Spis treści:
- Ile wysp jest w Polsce? Więcej niż myślisz
- Wolin i Uznam – historia największych polskich wysp
- Wyspiarskie miasta w Polsce
- Najmłodsza polska wyspa. Jest jeszcze "w budowie"
Ile wysp jest w Polsce? Więcej niż myślisz
Zwykle myśląc o wyspach przed oczami mamy duży obszar lądu zewsząd otoczony wodami morza czy oceanu. Na świecie, także w Polsce nie brakuje jednak wysp śródlądowych – na rzekach, jeziorach, czy nawet sztucznych zbiornikach, za których powstaniem stoi człowiek.
Każdy zna dwie największe wyspy wchodzące w skład terytorium Polski – Wolin i Uznam – obie położone w linii brzegowej Zatoki Pomorskiej. Geograficznie zdecydowanie większy jest Uznam (445 km2), jednak do naszego kraju należy niecałe 20 proc. tego terenu, co sprawia, że za największą polską wyspę uznaje się Wolin (265 km2).
Czytaj także: „Polskie Malediwy” zachwycają. Turkusowe jeziora mogą być toksyczne
Nieco mniejszych wysp nie brakuje jednak także wzdłuż reszty rodzimej linii brzegowej, znajdziemy je na Zalewie Szczecińskim, Kamieńskim, Wiślanym i oczywiście w Zatoce Gdańskiej. Gdy doliczymy do nich wszystkie te rozsiane po rzekach i jeziorach, okazuje się, że w Polsce mamy ponad 200 wysp i nie mówimy tu o niewielkich, ledwie wystających z wody malutkich i nienazwanych wysepkach – w takim przypadku musielibyśmy liczyć do kilku tysięcy.
Wolin i Uznam – historia największych polskich wysp
Dziś dwie wyspy na północno-zachodnim krańcu Polski są przede wszystkim obleganymi ośrodkami turystycznymi. Oprócz pięknych plaż na wyspach można podziwiać wiele rzadkich gatunków flory i fauny. Aby je chronić, już w 1960 roku na Wolinie utworzono park narodowy, który obecnie zajmuje ponad 100 km2. Z kolei Uznam to najbardziej słoneczne miejsce nad Bałtykiem (statystycznie najwięcej słonecznych dni w roku), choć ze względu na bliskie położenie obu wysp można podejrzewać, że gdy pogoda dopisuje na Uznamie nie narzekają też turyści z Wolina.
Uroku obu wyspom dodaje też znajomość ich historii. Najstarsze ślady ludzkiej obecności datuje się na młodszą epokę kamienia. Odnalezione na Wolinie fragmenty ceramiki mogły powstać nawet 4000 lat p.n.e. Pierwsze wzmianki o plemieniu Wolinian pochodzą z połowy IX wieku. Państwo Polan przejęło kontrolę nad tymi terenami już w 972 roku, polskie zwierzchnictwo nie trwało jednak długo, bo tylko do 1007 roku. W kolejnych wiekach wyspy były wielokrotnie najeżdżane, m.in. przez Szwedów i Duńczyków. Zniszczenia wojenne w połączeniu z rozkwitem innych ośrodków, Szczecina, Świnoujścia czy Kołobrzegu sprawiły, że Wolin i Uznam nie stały się ekonomicznym sercem tej części Bałtyku. Wolin i 16 proc. wyspy Uznam do Polski przyłączono dopiero w 1945 roku na mocy ustaleń z Poczdamu.
Zagłębiając się w historię wyspy Uznam nie sposób nie wspomnieć o wydarzeniu, które miało miejsce 20 czerwca 1944 roku – wtedy z ośrodka doświadczalnego Peenemünde (pol. Pianoujście) wystrzelono pierwszą w historii rakietę balistyczną, która przekroczyła Linię Karmana – umowną granicę kosmosu na wysokości 100 km. Pocisk oznaczony numerem MW 18014 w kulminacyjnym momencie lotu wzniósł się na 176 km. Obecnie teren dawnego kompleksu wojskowego leży na niemieckiej części wyspy – miejsce startu pierwszego obiektu stworzonego przez człowieka, który opuścił naszą planetę leży niecałe 40 kilometrów od polskiej granicy.
Wyspiarskie miasta w Polsce
Historycznie miasta najczęściej powstawały w pobliżu większych rzek. Idealną lokalizacją były ich ujścia, czego najlepszym przykładem jest Gdańsk. W granicach miasta można naliczyć kilka wysp, m.in.: Wyspę Portową, Wyspę Spichrzów, Ołowiankę, Ostrów czy Wyspę Sobieszewską. Na osobne zdanie zasługuje wyspa Wisłoujście, na której już w XIV wieku ulokowano twierdzę o tej samej nazwie. Więcej o fortyfikacjach polskiego wybrzeża przeczytasz w tym artykule.
Miast na wyspach nie brakuje też w głębi terytorium Polski. Świetnym przykładem jest Wrocław nazywany też Miastem 100 Mostów. Ich budowa była konieczna ze względu na przepływającą przez miasto Odrę. To jedna z najbardziej wyspiarskich rzek w Polsce, w samym Wrocławiu jest ich przynajmniej 9, a wśród nich Wyspa Mieszczańska, Słodowa, Bielarska, Młyńska i największa ze wszystkich (co łatwo wywnioskować po nazwie) – Wielka Wyspa.
Zobacz: Wyspa z kosmicznym krajobrazem. Tych roślin nie ma nigdzie na świecie
Inne miasta, które w swoich granicach mają wyspy to oczywiście Szczecin, ale też Police, Kołobrzeg (Wyspa Solna), Poznań (Ostrów Tumski) czy Bydgoszcz ze swoją Wyspą Młyńską na Brdzie.
Najmłodsza polska wyspa. Jest jeszcze "w budowie"
Na koniec ciekawostka prosto z Zalewu Wiślanego. Na wysokości Przebrna, w pobliżu osławionego przekopu mierzei powstaje właśnie wyspa, którą zasilić ma urobek wydobyty w związku z pracami konstrukcyjnymi. Obecnie "wyspa w budowie" to dość niecodzienny widok – jest niemal pusta w środku, za to wyraźnie widać jej obwód, który tworzą ścianki szczelne umieszczone na zbiorniku w 2020 roku. Docelowo wyspa ma być ostoją dla wodnego ptactwa, choć ze względu na lokalizację trudno wykluczyć montaż instalacji militarnych.
W konkursie na nazwę powstającej wyspy ogłoszonym przez Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej wygrała Wyspa Estyjska. Pochodzi ona od średniowiecznej nazwy zalewu – Estmere. Ta z kolei wywodzi się od słowa, którym w antycznych przekazach określano okoliczne plemiona. Byli to Estowie, których w późniejszych wiekach zaczęto nazywać Prusami.
Źródła: "WOLIN I UZNAM ‒ OBSZAR POGRANICZA CZY CENTRUM REGIONU? HISTORYCZNE I WSPÓŁCZESNE UWARUNKOWANIA FUNKCJONOWANIA WYSP", Łukasz Musiaka; www.whitemad.pl; polskazachwyca.pl; bryk.pl
Czytaj także:
Trudny QUIZ z geografii Polski. Dobrze znasz nasz kraj?
Rezerwat Niebieskie Źródła. Wyjątkowe zjawisko w dolinie Pilicy
Wyspa na końcu świata. Żyje tu najstarsze zwierzę lądowe na Ziemi
