Spis treści:

Południca – słowiański demon o wielu nazwach

Południca to tylko jedna z wielu nazw zjawy, którą kojarzono ze żniwami. Inne określenia to na przykład:

  • babojędza,
  • baba o żelaznych zębach,
  • polny diabeł,
  • żytnia baba,
  • żytnia matka,
  • żytnia rusałka. 

Według słowiańskich wierzeń demon ten ukazywał się w południe. Miał być ubrany w białe szaty. Niektórym przypominała piękną kobietę o długich włosach. W Małopolsce południcę wyobrażano sobie jako mało urodziwą postać z siedmioma czarnymi psami. Choć w innych regionach mogła mieć czerwone oczy czy długi język. Oskarżano ją o porywanie dorosłych i dzieci oraz zabijanie ofiar sierpem. Symbolizowała zagrożenia związane z letnimi upałami. 

Niektórzy twierdzili, że południca zadaje pytania i od tego, jakiej odpowiedzi udzieli człowiek, zależy jego los. Taki motyw pojawia się w jednej z opowieści zawartych w zbiorze „Południca” Marii Rodziewiczówny. Na Warmii i Mazurach wierzono w istnienie tego demona jeszcze w okresie powojennym, co wynika z badań etnografki – profesor Anny Szyfer. Postać południcy pojawia się też we współczesnych utworach m.in. w piosence Kazimierza Grześkowiaka „W południe”. 

Przeczytaj również: Staropolskie zwyczaje z okazji Nocy Kupały

Północnica – kim była w ludowych wierzeniach? 

Północnica to demon, który przybierał postać kobiety ubranej na biało i był najbardziej aktywny około północy. Według ludowych wierzeń najczęściej można ją było spotkać na polach i rozstajach dróg. Była złośliwa – myliła podróżnych, aby nie dotarli do celu, a czasem powodowała utratę przytomności. 

kiedy można było spotkać północnicę
Kiedy można było spotkać północnicę? / fot. 123RF/PICSEL 

Demon ten powstawał z duszy osoby skrzywdzonej. Ponoć człowiek mógł stać się północnicą podczas chrztu lub na łożu śmierci. Działo się tak, gdy przejęzyczył się w czasie modlitwy i wypowiedział słowa „zmoraś Mario”. 

Oba słowiańskie demony pojawiają się w kulturze masowej. Północnicę i południcę można zobaczyć m.in. w grze „Wiedźmin III: Dziki Gon”. 

Źródła: encyklopedia.pwn.pl, encyklopedia.warmia.mazury.pl, histmag.org, naludowo.pl, slowianskibestiariusz.pl

Redakcja

 

Rozwiąż quizy z legend, upiorów i strojów ludowych:

QUIZ z polskich legend. Komplet punktów zdobędą ci, którzy byli uważni w szkole

QUIZ dla ludzi o mocnych nerwach. Rozszyfruj znane upiory, duchy i straszydła

QUIZ z polskich strojów ludowych. Wiesz, co to kierpce i parzenica?