Spis treści:

Wprowadzenie i teza

Wstęp: Czy osiągnięcie sukcesu albo wyznaczonego sobie celu zależy od możliwości, okoliczności, a może charakteru? Współcześnie coraz częściej mówi się, że sukces nie zależy od tego, jaki człowiek ma start i skąd pochodzi. Psychologowie są zgodni, że osiąganie celów w największym stopniu determinują określone cechy charakteru i odpowiednia motywacja. To oznaczałoby, że każdy z nas w takim samym stopniu ma szansę osiągnąć to, co sobie założył. W literaturze nie brakuje przykładów bohaterów, którzy z uporem dążyli do zdobycia tego, czego pragną. Jednym z nich był Stanisław Wokulski – główny bohater powieści Bolesława Prusa pt. „Lalka”. 

Teza: Aby osiągnąć cel, potrzebne są umiejętności, motywacja, a także cechy charakteru takie jak ambicja, wytrwałość i odwaga. 

Rozwinięcie - „Lalka” Bolesława Prusa

Rozwinięcie: Pozytywistyczna powieść „Lalka” jest pochwałą pracowitości i zaradności. Bogacenie się społeczeństwa oraz edukacja najniższych warstw społecznych były głównymi założeniami tej epoki – pozytywiści w tym właśnie upatrywali możliwość zbudowania silnej, wolnej Polski. Typowym pozytywistą (choć z nieco romantyczną duszą) był główny bohater książki – Stanisław Wokulski. Niewątpliwie należał on do ludzi, którzy wiedzą, czego chcą i wiedzą, jak do tego dojść.  

Miał on dwa główne cele: pomnożyć swój majątek i zdobyć serce Izabeli Łęckiej. Cele te były ze sobą blisko związane – tylko zgromadzenie dużych pieniędzy mogło sprawić, że arystokratka zwróci na Wokulskiego uwagę. Mężczyzna miał wszystkie cechy, które są niezbędne w osiągnięciu sukcesu. Był pracowity, co widać na każdym kroku – zaczynał od pracy w sklepie, a skończył jako członek spółki, którą sam zainicjował. Do tego dochodziła olbrzymia determinacja, którą szczególnie widać było w dążeniu do zdobycia serca Łęckiej. Wokulski – mimo że kobieta nie była specjalnie otwarta na jego zaloty – nie poddał się. Nie można zapomnieć również o odwadze, która cechowała Stacha – aby zarobić jeszcze więcej, zaryzykował on wyjazd do Bułgarii, gdzie zajmował się dostawami dla wojska. To krok bardzo ryzykowny, ale jak się jednak okazało – opłacalny.  

Skąd w Wokulskim taka ambicja i motywacja do działania? Trzeba pamiętać, że już od lat młodzieńczych był on nauczony, że o swoje trzeba walczyć, a sukces można osiągnąć pracą. Sam musiał więc zapracować na możliwość studiowania – zatrudnił się więc jako subiekt, a nocami uczył do egzaminów. Wokulski był inteligentny i miał zdolności analityczne – odważnie wchodził w kolejne inwestycje, jednak wcześniej zdroworozsądkowo je analizował.  

Ostatecznie udało mu się osiągnąć swoje cele – znacząco się wzbogacił, a Łęcka zgodziła się na zaręczyny. Okazało się jednak, że kobieta w głębi serca nie chciała stworzyć z Wokulskim prawdziwego związku. Mężczyzna przyłapał ją na flircie z przystojnym Kazimierzem Starskim, co doprowadziło go do załamania.  

Kontekst - „Mitologia” 

Kontekst: O ludziach, którzy osiągają swoje cele, mówi się często, że są ludźmi sukcesu. Nie zawsze jednak celem jest dorobienie się dużych pieniędzy czy osiągnięcie wyników w sporcie. Cele mogą być znacznie bardziej przyziemne. Bohaterem, który jest przykładem tego, że cel nie zawsze równa się sukcesowi jest Odyseusz, który przez lata próbował wrócić do domu. Dziesięć lat walczył w wojnie trojańskiej, a kolejne dziesięć lat tułał się po świecie i nie mógł wrócić do Itaki, w której czekała na niego żona. Przyczyną braku możliwości powrotu była kara zesłana na niego przez boga. Odyseusz naraził się Posejdonowi, przez co ten utrudniał mu powrót do domu. W starożytnej Grecji kaprysy bogów oznaczały, że wszelkie działania były niemożliwe do zrealizowania. Odyseusz nie poddał się. Wielki wojownik postanowił, że za wszelką cenę osiągnie swój cel, czyli wróci do domu. W tym zadaniu pomogła mu nie tylko olbrzymia motywacja i determinacja, ale również pomysłowość i inteligencja. Wielokrotnie to właśnie jego błyskotliwość uratowała go przed tragicznym losem. Tak było na przykład, gdy wraz z pozostałymi członkami załogi uciekł z jaskini cyklopa Polifema, przywiązując się do brzuchów owiec lub w momencie, w którym kazał zakleić swoim towarzyszom uszy woskiem, aby nie mogli usłyszeć hipnotyzującego śpiewu syren. Czynnikiem, który motywował go do nieustawania w wędrówce była także miłość do żony Penelopy i syna Telemacha. Przekonanie, że kobieta na niego czeka, potęgowało chęć powrotu. 

Podsumowanie

Podsumowanie: Osiąganie celów jest współcześnie bardzo pożądaną cechą. Ludzi, którzy potrafią określić, do czego dążą, a potem zrealizować swój plan podziwia się i stawia za wzór. Często jednak słyszymy, że komuś „udało się” osiągnąć sukces. Słowo „udało się” zakłada jednak pewną przypadkowość, brak zaangażowania czy niewiele pracy włożonej w osiągnięcie sukcesu. Żeby zmienić więc myślenie o osiąganiu celów, należy zacząć od zmiany nomenklatury. Zamiast „udało się”, trzeba mówić „zrealizowałem”. Wzięcie odpowiedzialności za swoje życie i silne poczucie sprawczości są bowiem czynnikami, które w dużej mierze decydują o tym, czy osiągniemy cel. Gdyby Wokulski zważał na swoje pochodzenie, prawdopodobnie nie podjąłby się osiągnięcia celu, którym było zdobycie serca Łęckiej. Podobną sytuację miał również Odyseusz. Mężczyzna był zdeterminowany, aby wrócić do ukochanej i ojczyzny. To właśnie determinacja, motywacja, miłość i spryt pozwoliły mu pokonać przeszkody. 

Zobacz pełną listę pytań jawnych na maturę ustną z języka polskiego 2025.