Spis treści:
- Jak powstają torfowiska?
- Znaczenie torfowisk
- Torfowiska a zmiany klimatyczne
- Jak chronić torfowiska?
- Czym się wyróżnia torfowisko pod Zieleńcem?
Jak powstają torfowiska?
Torfowiska to podmokłe, bagienne tereny o stale wysokim poziomie wód gruntowych, w których odkłada się torf. Jest on materią powstającą ze szczątków roślin w środowisku wodnym i beztlenowym.
Torfowiska, które istnieją na świecie w tej chwili, powstawały przez tysiące lat. Odtworzenie takich terenów jest więc praktycznie niemożliwe. W naturalnych warunkach przyrost torfowiska to zaledwie 1 mm na rok. Nie istnieje też żadna technologia, która umożliwiłaby odtworzenie torfowisk czy przyspieszenie ich powstawania. Dlatego torf powinno się klasyfikować jako zasób nieodnawialny.
Znaczenie torfowisk
Torfowiska to jedne z najciekawszych, ale i najszybciej ulegających degradacji ekosystemów w umiarkowanej strefie klimatycznej. Proces ten jest niekorzystny dla natury, a zatem również dla człowieka. Trzeba bowiem pamiętać, że to od dobrostanu środowiska naturalnego zależy dobrostan ludzi.
Dlaczego torfowiska są tak istotnym elementem przyrody?
- Magazynują wodę, dzięki czemu zapobiegają suszom. Obecnie trwa kryzys hydrologiczny, dlatego wszelka „pomoc” natury w zatrzymywaniu wody jest na wagę złota. Torfowiska działają jak gąbka – z jednej strony zatrzymują wodę i chronią dany obszar przed powodzią, z drugiej zaś – oddają wodę, gdy zaczyna się susza.
- Akumulują dwutlenek węgla – badacze szacują, że jeden hektar mokradła może wchłonąć nawet ponad tonę dwutlenku węgla (czyli ok. 300 kg węgla). Wszystkie torfowiska świata pochłaniają ok. 370 mln ton CO2. To mniej więcej 1% dwutlenku węgla pochodzącego ze spalania paliw kopalnych. Można zastanawiać się, cóż to jest 1%? Być może to niewiele, ale kluczem jest w tej sytuacji fakt, że człowiek nie musi robić nic, aby ten gaz się redukował – wystarczy, że zostawi torfowiska w spokoju.
- Są domem wielu gatunków zwierząt i roślin, również tych rzadko występujących. W polskich torfowiskach rosną na przykład owadożerne, praktycznie niepojawiające się nigdzie indziej rosiczki czy tłustosz pospolity. Charakterystyczna dla torfowisk jest także żurawina – torfowe bagna to naturalne środowisko jej występowania.
Przeczytaj również: Najstarszy i najmłodszy park narodowy w Polsce. Co jeszcze je wyróżnia?
Torfowiska a zmiany klimatyczne
Niewiele osób zdaje sobie również sprawę, jak wielkie znaczenie mają niepozorne torfowiska w kontekście klimatycznym. Dlaczego należy je chronić i ograniczyć wydobywanie torfu? Żeby pozyskać torf, należy osuszyć torfowisko. Taki teren staje się wtedy źródłem dwutlenku węgla oraz podtlenku azotu. Okazuje się, że zdegradowane torfowiska emitują tych gazów cieplarnianych naprawdę duże ilości. Szacuje się, że obecnie jest to około 2 gigaton dwutlenku węgla rocznie, czyli aż 6% światowych emisji, wynikających z działalności człowieka.
Jak chronić torfowiska?
W Polsce zostało osuszonych już 85% torfowisk. Czy ten proces można zatrzymać? Aby zmniejszyć kryzys hydrologiczny i kryzys klimatyczny, wręcz obowiązkiem jest pozostawienie w stanie naturalnym tych torfowisk, które jeszcze nie zostały naruszone. Co można zrobić?
- Należy objąć je ochroną, zaprzestać osuszania i wydobywania z nich torfu.
- Zakazane powinno być również regulowanie rzek, których wody zasilają bagna torfowe.
- Aby zatrzymać odpływ wody z mokradeł, należy przestać kopać rowy melioracyjne, a nawet zasypać te już utworzone.
- Codziennym, małym krokiem, który może wykonać każdy z nas, jest wybór ziemi beztorfowej do kwiatów domowych czy ogrodów.
Przeczytaj również: Jezioro Mścin. Nowy rezerwat przyrody w Polsce
Czym się wyróżnia torfowisko pod Zieleńcem?
Torfowiska na pierwszy rzut oka nie są najbardziej uroczymi miejscami i niespecjalnie nadają się, by je odwiedzać. Jedno z nich jest jednak naprawdę wyjątkowe! Torfowisko pod Zieleńcem, znajdujące się w Górach Bystrzyckich, na Ziemi Kłodzkiej to niezwykły obszar florystyczny. Rośnie tutaj około 100 gatunków roślin, w tym mnóstwo kwiatów.
Szczególnie wiosną i wczesnym latem widok w tym miejscu jest zachwycający. To właśnie w tych okresach torfowisko pokrywa się małymi, puchatymi kuleczkami – kwiatami wełnianki. Z tego powodu utworzono tutaj rezerwat – po to, aby chronić ten naturalny bagienny obszar pełen niepowtarzalnej roślinności, takiej jak właśnie wełnianka czy brzoza karłowata. Po torfowisku można spacerować – prowadzi przez nie drewniana kładka.
Takich miejsc jak torfowisko pod Zieleńcem za jakiś czas może już nie być. I choć szkoda byłoby stracić możliwość podziwiania kwiatowego dywanu, który rozkwita tam każdej wiosny, nie kwestie wizualne świadczą o znaczeniu torfowisk. Tego typu podmokłe tereny są kluczowe w opóźnieniu konsekwencji kryzysu klimatycznego.
Przeczytaj również: QUIZ dla miłośników przyrody. Znasz zagrożone gatunki?
