Spis treści:

Nowe teleskopy i największa kamera cyfrowa 

W lipcu 2022 r. świat obiegły pierwsze niezwykle szczegółowe zdjęcia wykonane przez Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba. Na ten sam miesiąc, ale w 2023 r. zaplanowano otwarcie Obserwatorium Very Rubin w Chile. Czemu jest uznawane za wyjątkowe? Obiekt będzie wyposażony w naziemny teleskop o średnicy zwierciadła 8,4 m oraz kamerę cyfrową o rozdzielczości 3,2 gigapikseli, czyli największą jaka powstała do tej pory. 

Pracę ma również rozpocząć Xinjiang Qitai Radio Telescope, czyli największy radioteleskop świata o ruchomej czaszy. 

Wyprawy na Srebrny Glob

Najprawdopodobniej w kwietniu 2023 r. na Księżycu wyląduje pierwszy  prywatny pojazd kosmiczny. Na ziemskiej satelicie pojawi się łazik Rashid Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Wystartował on w grudniu 2022 na rakiecie Falcon 9, a przenosi go lądownik HAKUTO-R 1, wyprodukowany przez japońską firmę. Choć warto dodać, że na tej samej rakiecie zmieścił się również orbiter Lunar Flashlight, który należy do NASA. Oszacuje on ilość lodu wodnego, który się tam znajduje.  

Indie podejmą kolejną próbę lądowania na Księżycu. W czerwcu 2023 r. lądownik Chandrayaan 3 wystartuje z Satish Dhawan Space Center (indyjskiego centrum kosmicznego) na rakiecie LVM 3. 

Inne loty w kosmos 

Branża kosmiczna rozwija się niezwykle szybko. Na rozpoczynający się właśnie rok zaplanowano kilka śmiałych wypraw. Jakie mają być najważniejsze misje 2023 roku? 

Na początku tego roku firma SpaceX planuje pierwszy orbitalny lot testowy statku kosmicznego. Starship ma być największą rakietą nośną zdolną do transportu ludzi z Ziemi do innych miejsc w kosmosie. 

W kwietniu 2023 r. Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) planuje wystrzelić z Gujany Francuskiej sondę Jupiter Icy Moons Explorer (JUICE). Dotrze ona do Jowisza w 2031 r., gdzie rozpocznie badanie jego trzech największych księżyców – Europy, Ganimedesa i Kallisto. Każdy z nich jest pokryty grubą warstwą lodu. Naukowcy przypuszczają, że kryje się pod nią znaczna ilość wody w formie ciekłej. Niektórzy z nich snują nawet hipotezy, że na księżycu o nazwie Europa mogą istnieć żywe organizmy. Misja sondy JUICE najprawdopodobniej zweryfikuje te założenia. Dzięki niej powstaną wysokiej rozdzielczości mapy księżyców oraz analiza znajdujących się tam oceanów. 

Możliwe, że w tym roku zostanie wystrzelona sonda kosmiczna, która zbada Psyche – planetoidę, na której wykryto pirokseny, czyli minerały skałotwórcze obecne również na naszej planecie. To ważne dla geologów. Może zwiększyć ich wiedzę o jądrze Ziemi.

Składowisko zużytego paliwa jądrowego 

Odpowiedniego miejsca szukano od około trzydziestu lat. Rząd Finlandii zapowiedział gdzie i kiedy powstanie pierwsze na świecie głębokie składowisko zużytego paliwa jądrowego. Do tego celu wybrano wyspę Olkiluoto, na której znajduje się jedna z fińskich elektrowni jądrowych.

 
 
 
 
 
Wyświetl ten post na Instagramie
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Post udostępniony przez Czech Nuclear Society (@czech.nuclear)

W sieci tuneli 400 m pod ziemią będą przechowywane pojemniki z miedzi wypełnione uranem. Składowisko zostanie otwarte w tym roku. Zamknięcie go zaplanowano na 2120 r., kiedy znajdzie się tam 6,5 tys. ton radioaktywnego paliwa.  

Szczepionki, modyfikacje genomu i lek na Alzheimera

Jakie będą najważniejsze odkrycia 2023? Jest w czym wybierać. Trwają badania nad innowacyjnymi metodami zapobiegania chorobom i leczenia ich. 

Powstanie szczepionki na koronawirusa zachęciło koncerny do kolejnych badań. Dlatego w 2023 r. BioNTech ma przetestować skuteczność szczepionek mRNA m.in. przeciwko malarii, gruźlicy. Planowane są badania z udziałem ludzi. Wspomniana firma wraz z Pfizerem będzie też sprawdzać skuteczność szczepionki mRNA na półpaśca.

W 2023 roku genetyczne choroby krwi, takie jak anemia sierpowata, będą leczone dzięki modyfikacji genomu. Nie jest to zupełnie nowe rozwiązanie, a raczej dalszy rozwój wzbudzającego kontrowersje naukowego narzędzia. Metoda CRISPR umożliwia zmianę kodu DNA, m.in. dzięki wycinaniu i przestawianiu jego odcinków. 

Już w styczniu 2023 r. okaże się, czy do sprzedaży trafi lek na chorobę Alzheimera. Lecanemab ma podobno oczyszczać mózg z białka, którego gromadzenie się wpływa na pojawienie się postępującej demencji. Jednak badania wykazały niepokojące skutki uboczne, np. mikrokrwotoki, obrzęk mózgu. W tym roku będą też prowadzone dalsze testy kliniczne nad innym lekiem na to schorzenie – blarcamesine. Ma on aktywować białko stabilizujące neurony oraz ich połączenia. 

 

Przeczytaj również:

Kalendarz astronomiczny na 2023 rok. Najciekawsze zjawiska na niebie

Grobla Olbrzyma. Jaką tajemnicę kryje irlandzki cud natury?

Dlaczego pociągi nie mogą jeździć pod górę?