Jak naprawę działała bomba Oppenheimera? Wynalazek "zniszczył" naukowca

Był uzdolnionym dzieckiem, wychowywał się w zamożnej rodzinie i otrzymał gruntowne wykształcenie. Robert Oppenheimer zapisał się w historii jako twórca bomby atomowej, ale mało kto pamięta, że u schyłku swojej kariery naukowej sprzeciwiał się dalszym pracom nad rozwojem broni jądrowej oraz polityce zimnej wojny. Co tak naprawdę stworzył Oppenheimer?

Spis treści

Kim był Oppenheimer?
Kto wymyślił bombę atomową?
Co to jest bomba atomowa?

Kim był Oppenheimer?

J. Robert Oppenheimer był synem Juliusa i Ellie Oppenheimerów, urodził się w Nowym Jorku w 1904 roku. Ojciec Roberta, Julius Oppenheimer, wyemigrował z Niemiec do Stanów Zjednoczonych w 1888 roku i dorobił się fortuny na imporcie do Nowego Jorku wyrobów włókienniczych. Jako zamożny przedsiębiorca mógł zapewnić synowi gruntowne wykształcenie — posłał go do prywatnej szkoły Ethical Culture School.

Młody Robert miał świetną pamięć i wiele zainteresowań, które na początkowo koncentrowały się na mineralogii, geologii i chemii.

Poza tym uczył się matematyki, fizyki, studiował literaturę francuską i angielską, ale także interesował się kulturą Wschodu — uczęszczał na kursy filozofii zachodniej, chińskiej, a także hinduskiej.

Robert Oppenheimer ukończył uniwersytet Harvarda niemal w ekspresowym tempie — po zaledwie trzech latach studiów. Postanowił skoncentrować się na fizyce i rozpoczął pracę w Cambridge w Laboratorium Cavendisha, a później wyjechał do Getyngi i trafił do zespołu Maxa Borna, wybitnego fizyka. Oppenheimer doktoryzował się w wieku 23 lat, a jako naukowiec zajmował się mechaniką kwantową, fizyką jądra atomowego i cząstek elementarnych oraz z astrofizyką.

Przeczytaj również: Jak zabezpieczyć się przed radiacją? Nie tylko płyn Lugola

Kto wymyślił bombę atomową?

Po napaści przez hitlerowskie Niemcy na Polskę jeszcze we wrześniu amerykańscy fizycy ostrzegli prezydenta Franklina D. Roosevelta, że Niemcy realizują projekty militarnego wykorzystania energii atomowej. W odpowiedzi USA podjęła pracę nad budową amerykańskiej bomby jądrowej — naukowcy dostali zielone światło i finansowanie. Program zyskał nazwę Manhattan Project i rozpoczął się po przystąpieniu USA do II wojny światowej, czyli w 1941 roku.

W ramach tego przedsięwzięcia powstało m.in. laboratorium w Los Alamos, kierowane przez Oppenheimera, gdzie najlepsi amerykańscy fizycy pracowali nad konstrukcją bomby atomowej. Jesienią 1944 roku powstał model bomby plutonowej, a 16 lipca 1945 roku przeprowadzono jej próbny wybuch w Alamogordo. W historii II wojny światowej ważniejsze są jednak dwie inne daty: 6 sierpnia 1945 roku, kiedy zrzucono bombę uranową „Little Boy” na Hiroszimę oraz 9 sierpnia 1945 roku, kiedy bomba plutonowa „Fat Man” spadła na Nagasaki. Zginęło wtedy ponad 150 tysięcy osób, a wraz z tymi, którzy w kolejnych latach zmarli na chorobę popromienną – w sumie 400 tys. ludzi.

Przeczytaj również: 15 zakazanych miejsc, których nikomu nie wolno odwiedzić. Dlaczego?

Co to jest bomba atomowa?

Działanie bomby atomowej polega na wytworzeniu ogromnej ilości energii w bardzo krótkim czasie. Źródłem eksplozji mogą być różne rodzaje procesów fizycznych. Najważniejsze okazały się dwa procesy: rozszczepienie pierwiastków oraz synteza jądrowa, wykorzystywana w konstruowaniu bomby wodorowej.

W tym pierwszym przypadku wybuch ładunku jądrowego następuje w wyniku rozszczepienia jąder atomowych radioaktywnych izotopów pierwiastków, na przykład uranu lub plutonu. Z kolei bomba wodorowa (termojądrowa) bazuje na procesie syntezy. Jest to ładunek wybuchowy, który wyzwala energię w wyniku reakcji łańcuchowej. Pod wpływem wysokiej temperatury dochodzi do fuzji jądrowej izotopów wodoru – deuteru i trytu – a w efekcie dwa lżejsze jądra deuteru i trytu łączą się w jedno, cięższe jądro helu.

Wybuch bomby atomowej powoduje radioaktywne skażenie gruntu, zbiorników wodnych oraz atmosfery. Niszczy wszelkie życie na bardzo dużym obszarze. Zasięg zniszczenia zależy od ilości wyemitowanej energii — może sięgać od kilku do nawet kilkudziesięciu kilometrów. W efekcie wybuchu powstaje charakterystyczny grzyb atomowy, impuls elektromagnetyczny, a przy tym wytwarza się gigantyczna ilość ciepła — do tego stopnia, że wszelkie organizmy znajdujące się w centrum wybuchu nie mają najmniejszych szans na przeżycie.

Po II wojnie światowej Oppenheimerowi powierzono odpowiedzialne i dość kontrowersyjne zadanie — dalsze prace nad bombą wodorową. Jednak uczony wyraził swój sprzeciw i stał się zagorzałym przeciwnikiem wyścigu zbrojeń. Dodatkowo w powojennej Ameryce spotkał się z ostrą krytyką z uwagi na wcześniejsze zaangażowanie w organizacje socjalistyczne i komunistyczne. Podupadł na zdrowiu psychicznym i fizycznym (był namiętnym palaczem).

Robert Oppenheimer ostatnie lata życia spędził w Princeton, gdzie pełnił funkcję dyrektora Institute of Advanced Study. Zmarł prawdopodobnie na raka krtani (niektóre źródła podają, że przyczyną jego śmierci był rak płuc) 18 lutego 1967 roku w wieku 62 lat.