Leworęczność a inteligencja - co mówią badania?

Jeszcze nie tak dawno, leworęczność, czyli preferencja używania lewej ręki, była uznawana za wadę. W toku edukacji próbowano „przestawiać” dzieci na prawą rękę. Dopiero badania przeprowadzone przez Dorothy Bishop w 1983 roku, które wykazały, że pisanie lewą ręką nie ma nic wspólnego z kłopotami w nauce, spowodowały, że przestano zmuszać osoby leworęczne do używania prawej ręki. Według aktualnych badań leworęczni nie tylko nie mają problemów w nauce, ale są wręcz bardziej uzdolnieni.

Spis treści:

Skąd się bierze leworęczność?
Leworęczność – kiedy się ujawnia?
Leworęczność a inteligencja – badania
Znane osoby leworęczne

Skąd się bierze leworęczność?

Badania naukowe potwierdzają, że leworęczność może mieć charakter dziedziczny, a jeden z genów za nią odpowiedzialny przekazywany jest przez żeńską komórkę rozrodczą. Nie jest to jednak jedyna hipoteza dotycząca pochodzenia leworęczności. Inna teza mówi o przypadkowości genów – zdarza się bowiem, że praworęczni rodzice mają dziecko leworęczne i odwrotnie.

Naukowcy z Wielkiej Brytanii wskazują na to, że czasami preferencja lewej ręki może być spowodowana jakimś rodzajem uszkodzenia mózgu. Występujące w lewej półkuli uszkodzenie sprawia, że wówczas prawa półkula musi przejąć kontrolę. W związku z tym, że półkule mózgu są indeksowane krzyżowo (co oznacza, że lewa półkula kontroluje prawą stronę ciała i odwrotnie), dominująca prawa półkula może prowadzić do leworęczności.

Leworęczność nie jest nabytą umiejętnością, ale wiąże się z pewnymi różnicami w architekturze mózgu. W 1995 roku w czasopiśmie „Psychobiology” ukazała się metaanaliza 43 badań, która wykazała, że u osób leworęcznych ciało modzelowate, czyli wiązka włókien nerwowych łącząca dwie półkule mózgu, jest znacznie większa niż u osób praworęcznych. Według naukowców to właśnie silniejsze połączenie półkul może u osób leworęcznych może wpływać na bardziej rozwinięte zdolności przestrzenne i matematyczne.

Przeczytaj również: Twoje dziecko ma trudności z nauką, pisaniem na czas lub egzaminami? To może być przyczyna

Leworęczność – kiedy się ujawnia?

O tym, jak bardzo kuriozalne były niegdysiejsze próby „przestawiania” dzieci na praworęczność, świadczy fakt, iż preferencja danej ręki kształtuje się na etapie życia płodowego. Już w badaniach prenatalnych na USG można zaobserwować, że pewien odsetek dzieci preferuje ssanie kciuka lewej dłoni. Na początkowym etapie rozwoju, niemowlęta wyciągają po przedmioty obie rączki, ale gdy malec skończy 6 miesięcy, pojawia się tendencja do chętniejszego używania ręki lewej niż prawej. Preferencja ta kształtuje się do około 2. roku życia – wtedy też dokonuje się diagnozy. Polegają ona przede wszystkim na obserwacji dziecka przez rodziców, a na dalszym etapie na przeprowadzeniu testów wykonaniowych, badających sprawność dłoni i spontaniczny wybór preferowanej ręki oraz kwestionariuszy Annett oraz Oldfield (zwanego Edynburgskim).

Leworęczność a inteligencja – badania

Badania wskazują, że osoby leworęczne mają bardziej rozwiniętą prawą półkulę mózgu, co przekłada się na większą kreatywność niż u osób praworęcznych. Co jeszcze wyróżnia osoby chętniej posługujące się lewą ręką?

Leworęczni osiągają lepsze rezultaty w zadaniach wymagających umiejętności postrzegania wzrokowo-przestrzennego niż osoby praworęczne.
Leworęczni wykazują większą zdolność do nauki języków obcych – u 76% osób leworęcznych ośrodki odpowiedzialne za mowę są ulokowane w lewej półkuli mózgowej, podobnie jak u 96% osób praworęcznych.
Osoby leworęczne mają bardziej rozwinięty zasób słownictwa.

Czy preferencja lewej ręki ma coś wspólnego z inteligencją? Wyniki badań opublikowanych w 2017 roku w czasopiśmie „Neuroscience and Behavioral Reviews” wskazują na to, że tak. Dane 20 400 osób, które przebadano na potrzeby tego badania pokazują, że osoby leworęczne nie są bardziej inteligentne od praworęcznych, a właściwie… jest odwrotnie. To praworęczni mają niewielką przewagę nad osobami preferującymi rękę lewą – statystycznie ich IQ jest wyższe. Autorzy badania podsumowali je jednak stwierdzeniem, że wyniki te nie dają jednoznacznej odpowiedzi na pytania, czy stopień preferencji rąk jest powiązany z inteligencją oraz czy sprawność rąk ma związek z inteligencją.

Przeczytaj również: 10 najbardziej inteligentnych ludzi świata

Znane osoby leworęczne

Osoby leworęczne stanowią około 10% populacji. Wśród najbardziej znanych leworęcznych są na przykład:

artyści: Leonardo Da Vinci, Michał Anioł,
ludzie kina: Marylin Monroe, Andrzej Wajda,
muzycy: David Bowie, Kurt Cobain, Jimi Hendrix,
przywódcy: Juliusz Cezar, Winston Churchill, Barack Obama, Bill Clinton, Napoleon Bonaparte,
odkrywcy i naukowcy: Nikola Tesla, Steve Jobs, Albert Einstein,
osobowości telewizyjne: Oprah Winfrey.

Przykłady utalentowanych aktorów, genialnych muzyków, odkrywców czy wybitnych przywódców zdają się potwierdzać tezy naukowców o tym, że leworęczni są częściej uzdolnieni plastycznie i muzycznie, są kreatywni i mają zdolności matematyczne.

Leworęczność – kiedyś wytykana palcami – dzisiaj traktowana jest jak normalna cecha danej osoby, na równi z kolorem oczu czy wzrostem. Leworęczni mają nawet swoje święto – od 1992 roku Międzynarodowy Dzień Osób Leworęcznych obchodzony jest 13 sierpnia.

Oprac.: Redakcja