Spis treści:

List Rzecznika Praw Obywatelskich do kuratoriów

Rzecznik Praw Obywatelskich napisał do wojewódzkich kuratoriów oświaty list, dotyczący prawa szkół do określania wyglądu uczniów. Poprosił w nich kuratorów o zajęcie stanowiska w tej sprawie oraz o informacje o związanych z tym tematem skargach i o sposobach ich rozpatrywania.  

O interwencję dotyczącą zapisów w statutach szkół zwracały się we wnioskach do RPO stowarzyszenia i organizacje, zajmujące się prawami uczniów (np. Stowarzyszenie Umarłych Statutów, Fundację na Rzecz Praw Ucznia, Stowarzyszenie dO!PAmina Lab), które wskazywały na zbyt duże ingerencje szkół w wygląd dzieci i młodzieży, co przez wiele osób jest oceniane jako zbytnie ograniczenie ich wolności. Jak przekazały organizacje, w wielu szkołach zakazuje się uczniom m.in. malowania paznokci, włosów, posiadania piercingu i tatuaży, a za niestosowanie się do tych zakazów grożą kary w postaci nagan lub ujemnych punktów.

Przeczytaj również: Prawnik z TikToka: Uczeń, który zna swoje prawa w szkole, umie o nie zawalczyć

Czy szkoła może ingerować w wygląd ucznia?

Rzecznik w swoim liście do kuratorów wskazał dwa odmienne stanowiska, które prezentują szkoły i kuratoria względem kompetencji placówek edukacyjnych do ingerowania w wygląd uczniów.

Pierwszy z nich mówi, że zgodnie z art. 99 ustawy Prawo oświatowe z dnia 14 grudnia 2016 roku, statut może określać jedynie ubiór uczniów na terenie szkoły, a nie cały jego wygląd. Zgodnie z tym poglądem uczniowie mogą zatem mieć pomalowane włosy czy tatuaże, a szkoła nie powinna wyciągać z tego powodu konsekwencji. Natomiast ingerencja w te kwestie narusza prawa do wolności i prywatności, które są gwarantowane uczniom przez akty wyższego rzędu, np. konstytucję.  

Zgodnie z drugim stanowiskiem art. 99 ustawy Prawo oświatowe z dnia 14 grudnia 2016 roku jest katalogiem otwartym („Obowiązki ucznia określa się w statucie szkoły z uwzględnieniem obowiązków w zakresie...”), w którym wymieniona została tylko część zapisów, jakie powinny pojawiać się w statutach szkolnych, natomiast mogą zostać do nich dodane również kolejne np. dotyczące wyglądu uczniów. 

Uzasadnienie kar związanych z nieodpowiednim wyglądem

Rzecznik zwrócił uwagę na to, że jeśli ingerencje w wygląd uczniów mają miejsce, to muszą być odpowiednio uzasadnione. Podkreślił także, że wszelkie kary stosowane przez szkołę muszą być powiązane z nagannością czynu, za który są one nakładane. Szkoły i nauczyciele powinni więc każdorazowo umieć wskazać, dlaczego za konkretny wygląd uczniów w danej szkole grozi kara i na czym polega szkodliwość danego elementu wyglądu (np. długie kolczyki mogą być zakazane na zajęciach z wychowania fizycznego z powodów związanych z bezpieczeństwem podczas uprawiania sportu).

Przeczytaj również: Za co nauczyciel nie może postawić „jedynki”? Każdy uczeń powinien o tym wiedzieć

Nieprecyzyjne określenia w statutach

Rzecznik wskazał również inny problem dotyczący tej sprawy, a mianowicie to, że we fragmentach statutów, dotyczących ubioru lub wyglądu uczniów, nie powinny być stosowane ocenne wyrażenia takie jak „schludny” czy „ekstrawagancki”, ponieważ mogą być one interpretowane na różne sposoby (tj. dla każdego czym innym może być schludny ubiór), co powoduje, że trudno się do nich stosować czy je egzekwować.

oprac. Joanna Cwynar

 

Rozwiąż nasze quizy:

Czy popełniasz te typowe błędy ortograficzne? Rozwiąż QUIZ z języka polskiego

QUIZ ze znajomości Polski. Wiesz, gdzie to jest?

Test z wiedzy ogólnej. Uczeń podstawówki nie ma z nim problemu, a ty?