Spis treści:
- Kraina Otwartych Okiennic, czyli Soce, Puchły i Trześcianka
- Wieś Puchły. Okiennice, ikona na lipie i niebieska cerkiew
- Soce. Skąd wzięła się nazwa wsi i co dało początek niezwykłym zdobieniom
- Trześcianka. Największa wieś w Krainie Otwartych Okiennic?
Kraina Otwartych Okiennic, czyli Soce, Puchły i Trześcianka
Soce, Puchły i Trześcianka to trzy miejscowości, które łączy nie tylko położenie w dolinie rzeki Narew (tak nazywa się również gmina, w której się znajdują). W każdej z nich można podziwiać urokliwe domostwa, których zdobienia nawiązują do rosyjskiego budownictwa ludowego. Są tam ciekawe okiennice, nadokienniki, podokienniki i wyjątkowe zdobienia elewacji.
Kraina Otwartych Okiennic to świetna propozycja dla osób, które chcą odpocząć od zgiełku dużych miast. Mieszkańcy podlaskich wiosek pozwalają fotografować domy jak z bajki. Jednak można tam zobaczyć więcej niż tylko okiennice.
Przeczytaj również: Zalipie – malowana wieś. Kwiaty malują tam nie tylko na domach
Wieś Puchły. Okiennice, ikona na lipie i niebieska cerkiew
Już nazwa Puchły jest intrygująca. Może nawiązywać do nazwiska Tomasza Puchłowicza (syna wójta z Trościanicy) albo choroby opisanej w podaniu ludowym.
W XVI wieku miał się tam znajdować wielki majątek ziemski, a jego właściciel chciał zmusić okoliczną ludność do zmiany wyznania z prawosławnego na grekokatolickie. Modlitwy zanoszone do Matki Boskiej spowodowały, że na lipie pojawiła się ponoć jej ikona. Jednak dziedzic był tak negatywną postacią, że nawet po śmierci zjawiał się na rozstaju dróg i straszył okoliczną ludność.
Według innego podania w szałasie niedaleko wspomnianej lipy mieszkał starzec, który cierpiał na obrzęk nóg. Modlitwa przy ikonie uzdrowiła go z tej przypadłości. Ta historia zachęcała kolejne osoby do odwiedzenia Puchłów. Pielgrzymki i uzdrowienia miały pojawiać się podczas epidemii dżumy i cholery, które nawiedzały tereny Podlasia w XVIII i XIX stuleciu.
Dziś Puchły kojarzą się z misternymi dekoracjami na okiennicach. Przypominają one wycinanki, a nawet koronki. Barwy domostw, na których można je podziwiać, wzmacniają efekt, więc zaliczenie wsi do Krainy Otwartych Okiennic nikogo nie dziwi.
Miejscowość znajduje się na Podlaskim Szlaku Kulturowym „Drzew i Sacrum”. Podczas wizyty w wiosce warto zobaczyć również cerkiew parafialną pw. Opieki Matki Bożej. Drewniany budynek sakralny w stylu rusko-bizantyjskim ma intensywną niebieską barwę.
Przez Puchły przebiega też Podlaski Szlak Bociani. Łączy on trzy parki narodowe (Białowieski, Narwiański i Biebrzański). Na rowerowej trasie można aktywnie wypocząć i podziwiać podlaskie krajobrazy.
Przeczytaj również: Bushcraft, kuzyn survivalu. Najlepsze miejsca do bushcraftu w Polsce
Soce. Skąd wzięła się nazwa wsi i co dało początek niezwykłym zdobieniom
Wyjaśnienie nazwy wsi można znaleźć w podaniu ludowym. Osadnicy, którzy przybyli na te tereny, zauważyli niewielkie źródełko. Soczenie to nic innego jak sączenie. Stąd nazwa wsi – Soce. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z XVI wieku.
Pod koniec XIX stulecia Soce miała nawiedzić epidemia. Według podania ludowego zakończyło ją wzniesienie czterech krzyży, po jednym przy każdym z wjazdów do wsi. Połączono je nicią, którą przędły kobiety. Zdobione krzyże przetrwały do dziś. Prócz nich warto zobaczyć kolorową kapliczkę pw. św. Proroka Eliasza.
Drewniane domy w Socach mają niezwykłe zdobienia. Zaczęły się one pojawiać po 1920 roku, co z dużym prawdopodobieństwem jest związane z bieżeństwem, czyli emigracją ludności prawosławnej do Rosji, która wiązała się z I wojną światową. To tam ludność z Podlasia miała zobaczyć niezwykłe dekoracje. Po powrocie do opuszczonych wcześniej domostw skorzystano z inspiracji.
– W Socach zdobienia wykonywali lokalni majstrowie, którzy z reguły byli samoukami, i tworzyli je według własnej fantazji. Wszystkie detale uzyskiwano przez ręczne wycinanie odpowiednich wzorów w deskach – „piłkami”, zwanymi w terminologii budowlanej piłami laubzegowymi. „[...] wiejski gospodarz wycinał piłą, świdrem i dłutem w zwykłej drewnianej desce umyślone wzory po to, by niskiej chacie przydać lekkości i wdzięku, by zajaśniały wokół okien, węgłów, szczytów i ganku”. Gotowe element przybijano następnie pod i nad oknami oraz do naroży domów – w artykule poświęconym drewnianym domom we wsi Soce obszernie opisują to Joanna Ferster, Magdalena Jopa i Magdalena Sulima.
Przeczytaj również: Spływ Krutynią – jeden z najpiękniejszych szlaków kajakowych w Europie
Trześcianka. Największa wieś w Krainie Otwartych Okiennic?
Trześcianka nie jest największą wsią w Polsce, ale mieszka w niej więcej osób niż w Puchłach i Soce. Nazwa miejscowości pochodzi od rzeki – Trościanica – i nawiązuje do rosnącej tam trzciny. Znajduje się na trasie z Białegostoku do Hajnówki.
Wzmianki o miejscowości pochodzą już z XV wieku, a w kolejnym stuleciu powstała najprawdopodobniej parafia prawosławna. Drewniane domy, które powstawały tam w XX wieku, mają taki sam kształt i wielkość, ale nie są identyczne. Każdy z nich wyróżnia się oryginalnymi zdobieniami okien i ganków.
Trześcianka jest położona na kilku szlakach turystycznych. Nie tylko na wspomnianych Podlaskim Szlaku Bocianim i Podlaskim Szlaku Kulturowym „Drzewo i Sacrum”, ale także na Szlaku Świątyń Prawosławnych. W centrum wsi stoi dziś zabytkowa cerkiew parafialna pw. Św. Michała Archanioła. Drewniana budowla jest intensywnie zielona.
Źródła: krajoznawcy.info.pl, portals.narew.gmina.pl; zabytek.pl; Joanna Ferster, Magdalena Jopa, Magdalena Sulima „Drewniane domy we wsi Soce. Historia, teraźniejszość, przyszłość” (artykuł dostępny online na stronie: repozytorium.uwb.edu.pl); bryk.pl
Rozwiąż nasze quizy:
QUIZ palcem po mapie. Znasz największe jeziora i rzeki świata?
Najbardziej znane zabytki świata. QUIZ dla miłośników podróży
QUIZ: Europejskie stolice. Rozpoznasz po jednym zdjęciu?
