Spis treści:
- Historia ogrodów zoologicznych w Polsce
- Najstarsze zoo w Polsce
- Który ogród jest największy?
- Ciekawostki z ogrodów zoologicznych
Historia ogrodów zoologicznych w Polsce
Pierwsze ogrody zoologiczne powstawały w wyniku poszerzania prywatnych kolekcji. Badania archeologiczne dowodzą, że pierwsze tego typu miejsca powstawały już przed erą chrześcijańską. Zoo w swojej współczesnej formie zaczęły powstawać w XVIII wieku. Rozkwit ogrodów zoologicznych przypada natomiast na kolejne stulecie – to wtedy na ówczesnych polskich ziemiach powstała pierwsza menażeria. W 1833 roku założył ją Stanisław Konstanty Pietruski – właściciel majątku w Podhorodcach (współcześnie jest to teren należący do Ukrainy). Pietruski był zoologiem i biologiem, a założone przez niego zoo uczynił miejscem rozległych badań naukowych. Niestety w 1848 roku ogród spłonął – nie wiadomo, czy któreś ze zwierząt udało się uratować.
Przeczytaj również: TOP 10 niesamowitych zwierząt, o których nie uczyli cię na biologii
Najstarsze zoo w Polsce
Pierwszym ogrodem zoologicznym, który powstał na ziemiach polskich, było zoo we Wrocławiu (1865 rok). Jest ono nie tylko najstarsze, ale i najpopularniejsze w Polsce. Od momentu otwarcia ogród zajmuje ten sam teren – powierzchnię 33 hektarów. Historia ogrodu niestety nie była kolorowa, co jest związane przede wszystkim z dwiema wojnami. W czasie I wojny światowej zginęło ponad 90% jego mieszkańców, a czasie drugiej – około 85%. Po wojnie zoo otworzono z zaledwie 160 gatunkami. Na szczęście udało się ogród odbudować, a przeprowadzona w 2016 roku inwentaryzacja wykazała, że zamieszkuje je ponad 1100 gatunków.
Drugim najstarszym ogrodem zoologicznym jest menażeria w Poznaniu, która została założona w 1871 roku w zasadzie z przypadku. W dniu urodzin prezesa kółka kręglarskiego jego uczestnicy postanowili obdarować swojego szefa wyjątkowym prezentem. Kupili więc kilka zwierząt: świnię, dzika, kota, kaczkę, gęś… Prezes nie wiedział, co z tym osobliwym prezentem zrobić, ale w końcu wpadł na pomysł utworzenia w swoim ogrodzie mini zoo. Z czasem atrakcję obiletowano, a w 1875 roku zarejestrowano pod oficjalną nazwą Ogród Zoologiczny w Poznaniu.
Który ogród jest największy?
Największą powierzchnię – 124 hektarów ma zoo w Gdańsku. Znajduje się w Dolinie Leśnych Młynów nad potokiem Rymaszewskim. Ogród został uruchomiony w latach 50. XX wieku i na początku zamieszkiwało go tylko około 300 gatunków zwierząt, którymi opiekowało się 20 pracowników. Co ciekawe, wiele zwierząt do tamtejszego zoo przywozili marynarze z egzotycznych podróży. Było to możliwe, gdyż kiedyś prawo nie było tak restrykcyjne. Obecnie w gdańskim zoo można podziwiać dużo więcej gatunków, a wśród nich tak rzadkie zwierzęta jak oryksy szablorogie czy hipopotamy karłowate.
Ciekawostki z ogrodów zoologicznych
Ogrody zoologiczne to często miejsca z bardzo interesującą historią. Jakie ciekawostki z ogrodów zoologicznych warto znać?
- Gdy w 1927 roku otwierano zoo w Krakowie, lwy przybyły do niego w samym środku zimy. Żeby więc przetransportować je do swoich wybiegów, ciągnięto je po śniegu – na saniach.
- Choć warszawskie zoo powstało stosunkowo późno, ma wyjątkową historię. Jego właściciele, Jan i Antonina Żabińscy w czasie wojny ukrywali w nim Żydów – łącznie ocalili ponad 800 osób. Podobno znakiem ostrzegawczym przed zbliżającym się niebezpieczeństwem była jedna z arii operetkowych Offenbacha, którą pani Żabińska grała na fortepianie. Za swoje niebywałe zasługi, małżeństwo zostało uhonorowane medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.
- Pierwszym słoniem, który przyszedł na świat w polskim zoo była Tuzinka – urodzona w Warszawie w 1937 roku. Było to sensacyjne wydarzenie, gdyż do tej pory w ogrodach zoologicznych na świecie urodziło się zaledwie 12 słoni.
- Skąd biorą się w ogrodach zoologicznych zwierzęta? Pierwsze okazy kiedyś były zabierane z wolności, ale od wielu lat już się tego nie robi. Ogrody zoologiczne na całym niemal świecie wymieniają się między sobą przychówkami, czyli narodzonymi we własnych kolekcjach zwierzętami. Reguluje to podpisana w 1973 roku Konwencja Waszyngtońska (CITES), która wskazuje, na jakich zasadach może odbywać się przewóz zagrożonych gatunków roślin i zwierząt przez granicę. Konwencja ta praktycznie wymusza zakaz zabierania zwierząt z wolności.
Przeczytaj również: Takin – narodowe zwierzę Bhutanu
Choć ogrody zoologiczne są często uznawane przez obrońców praw zwierząt za zło, trzeba pamiętać, że dzisiaj ich rola nie sprowadza się wyłącznie do miejsca, gdzie kolekcjonuje się egzotyczne zwierzęta, by prezentować je ludziom. Ich zadaniem jest przede wszystkim pomoc zwierzętom. Rozumie się to jako ochronę dzikich gatunków oraz zapewnienie miejsca do życia zwierzętom uratowanym z ferm zwierząt czy cyrków.
Oprac. Redakcja
Źródła: culture.pl, zoo.waw.pl, zoo.poznan.pl, bryk.pl
Odpowiedzi do zadań z podręczników znajdziesz tutaj:
Biologia – objaśnienia do zadań z podręcznika
Rozwiązania do zadań z podręcznika do przyrody
Biologia – rozwiązania do zadań z podręcznika
