Z tego artykułu dowiesz się:

Pisanie rozprawki — przygotowanie

Zanim zaczniemy tworzyć plan rozprawki, warto zastanowić się, czego w tej wypowiedzi się od nas oczekuje. Chcesz wiedzieć, za co będziesz dostawać punkty? Oto podstawowa lista wymagań:

● Umiejętne sformułowanie stanowiska wraz z zawarciem hipotezy lub tezy w odniesieniu do tematu już na etapie wstępu.

● Uzasadnienie stanowiska, najlepiej nie tylko trafne, ale i szerokie, pogłębione, wynikające z uważnej pracy z tekstem, jak i ogólnej wiedzy.

● Poprawność rzeczowa – nie można mylić imion, nazwisk, miejscowości, atrybutów, wydarzeń.

● Spójność kompozycyjna – tutaj liczy się budowa rozprawki, wstęp, rozwinięcie i zakończenie, podział na sensowne i funkcjonalne akapity, a także logiczne i poprawne połączenia między zdaniami i całymi akapitami.

● Styl wypowiedzi – im nie tylko ładniejszym, ale bardziej poprawnym, urozmaiconym językiem napiszesz rozprawkę, tym lepiej.

● Poprawność językowa – liczy się ortografia, poprawność składniowa, fleksyjna, interpunkcja. 

Przeczytaj również: Rozprawka na zero punktów? Błędy kardynalne, czyli na co uważać na egzaminie!

Plan rozprawki – jak go przygotować?

Budowa rozprawki jest jednym z kryteriów oceny, pozwala ona także uzyskać przejrzystość, logiczny wywód. Skłania do umiejętnego formułowania stanowiska i odpowiedniego jego uzasadnienia. Warto więc zadbać, aby plan rozprawki był maksymalnie przejrzysty.

Stworzenie przed pisaniem schematu, w którym ustalisz, jakie elementy wypowiedzi zawrzesz w poszczególnych jej częściach, ułatwi ci przygotowanie tekstu. 

WSTĘP

We wstępie do rozprawki musisz zarysować temat, określić ogólną problematykę, a także formułować tezę lub hipotezę odnoszącą się do zagadnienia, lub pytania postawionego w poleceniu. Najlepiej zrobić to na końcu wstępu, ponieważ w ten sposób wyeksponujesz ten ważny fragment swojej wypowiedzi.

ROZWINIĘCIE

W rozwinięciu powinny się znaleźć co najmniej dwa argumenty wspierające tezę lub odnoszące się (za i przeciw) do hipotezy postawionej we wstępie. Każdy argument to osobny akapit. Pamiętaj, że do argumentu trzeba podać przykłady go uwiarygodniające. Dwa argumenty to niezbędne minimum, im więcej ich podasz, tym lepiej. Pamiętaj, że w przypadku rozprawki z hipotezą musisz skonfrontować argumenty za i przeciw. Przy rozprawce z tezą podajesz jedynie te, które wspierają wyjściowe założenie. 

ZAKOŃCZENIE

W zakończeniu podsumowujesz temat, przypominasz tezę ze wstępu albo dokonujesz wyboru między odmiennymi stanowiskami dotyczącymi hipotezy. Przywołujesz krótko kluczowe argumenty na rzecz przyjętego przez ciebie stanowiska. Możesz także wskazać kwestie do dalszej refleksji związane z tym tematem. 

Przeczytaj również: Jak się zrelaksować przed egzaminem? 5 sposobów na wyluzowanie

Jak napisać rozprawkę krok po kroku? 

Nie ma jednego schematu rozprawki z listą argumentów. Wszystko zależy od tematu i twojego stanowiska dotyczącego danego problemu, jak i kontekstu, który zamierzasz wykorzystać. Warto jednak pamiętać o kilku ważnych zadaniach:

  1. Poprawnie sformułuj stanowisko – nie zapominaj o tym, postaw tezę lub hipotezę we wstępie, rozważ problem zawsze w odniesieniu do kluczowego pytania lub zagadnienia sformułowanego w poleceniu. 
  2. Odnoś się zarówno do fragmentów utworu, jak i wiedzy z innych tekstów. Możesz najpierw przeanalizować fragment, a na końcu podać argumenty z innych tekstów albo też przy każdym z argumentów uwzględniać także przykłady innych postaci, autorów, utworów.
  3. Podaj argumenty, a nie tylko przykłady. Omów przywołany fragment w odniesieniu do pytania, tezy postawionej na początku. 
  4. Zwracaj uwagę na uporządkowanie tekstów, połączenie akapitów, logiczne prowadzenie wypowiedzi. 
  5. Po napisaniu przeczytaj tekst jeszcze raz, spróbuj wyeliminować niezręczności językowe, sprawdź interpunkcję. Upewnij się, że nie ma w rozprawce błędów rzeczowych.

Przeczytaj również: „Kiedyś to była matura” – tak kiedyś wyglądały matury w Polsce

Rozprawka – przydatne słownictwo

Rozprawka powinna być napisana stylem naukowym. Nie oznacza to, że nie możesz zaprezentować własnego stanowiska. Tutaj warto balansować między neutralnością a indywidualnym podejściem:

● We wstępie możesz wykorzystać zwroty takie jak: temat ten ważny był w epoce…, temat podejmowano przede wszystkim…, czy za prawdziwe można uznać stwierdzenie, uważam, że…

● W rozwinięciu: na początku rozważań, warto zaznaczyć; w tym miejscu warto przywołać przykład; jak pokazuje przykład; można więc wyciągnąć wniosek; kolejnym zagadnieniem jest; nie można zapominać; z jednej strony, z drugiej natomiast…

● W zakończeniu: podsumowując; jak wynika z powyższych rozważań; reasumując; przywołane argumenty potwierdzają tezę, że… 

Przeczytaj również: Jak poskromić stres? 5 sposobów, które rozładują napięcie przed egzaminem

Przykłady rozprawek z wcześniejszych matur

Praktyka czyni mistrza. Przeanalizuj tematy z ostatnich lat matur i zastanów się, jak sobie z nimi poradzić:

  • "Dziady cz. IV" Adam Mickiewicz — Czy warto kochać, jeśli miłość może być źródłem cierpienia? (2016)
  • "Ziemia, planeta ludzi" Antoine de Saint-Exupéry —  Praca — pasja czy obowiązek? (2017)
  • "Lalka" Bolesław Prus — Tęsknota — siła niszcząca czy budująca ludzkie życie? (2018)
  • "Dziady" cz. III Adam Mickiewicz — Czym dla człowieka może być wolność? (2019)
  • "Wesele" Stanisław Wyspiański — Jak wprowadzenie elementów fantastycznych do utworu wpływa na przesłanie tego utworu? (2020)
  • "Ziemia obiecana" Władysław Stanisław Reymont — Miasto — przestrzeń przyjazna czy wroga człowiekowi? (2021)
  • "Lalka" Bolesław Prus — Czy ambicja ułatwia człowiekowi osiągnięcie zamierzonego celu? (2021)
  • "Cudzoziemka" Maria Kuncewiczowa — Czy człowiek sam decyduje o swojej przyszłości? (2021)
  • "Pan Tadeusz" Adam Mickiewicz — Czym dla człowieka może być tradycja? (2022)
  • "Noce i dnie" Maria Dąbrowska — Kiedy relacja z drugim człowiekiem staje się źródłem szczęścia? (2022)

 

RAPORT MATURA 2023

Aktualności, arkusze i rozwiązania – Matura 2023

Matura 2023 z Brykiem

Podróż w czasie. Tak kiedyś wyglądały matury w Polsce