Spis treści:

130. rocznica urodzin Juliana Tuwima

Julian Tuwim przyszedł na świat 13 września 1894 roku w Łodzi w mieszczańskiej rodzinie, która miała pochodzenie żydowskie. Ojciec Izydor pracował w łódzkim oddziale Azowsko-Dońskiego Banku Handlowego. Matka Adela z Krukowskich miała się martwić m.in. o znamię na policzku syna i uważać je za złą wróżbę. 

Poeta nie był jedynakiem. Miał młodszą siostrę Irenę, która jest dziś znana z tłumaczenia „Kubusia Puchatka”, choć dzięki niej polskie dzieci mogły również sięgnąć po wiele bajek braci Grimm. Pisała też wiersze. Julian Tuwim doceniał jej utwory. Miał nawet twierdzić, że jest od niego zdolniejsza. Rodzeństwo łączyła silna więź emocjonalna.

Przeczytaj również: Mało znane fakty z biografii pisarzy

Miał talent do języków, ale powtarzał klasę

Zanim Julian Tuwim stał się znanym poetą, chciał być m.in. chemikiem. Nieudane eksperymenty z siarką miały go skutecznie odwieźć od tego pomysłu. Wiadomo też, że powtarzał szóstą klasę przez matematykę. 

Tuwim Julian i Irena
Portrety Tuwimów przy bibliotece (2024) / fot. autor: Mafo, licencja: CC BY 4.0

Wykazywał jednak inne talenty, które rozwijał z sukcesami w dorosłym życiu. Od dzieciństwa miał kajecik, w którym zapisywał rymy zasłyszane lub znalezione w książkach czy prasie. Gdy był starszy, wymyślał najpierw własne rymowanki, a później wiersze. Podobnie jak ojciec świetnie radził sobie z nauką języków. Znał łacinę i kilka nowożytnych języków obcych w tym angielski, francuski, niemiecki, rosyjski i esperanto (międzynarodowy język pomocniczy). Dzięki temu później stał się cenionym tłumaczem. 

Przeczytaj również: Rebus Tuwima. Kto by pomyślał, że rozwiązanie jest aż tak proste

Nie tylko „Lokomotywa”. Kojarzysz te wiersze dla dzieci?

Większość dzieci i dorosłych uczyła się na pamięć lub tylko czytała wiersze Juliana Tuwima. Prócz kultowej „Lokomotywy” wśród najpopularniejszych są wymieniane m.in.:

  • „Abecadło”,
  • „Idzie Grześ”,
  • „Okulary”,
  • „Ptasie radio”,
  • „Rzepka”
  • „Słoń Trąbalski”,
  • „Wszyscy dla wszystkich”,
  • „Zosia-Samosia”.

Przeczytaj również: „Proszę państwa oto miś...” QUIZ z najsłynniejszych polskich wierszy. Potrafisz dokończyć?

Julian Tuwim pisał przeboje?

Mniej osób pamięta, że twórca pouczających wierszy dla najmłodszych pisał też piosenki.

„Tuwim uważany jest za najbardziej muzycznego polskiego poetę XX w. zorientowanego na słowo i jego brzmienie, często ważniejsze niż sens, stąd T. Peiper określał go mianem słowiarza” – czytamy w notce biograficznej zamieszczonej na stronie internetowej Polskiej Biblioteki Muzycznej. 

Stworzył słowa do przeboju międzywojennej Polski – „Miłość ci wszystko wybaczy” oraz innego utworu, który również śpiewała Hanka Ordonówna. Mowa o piosence „Na pierwszy znak”. Co ciekawe artystka i poeta znali się również osobiście. 

Utworów o miłości było więcej. Pod jednym z ponad czterdziestu pseudonimów (Olden) Julian Tuwim stworzył m.in. słowa „Pokoiku na Hożej”. Dzięki wykonującej go Mirze Zimińskiej stał się przebojem kabaretowym. Wiele lat później śpiewała go również Kalina Jędrusik (piosenkarka, aktorka teatralna i filmowa). 

Po wiersze poety sięgnął też Czesław Niemen. Śpiewał słowa „Mimozami jesień się zaczyna...”, które pochodzą z utworu „Wspomnienie”. Na kolejnym albumie wokalisty zagościł też wiersz Tuwima „Jeżeli”. 

Lodz_laweczka_Tuwima_(1)
W jakim polskim mieście znajduje się ten pomnik Juliana Tuwima? / fot. autor: Kapitel, licencja: CC BY-SA 4.0

Jednak gdyby w quizie pojawiło się pytanie, kto jest autorem słów piosenki „Miejscowa idiotka z tutejszym kretynem”, to mało osób obstawiłoby Juliana Tuwima. Okazuje się jednak, że to jego dzieło. Łatwo sprawdzić, że w tym przypadku Grzegorz Turnau sięgnął po wiersz „Karta z dziejów ludzkości”. 

Przeczytaj również: Czesław Miłosz patronem 2024 roku. Poznaj ciekawe fakty z życia poety

Utwory przypisywane Tuwimowi, których nie napisał

Okazuje się, że istnieje też lista utworów, które są bezpodstawnie przypisywane Julianowi Tuwimowi. To m.in.: 

  • „Bajka o koguciku i kurce”,
  • „Czerwony kapturek”,
  • „Jesienny liść”,
  • „Ławka wyobraźni”,
  • „Pociągiem do Warszawy”,
  • „Telefony”,
  • „U doktora”.

Pełne zestawienie można znaleźć na stronie internetowej Fundacji Juliana Tuwima i Ireny Tuwim. 

Źródła: bibliotekapiosenki.pl, culture.pl, polskabibliotekamuzyczna.pl, biogram Ireny Tuwim na stronie internetowej Muzeum Getta Warszawskiego (1943.pl), poezja.org, YT/Muzeum Polin „Być jak Julian Tuwim – słuchowisko”, tuwim.org

Monika Wąs

 

Rozwiąż quizy o książkach:

QUIZ Pamiętasz lektury z czasów szkolnych? Uzupełnij brakujące słowo

Kultowe książki dla młodzieży w PRL. Co wtedy znikało z bibliotek?

QUIZ: Imiona i nazwiska postaci z lektur szkolnych. Pamiętasz je?