Spis treści:

Co robią motyle zimą w naszym klimacie?

Zima nie jest okresem łatwym dla zwierząt zmiennocieplnych, czyli grupy, do której należą także motyle. Aby przetrwać ujemne temperatury, część z nich udaje się do egzotycznych ciepłych krajów, a część zapada w tak zwaną diapauzę. Jest to stan, w którym pod wpływem hormonów ciało owada wyhamowuje procesy metaboliczne, a w hemolimfie (krwi owadów) pojawia się glicerol, zapobiegający jej zamarzaniu. W polskich warunkach klimatycznych przejście w stan diapauzy wywołuje skracająca się długość dnia.

Motyle spędzają zimę w postaci:

  • jaja, 
  • gąsienicy, 
  • poczwarki,
  • osobnika doskonałego (dorosłego).

Aby przetrwać niekorzystne warunki pogodowe, motyle ukrywają się w różnych miejscach: 

  • w ściółce pod liśćmi, 
  • w glebie, 
  • u podstawy roślin żywicielskich w specjalnie skonstruowanych oprzędach z resztek liści i jedwabiu, 
  • w dziuplach, norach, jaskiniach,
  • w nieogrzewanych pomieszczeniach,
  • a nawet w bryłkach lodu (tak zimują gąsienice kokonicy jeżynówki)!

Kiedy pojawiają się motyle po zimie?

Pierwsze motyle, które pojawiają się po zimie – czasem nawet w lutym – to ćmy. Większość osób nie myśli o nich raczej jak o zwiastunach wiosny. Jednak prawda jest taka, że to właśnie motyle nocne aktywizują się najwcześniej.

Natomiast pierwsze kolorowe motyle, czyli te, które są znacznie chętniej podziwiane niż ćmy, pojawiają się wtedy, gdy temperatura sięga około 15°C i częściej wychodzi słońce. Spotkać je można na nasłonecznionych drogach leśnych i polanach, osłoniętych od wiatru.

Pierwsze motyle, które obserwuje się wczesną wiosną, zimują jako postać dorosła – są to przede wszystkim cytrynki oraz kilka pięknych rusałek m.in. ukryty pod liśćmi ceik, schowany w dziupli żałobnik czy zimujące w piwnicach lub na strychach rusałki pawik i pokrzywnik. 

Jakie motyle można obserwować wiosną?

Motyle nie budzą się wiosną wszystkie na raz, ale w ustalonej przez naturę kolejności:

• wczesną wiosną jako pierwsze pokazują się motyle zimujące w postaci dorosłej, takie jak cytrynki, rusałki, drzewoszek, wierzbowiec,

• później wylęgają się motyle zimujące jako poczwarki, na przykład: paź królowej, bielinek kapustnik, zawisak,

• kolejne są motyle zimujące jako gąsienice oraz wylęgające z jaj: niepylak mnemozyna, barczatka sosnówka, niepylak apollo, mieniak, przeplatek, dostojek.

Każdego z tych motyli można (przy odrobinie cierpliwości i szczęścia!) zaobserwować w Polsce. Zaczynają pojawiać się już od marca, a gdy początek wiosny jest wyjątkowo zimny – na przełomie marca i kwietnia.

Gatunki motyli żyjące w Polsce

W Polsce żyje około 3 tysięcy gatunków motyli, ale przeważająca większość to niestety nie wielobarwne okazy, ale mniej urokliwe motyle nocne. 

Jednak wiosną uwagę przykuwają przede wszystkim te przepięknie ubarwione gatunki – i to one kojarzą się z tą porą roku. Które z nich są w naszym kraju najpopularniejsze?

- Niepylak Apollo – to jeden z największych gatunków motyli w Polsce: rozpiętość jego skrzydeł wynosi do 8 cm. Białe, szerokie skrzydła tego motyla ozdobione są licznymi plamami. Na przednim skrzydle znajduje się pięć czarnych, nieregularnych kropek oraz szara, zygzakowata przepaska. Tylne skrzydło zdobią zaś charakterystyczne „oczka”, czyli dwie czerwone plamy z czarnymi obwódkami.

- Paź Królowej – jest jednym z najbardziej znanych gatunków w Polsce. Zachwyca oryginalnym kształtem skrzydeł i wyjątkowym ubarwieniem. Na bladożółtych skrzydłach widoczna jest szaroczarna obwódka, zmieniająca się w granatową i dwie niewielkie czerwonawe plamki.

- Rusałka Pawik – to bez wątpienia jeden z najpopularniejszych polskich gatunków. Ma charakterystyczny brązowawy kolor i wielobarwne plamy na skrzydłach, przypominające pawie oczka.

- Modraszek Arion – jest niewielkim motylem, który zasługuje na uwagę przede wszystkim ze względu na swoje urokliwe ubarwienie. Jego skrzydła mają błękitny kolor z ciemniejszymi granatowymi plamami i szarą obwódką.

- Paź Żeglarz – zdecydowanie należy do najpiękniejszych motyli Polski. Jego skrzydła mają charakterystyczny kształt i niezwykłe ubarwienie: są jasnożółte lub kremowożółte z czarnym wzorem układającym się w dłuższe i krótsze przepaski. Na drugiej parze skrzydeł znajdują się niebieskie półksiężyce.

Pojawienie się motyli to znak, że wiosna rozpoczęła się na dobre. Choć większość gatunków w Polsce stanowią niezbyt urokliwe motyle nocne, gdy nadchodzi kwiecień, na łąkach, skwerach i w ogrodach można oglądać przepiękne egzemplarze motyli dziennych. 

Źródła: przyrodapolska.pl, naukawpolsce.pl, motylarnia-rozewie.pl

Redakcja