Spis treści:

Mrówkolew – co to jest? 

Mrówkolew to niewielki owad, którego niekiedy można pomylić z ważką. Przypomina ją jednak wyłącznie, gdy unosi się w powietrzu. Gdy pozostaje w spoczynku, skrzydła ma złożone wzdłuż ciała. Ważka natomiast trzyma je prostopadle do ciała i właśnie po tym można rozróżnić te dwa gatunki owadów. Skrzydełka mrówkolwa są przezroczyste i mają niemal taką samą długość jak jego ciało.  

Owad jest aktywny nocą, natomiast w ciągu dnia ukrywa się pośród liści drzew i krzewów. W Polsce można spotkać 8 gatunków mrówkolwów, a na całym świecie żyje ich około 2 500. 

Wiesz już, co to jest mrówkolew. Na czym polega wyjątkowość tego owada? Warto przyjrzeć się szczególnie jego larwom, które wypracowały unikalny sposób polowania. Widziałeś kiedyś niewielkie otworki w piasku, na przykład na nadmorskich wydmach? To właśnie w nich te niewielkie zwierzęta oczekują na swoją ofiarę.  

Przeczytaj również: Największe owady w Polsce. Jeden z nich pustoszy ogrody

Jak wygląda larwa mrówkolwa? 

Już na pierwszy rzut oka można stwierdzić, że larwa tego owada wygląd nietypowo. Może przypominać nieco kleszcza, jednak trudno ją z nim pomylić. Jest szarobrunatna, masywna i krępa (długość ok. 12 mm). Dodatkowo jest owłosiona, ma pancerzyk, a niektóre gatunki są pokryte drobnymi kropkami.  

Z przodu głowy ma dobrze rozwinięte żuwaczki. Można łatwo rozpoznać, jak wygląda larwa mrówkolwa, właśnie ze względu na nie. Sprawiają, że wygląda ona na wyjątkowo agresywną. Taki organ jest potrzebnym owadom do polowania na ofiary, które w wielu przypadkach są większe od nich. Jest również wykorzystywany do kopania w piasku i tworzenia bardzo pomysłowych pułapek na zdobycze. Larwa używa również żuwaczek do wysysania płynnej zawartości ciała swojej ofiary. 

Gdzie można spotkać larwy mrówkolwa? 

Mrówkolwy w formie larwalnej żyją wyłącznie na piaszczystych terenach, a szczególnie lubią bory sosnowe. Preferują także: 

  • półpustynie,  
  • pustynie,  
  • wydmy (również te nad Bałtykiem).  

Taki obszar występowania jest związany z niezwykle ciekawą techniką polowania na zdobycze. Jak mrówkolwy pozyskują swój „obiad”? 

Jeśli podczas spaceru po sosnowym lesie lub w okolicach wydm (pamiętaj, że na same wydmy nie można wchodzić) zauważyłeś małe, okrągłe wgłębienia w ziemi, to właśnie miałeś do czynienia z kryjówką tego pomysłowego owada.  

Jak poluje larwa mrówkolwa? 

Wiesz już, gdzie można spotkać larwy mrówkolwa. Miejsce ich występowania w żadnym razie nie jest przypadkowe. Piasek jest temu owadowi niezbędny do życia, ponieważ ułatwia mu polowanie.  

Wykopane lejki służą jako bardzo skuteczna pułapka na inne owady, bardzo często większe od samego mrówkolwa. Zagłębienie może mieć nawet 10 centymetrów średnicy i być głębokie na 3 centymetry. Jest niemal idealnie okrągłe, a w jego centrum przebywa owad oczekujący na ofiarę. Zwykle jest zakopany w piasku, więc niewidoczny.  

Konstrukcja pułapki jest skrupulatnie zaplanowana. Jej brzegi nie mogą być zbyt strome, ponieważ wówczas piasek zsypałby się do wewnątrz, niwecząc całe polowanie.  

Zbocza nie mogą być jednak zbyt łagodne, aby owad, który wejdzie w taką pułapkę, nie mógł zbyt szybko się z niej wydostać. Bardzo ważne jest to, żeby brzegi pokrywał wyłącznie piasek – nie może być na nich żadnych kamyczków czy gałązek, które pomogłyby przyszłej ofierze uwolnić się z potrzasku.  

Pechowiec, który wejdzie do pułapki, napotyka na trudności z wydostaniem się na zewnątrz. Zsuwa się wraz z piaskiem wprost w stronę drapieżnika. Ten z kolei, gdy poczuje osypujący się piasek, zaczyna rzucać jego drobinami w stronę ofiary, by jeszcze bardziej utrudnić jej ucieczkę. Taka taktyka okazuje się niezwykle skuteczna. 

Na dnie lejka mrówkolew stosuje wobec swojej ofiary dwa rodzaje toksyny: pierwsza paraliżuje ofiarę, a druga rozpuszcza jej ciało od środka. Mrówkolew wysysa zawartość niczym koktajl. Ofiarami larw mrówkolwów są zwykle mrówki, ślimaki i pająki. 

Przeczytaj również: Kolczak zbrojny – najbardziej niebezpieczny pająk w Polsce. Jakie są objawy po ukąszeniu?

Mrówkolew – występowanie w Polsce i na świecie 

Mrówkolew to gatunek śródziemnomorski, szeroko rozmieszczony w południowej Europie. W jej środkowej części jest bardzo rzadki i występuje tylko lokalnie.  

Najprawdopodobniej ze względu na specyficzne wymagania termiczne w Polsce można go spotkać tylko na niektórych obszarach i to bardzo nielicznie. Największa szansa na zobaczenie mrówkolwa występuje na wybrzeżu Bałtyku, a szczególnie na Półwyspie Helskim. 

Owadów można szukać w ciepłych i suchych siedliskach, takich jak piaszczyste drogi, wydmy śródlądowe i nadmorskie oraz piaszczyste brzegi rzek. Występują głównie do wysokości ok. 500 m n.p.m. Liczebność populacji w Polsce nie jest możliwa do oszacowania. Na podstawie niektórych badań można ją jednak określić jako skrajnie niską. 

Zagrożenie i ochrona mrówkolwów 

Gatunek jest związany ze ściśle określonym biotopem (czyli środowiskiem życia). Właśnie dlatego sporym zagrożeniem jest niszczenie wydm nadmorskich przez turystów, wczasowiczów oraz przez działalność gospodarczą. 

Co ciekawe, w Polsce mrówkolew nie został objęty ochroną gatunkową. Jest chroniony tylko pośrednio dzięki przepisom ochraniającym pas wydm nadmorskich. Nie można po nich chodzić, palić na nich ognisk ani niszczyć umocnień. Grozi to wysokim mandatem.  

Pamiętaj o tym, jeśli chcesz spotkać to nietypowe zwierzę o wyjątkowych zdolnościach łowieckich. 

Oprac. Redakcja

Źródła: iop.krakow.pl, animalistka.pl, medianauka.pl, bryk.pl 

 

Odpowiedzi do zadań z podręczników znajdziesz tutaj:

Biologia – objaśnienia do zadań z podręcznika

Rozwiązania do zadań z podręcznika do przyrody

Biologia – rozwiązania do zadań z podręcznika