Jeżowce to zmora turystów. Ich jad powoduje niezwykły ból

Choć wyglądają niepozornie, mogą zepsuć cały wakacyjny wyjazd. Jeżowce, czyli niewielkie, morskie stworzenia mają bardzo ostre kolce – nadepnięcie na nie skutkuje powstaniem bolesnych ran. Okazuje się jednak, że jeżowce mogą być nie tylko wakacyjnym kłopotem, ale także... przysmakiem! Co jeszcze warto o nich wiedzieć?

Spis treści:

Jeżowce. Co je wyróżnia i gdzie występują?
Czym grozi nadepnięcie na jeżowca?
Czy jeżowce można jeść?

Jeżowce. Co je wyróżnia i gdzie występują?

Jeżowce są morskimi stworzeniami, należącymi do typu szkarłupni. Mają od 6 do 12 cm i różnorodne ubarwienie: od białego, przez fioletowe i zielone, aż do ciemnobrązowego i czarnego. W niczym nie przypominają typowych zwierząt żyjących w morzu – są okrągłe i pokryte sztywnymi kolcami. W zależności od gatunku, ich kolce mogą być krótkie i grube albo długie i cienkie. To mechanizm obrony przed drapieżnikami. Niektóre gatunki ewolucja wyposażyła w pedicellaria – wypełniony jadem narząd raniący, mający postać ruchomych szponów. Przebija on skórę ofiary i wprowadza do organizmu jad.

Jeżowce poruszają się po dnie, krocząc przy pomocy ruchomych kolców i nóżek ambulakralnych – przesuwają się po dnie w poszukiwaniu pożywienia. W ciągu dnia pokonują odległość od kilku do kilkudziesięciu centymetrów. Są roślinożerne, a główną pozycją w ich menu są glony.

Gdzie można spotkać jeżowca? Organizmy te występują we wszystkich strefach geograficznych Ziemi, jednak zdecydowana większość gatunków żyje w strefie tropikalnej i subtropikalnej. Lubią ciepłe, czyste wody o dużym zasoleniu – minimum 20‰.

W Europie często mają z nimi do czynienia turyści podróżujący do Chorwacji czy Grecji. Nie występują na polskim wybrzeżu Morza Bałtyckiego, natomiast jeden z gatunków (jeżowiec przybrzeżny) można spotkać w zachodnim Bałtyku.

Czym grozi nadepnięcie na jeżowca?

Jeżowce nie są agresywne i nie atakują ludzi jako pierwsze. Żyją natomiast w płytkiej wodzie, co zwiększa szansę spotkania się z nimi na plaży – najczęściej turyści po prostu na nie następują. O taki wypadek nie jest trudno, gdyż jeżowce chowają się w przybrzeżnych kamieniach i szczelinach, przez co pozostają niezauważone. Zdarza się również, że zaciekawione dzieci biorą je rąk.

Przeczytaj: Najcieplejsze jeziora w Polsce. Temperatura wody sięga nawet 30 stopni

Nieumyślne nadepnięcie na to stworzenie ma dla turystów przykre konsekwencje. Kolec wbity w stopę lub rękę powoduje ogromny ból, a miejsce wokół rany puchnie i robi się czerwone albo zasinione. Nieoczyszczona rana może szybko ulec zakażeniu. Głębokie ukłucia mogą powodować poważniejsze objawy, takie jak:

ból mięśni;
paraliż;
odczuwanie silnego zmęczenia;
nagłe osłabienie.

jezowce ukryte w dnie morskim — **Jeżowce są niewielkie, ale nie mikroskopijne. Ich dostrzeżeniu utrudnia jednak niepełna przejrzystość wody i fakt, że lubią ukrywać się one w zagłębieniach morskiego dna** /fot. tc2412/Getty Images/Canva Pro

Co zrobić po nastąpieniu na jeżowca? Przede wszystkim należy wyjąć kolec albo jego fragment z rany i dobrze ją oczyścić – wystarczy woda z mydłem. Jeśli kolca nie uda się wyciągnąć samodzielnie albo jakiś jego element zostanie, koniecznie trzeba udać się do lekarza. Ból można załagodzić dostępnymi bez recepty lekami, takimi jak paracetamol czy ibuprofen, a ranę smarować maścią z antybiotykiem. Jeśli pojawią się objawy zakażenia, takie jak gorączka, obrzęk albo silny ból, należy skonsultować się z lekarzem.

Wizyta jest wskazana także wtedy, jeśli ból nie minie w ciągu 5 dni.

Szczególnie niebezpieczne są jeżowce z gatunku Toxopneustes pileolus, rodzaju Tripneustes i rodzin Echinothuridae i Diadematidae. Czym grozi nadepnięcie na jeżowca powyższego gatunku? Spotkanie prowadzi do poważnych konsekwencji – ukłucie może wywołać problemy z oddychaniem, utratę przytomności, a w skrajnych przypadkach nawet śmierć z powodu uduszenia.

Czy jeżowce można jeść?

Choć z zewnętrz jeżowiec nie wygląda szczególnie apetycznie, stworzenie to jest przysmakiem na całym świecie. Rarytasem nie jest jednak kolczasta skorupa, ale jej żółtopomarańczowa zawartość, czyli gonady. Podaje się je w sushi albo je prosto z muszli. Wnętrze jeżowca uznawane jest również za afrodyzjak.

Zobacz też: Jaskółka morska, czyli niebieski smok. Na plaży lepiej omijać z daleka

200 g wnętrza jeżowca kosztuje w Stanach Zjednoczonych około 400 zł, choć w niektórych krajach, np. w Japonii płaci się za nie kilkakrotnie więcej. Na wysoką cenę wpływa między innymi konieczność ręcznego zbierania tych stworzeń i niemałe trudności w ich wyłowieniu. Wyłowione jeżowce trzeba szybko transportować w docelowe miejsce – okres przydatności świeżych jeżowców do spożycia jest wyjątkowo krótki. Poza tym, choć na świecie jest bardzo wiele gatunków jeżowców, tylko niektóre nadają się do spożywania. Zjedzenie jeżowca, który nie nadaje się do konsumpcji, raczej nie jest groźne, ale może zakończyć się poważną niestrawnością.

wnetrze jezowca do spozycia — **Przysmakiem w jeżowcach nie jest kolczasta skorupa, ale jej żółtopomarańczowa zawartość** / fot. 79mtk/Canva Pro

Jeżowce to smakołyk i wyjątkowy afrodyzjak, choć to nie z tego są przede wszystkim znane. Wielu turystów kojarzy je nie ze względu na bolesne konsekwencje nastąpienia na tego morskiego „jeżyka”. Aby uchronić się przed ukłuciem przez jeżowca, należy przede wszystkim bardzo uważać brodząc w płytkiej wodzie przy brzegu. Świetną ochroną przed jeżowcami są również specjalne buty do wody.