Spis treści:
Co to jest kometa?
Nietypowa gwiazda z warkoczem – tak nazywano komety już od starożytności. Słowo to pochodzi bowiem od łacińskiego cometes i greckiego κομήτης (komētēs), co oznacza „długowłosa”. W starożytności jednak nie umiano wyjaśnić tego zjawiska. W średniowieczu zaś komety budziły lęk – astronomowie często utożsamiali ich pojawienie się na niebie z katastrofami naturalnymi, klęskami głodu lub z wojną. W XVII wieku powstawały nawet traktaty naukowe udowadniające związek kataklizmów z pojawieniem się na niebie komet.
Dopiero nowożytni astronomowie wyjaśnili, czym jest to zjawisko. Według definicji kometa to małe ciało niebieskie poruszające się w układzie planetarnym, które na krótko pojawia się w pobliżu gwiazdy centralnej. Naukowcy porównują kometę do kuli brudnego śniegu, składającej się z zamrożonej wody, gazów (dwutlenku węgla, amoniaku i metanu), odłamków skalnych i pyłów.
Przeczytaj również: Białe karły – kiedy powstają i jak wyglądają umierające gwiazdy?
Najsłynniejsze komety
Chociaż na niebie pojawia się mnóstwo komet, większość z nich nie jest na tyle jasna, by można było je dostrzec. Które tego typu obiekty były na tyle jasne i charakterystyczne, że wyjątkowo zapadły w pamięć?
- Kometa Halleya – to z pewnością najbardziej znana kometa. Jej odkrycie przypisuje się Edmundowi Halley’owi, jednak dała się zaobserwować już wcześniej: w latach 1456, 1682 i 1705. Początkowo myślano, że są to zupełnie inne obiekty i dopiero na początku XVIII wieku Halley udowodnił, że to jedna i ta sama kometa. Przewidział również jej kolejne pojawienie się w 1758 r. Najbliższe pojawienie się komety Halleya przewidywane jest na 2061 r. Odkrycie tej komety było szczególnie istotne, gdyż liczne badania nad nią pomogły w końcu lepiej zrozumieć naturę komet.
- Wielka Kometa z 1680 roku – jedna z najjaśniejszych w historii. 14 listopada 1680 r. odkrył ją Gottfried Kirsch z Niemiec i była to pierwsza kometa odkryta przez teleskop w historii. 18 grudnia minęła Słońce w odległości zaledwie 1,2 mln kilometrów. Była tak jasna, że widziano ją gołym okiem w dzień, tuż nad tarczą słoneczną.
- Wielka Kometa Wrześniowa z 1882 roku – to najjaśniejsza kometa, jaką kiedykolwiek zaobserwowano na niebie. Na 3 dni przed peryhelium, 14 września stała się widoczna na dziennym niebie. W dniu przejścia obok Słońca była opisywana jako obiekt niewiele słabszy od niego. Jej jasność szacowana była na -15/-20mag (dla porównania: jasność księżyca w pełni to -13mag). Po przejściu rozpadła się na 4 części, a kilka dni później widoczna była na porannym niebie jako piękny obiekt z długim warkoczem.
Kometa Nishimura – kiedy będzie widoczna?
Dlaczego pojawienie się komety Nishimura budzi wśród astronomów takie poruszenie? Przede wszystkim dlatego, że obserwacja komet widocznych gołym okiem wciąż należy do rzadkości. Obecnie znanych jest ponad 5 tysięcy komet, ale te wyraźne i widoczne bez profesjonalnego sprzętu zdarzają się raz na kilkadziesiąt, a nawet kilkaset lat. Wynika to z faktu, że choć na obrzeżach Układu Słonecznego pojawia się wiele komet, tylko nieliczne lecą w kierunku Słońca.
Kiedy najlepiej spojrzeć w niebo, aby dostrzec kometę Nishimura? Według NASA, im bliżej Słońca będzie, tym większa szansa ją zobaczyć. Słońce sprawia, że komety stają się jaśniejsze – na skutek jego ciepła zaczynają parować ich wodne jądra, co prowadzi do powstania spektakularnych warkoczy. Specjaliści od obserwacji nieba twierdzą także, że najlepszy moment na obserwację komety to okres, kiedy jest ona relatywnie daleko od Słońca i wschodzi wcześniej (ten czas już minął).
12 września kometa osiągnie perygeum, co oznacza, że będzie najbliżej Ziemi w porównaniu z resztą swojego kursu. Oddalona będzie od naszej planety o jedyne 126 milionów kilometrów. 17 września osiągnie zaś peryhelium, czyli będzie najbliżej Słońca.
Aby zwiększyć swoje szanse w obserwacji komety Nishimura, warto wyposażyć się w lornetkę lub teleskop krótkoogniskowy. Dobrym sposobem może okazać się także fotografowanie komety z wykorzystaniem statywu i długiego czasu ekspozycji. Jest jednak ryzyko, że kometa – właśnie ze względu na bliskość Słońca – rozpadnie się w locie. Naukowcy z NASA mówią także, że choć prawdopodobieństwo dostrzeżenia komety Nishimura jest duże – komety są na tyle nieprzewidywalnymi obiektami, że nigdy nie można mieć 100% pewności, jak się zachowają.
Przeczytaj również: Ciekawe zjawiska optyczne na niebie
O komecie C/2023 P1 wciąż niewiele wiadomo. Spekuluje się, że może ona pochodzić spoza Układu Słonecznego. Dużo bardziej prawdopodobne jest jednak, że pochodzi ze znajdującego się poza orbitą Neptuna Obłoku Oorta, w którym krążyła przez tysiąclecia. W Układzie Słonecznym pojawiła się, gdyż została przechwycona przez oddziaływanie grawitacyjne Słońca. Niezależnie od jej pochodzenia, warto we wrześniu wpatrywać się w niebo, by być świadkiem jej magicznego przelotu.
Oprac.: Redakcja
Źródła: science.nasa.gov, kopalniawiedzy.pl, national-geographic.pl, bryk.pl
Odpowiedzi do zadań z podręczników z fizyki znajdziesz tutaj:
Fizyka – rozwiązania zadań z zeszytu ćwiczeń
Odpowiedzi do zadań z podręcznika z fizyka
Ćwiczenia z wyjaśnieniami – podręczniki z fizyki
