Spis treści:

Wprowadzenie i teza

Wprowadzenie: Miłość to najsilniejsze z uczuć, które stanowi napęd do działania i jest motywacją do stawania się lepszym człowiekiem. To wspieranie się, gdy jest źle i wspólne świętowanie sukcesów. Definicji miłości jest pewnie tyle, ilu ludzi na świecie. Wystarczy spojrzeć na niezliczoną liczbę dzieł poświęconych miłości – świadczy ona o tym, jak wielowymiarowe jest to uczucie. Dla miłości można poświęcić wiele, a nawet… wszystko. Najbardziej romantyczna wydaje się właśnie ta wystawiona na próbę – miłość, która musi pokonać śmierć. W literaturze motyw ten jest niezwykle często wykorzystywany – w ten sposób można mówić o miłości romantycznej, ale również o miłości do ojczyzny. Motyw miłości, która pokonuje śmierć, obecny jest w literaturze każdej epoki – począwszy od starożytności.

Teza: Motyw miłości silniejszej niż śmierć jest jednym z kluczowych toposów mitologii greckiej oraz stanowi ważny element w innych tekstach literackich. Często bohaterowie poprzez swoje działania udowadniają, że miłość jest silniejsza niż śmierć.

Rozwinięcie - „Mitologia” (cz. I Grecja) Jana Parandowskiego

Rozwinięcie: W mitologii greckiej motyw miłości był wykorzystywany wielokrotnie – uczucie do drugiej osoby było często motywacją do wystąpienia przeciwko bogom czy złamania reguł prawa. Bohaterowie mitologii w imię miłości byli w stanie zaryzykować i poświęcić życie. Czy zawsze się to opłacało i historia kończyła się szczęśliwie? Zdecydowanie nie, choć znajdziemy wśród mitów takie, które kończą się szczęśliwie.

Jednym z najpiękniejszych mitów o miłości jest opowieść o Orfeuszu i Eurydyce. Orfeusz był wybitnym śpiewakiem, niezwykle utalentowanym muzykiem, który poślubił piękną Eurydykę. Dziewczyna krótko po ślubie zmarła, czego Orfeusz nie mógł przeboleć. Poprosił Hadesa i Persefonę, aby pozwolili mu zejść do podziemi i odzyskać ukochaną. Bogowie zgodzili się pod jednym warunkiem: przez całą drogę powrotną Orfeusz nie odwróci się, by sprawdzić, czy ukochana za nim podąża. Niestety ogromna tęsknota sprawiła, że mężczyzna nie wytrzymał i się odwrócił, bezpowrotnie tracąc ukochaną żonę. Choć finalnie Orfeusz wychodzi na powierzchnię sam, jest przykładem tego, jak wiele można zrobić z miłości – nawet zaryzykować zejście do krainy umarłych. Ich miłość była silniejsza niż życie, bo Orfeusz kochał żonę nawet po śmierci i pragnął ją ujrzeć, dlatego też postanowił wejść do Hadesu, aby przywrócić żonie życie. Ich miłość była silniejsza niż życie, bo Orfeusz nawet po stracie Eurydyki bardzo ją kochał. 

Miłość silniejsza niż śmierć jest pięknie pokazana również w micie o Persefonie i Demeter. Persefona, nie słuchając zakazu matki, zerwała podczas zabawy zakazany kwiat – narcyza. Wówczas rozstąpiła się ziemia i na powierzchni pojawił Hades. Za zerwanie cudownie pachnącego kwiatu porwał Persefonę do swojego królestwa. Demeter, matka Persefony, szukała córki przez 9 dni i 9 nocy, a jej rozpacz doprowadziła do tego, że ziemia przestała wydawać plony, a ludzie zaczęli cierpieć głód. Zeus zgodził się więc oddać Demeter córkę – jednak nie na zawsze. Persefona miała spędzać z matką 9 miesięcy, a na 3 pozostałe wracać do Hadesa. W miesiącach, które spędza pod ziemią, na świecie panuje zima – wszystko zamiera. Gdy zaś wychodzi – rozpoczyna się wiosna. Mit o Persefonie to opowieść o miłości matczynej – tak wielkiej, że nawet bogowie boją się jej przeciwstawić. Miłość Demeter do córki sprawiła, że choć nie udało się całkowicie wyrwać jej z rąk śmierci, większą część roku kobiety spędzają razem. Miłość matczyna nie zna granic, co zostało udowodnione przez postawę Demeter. 

Jednym z mniej znanych mitów, który podejmuje wątek miłości silniejszej niż śmierć, jest opowieść o Alkestis i Admecie. Admet, król Tesalii, miał umrzeć. Jednak dzięki wyroczni dowiedział się, że wyrok ten może zostać odroczony, o ile znajdzie kogoś, kto zgodzi się umrzeć za niego. Osobą, która zgodziła się na takie poświęcenie, była jego żona – Alkestis. Admet nie mógł pogodzić się z jej śmiercią i opowiedział całą historię Herkulesowi, który postanowił wyrwać Alkestis ze świata umarłych i przywrócić Admetowi.

Inna wersja tego mitu mówi, że gdy Alkestis zeszła do podziemi, wzruszona takim poświęceniem Persefona nakazała jej wrócić do świata żywych. Czystość ofiary Alkestis i jej bezgraniczna miłość do męża (choć przecież prawdopodobnie ona również bała się śmierci) sprawiły, że bogini postanowiła darować jej życie. 

Kontekst - „Romeo i Julia” Williama Szekspira

Kontekst: Motyw miłości silniejszej niż śmierć bardzo często pojawia się w także literaturze późniejszych epok.  Przykładem może być dramat Williama Szekspira pt. „Romeo i Julia”. Bohaterowie tego dramatu pochodzą z dwóch zwaśnionych rodów, co jest główną przeszkodą na drodze do stworzenia przez nich szczęśliwego i akceptowanego przez rodziców związku. Nie wyobrażają sobie jednak życia bez siebie – milsza jest im śmierć niż życie osobno. Ta najbardziej znana historia miłosna świata dla Romea i Julii kończy się tragicznie, jednak ofiara z ich życia nie idzie na marne. Po śmierci dzieci rodzice postanawiają zakończyć waśnie i po latach się pogodzić. 

Podsumowanie

Podsumowanie: Śmierć, jako nieuchronne następstwo życia, wydaje się ludziom pozbawiona sensu, irracjonalna i niezrozumiała. Trudno jest ją pojąć szczególnie tym, którzy nie wierzą w życie pośmiertne. W mitologii śmierć również była kresem istnienia, jednak bogowie mieli władzę przywracania do żywych. Wystarczyło, że jakaś historia szczególnie ich poruszyła. A cóż wzrusza bardziej niż miłość, która nie boi się śmierci?

Zobacz pełną listę pytań jawnych na maturę ustną z języka polskiego 2026.