Spis treści:
- Kawah Ijen – Jawa i jej wulkany
- Na czym polega wyjątkowość wulkanu Kawah Ijen?
- Kontrowersje wokół jeziora Kawah Ijen
- Jak można zobaczyć „blue flames” na Kawah Ijen?
Kawah Ijen – Jawa i jej wulkany
Indonezyjska wyspa Jawa została uformowana przez wulkaniczną aktywność związaną z zagłębianiem się australijskiej płyty tektonicznej pod płytę sundajską. Mimo stosunkowo niewielkiej powierzchni wyspy znajduje się na niej aż 112 wulkanów, spośród których ponad 30 pozostaje aktywnych.
Wulkan Kawah Ijen nie należy co prawda do najwyższych, ale zyskał sławę dzięki wyjątkowo widowiskowym erupcjom. Zlokalizowany we wschodniej części Jawy, jest fragmentem imponującej kaldery o szerokości ponad 20 km. Dominanta tutejszego krajobrazu to wciąż aktywny wulkan Gunung Merapi wznoszący się na 2910 m n.p.m.
Przeczytaj również: Oto prawdziwy koniec świata. Wyspa Tristan da Cunha
Na czym polega wyjątkowość wulkanu Kawah Ijen?
Położony na zachód od góry Merapi, Kawah Ijen słynie przede wszystkim z krateru o średnicy 1 km. Wypełnia go aż 36 milionów metrów sześciennych niezwykle kwaśnej wody. W rezultacie jest to największy na świecie zbiornik z kwasem chlorowodorowym. Zdaniem naukowców turkusowe jezioro Kawah Ijen ma poziom pH bliski 0, co oznacza, że jest po prostu żrące!
Jak to możliwe? Wydobywający się z krateru chlorowodór łatwo reaguje z wodą, tworząc właśnie kwas solny. To dzięki niemu jezioro ma tak piękną barwę. Nie tłumaczy to jeszcze jednak niebieskich płomieni (blue flames) na Kawah Ijen. Wyjaśnieniem zagadki okazują się ogromne złoża siarki ukryte wewnątrz wulkanu.
Z głębi krateru poprzez szczeliny skalne uwalniają się stężone gazy siarkowe. Mają one temperaturę nawet 600 st. Celsjusza i przy zetknięciu z powietrzem ulegają spontanicznemu samozapłonowi. W niebo strzelają wówczas intensywnie niebieskie płomienie o wysokości nawet 5 m! Dodatkowo skondensowane wyziewy tworzą strumienie ciekłej siarki, która w ciemności wygląda niczym niebieska lawa.
Przeczytaj również: Grobla Olbrzyma. Jaką tajemnicę kryje irlandzki cud natury?
Kontrowersje wokół jeziora Kawah Ijen
Niestety nie tylko spektakularne widoki rozsławiają Kawah Ijen. Jawa, jak większość wysp indonezyjskich, nie należy do terytoriów zamożnych, a lokalna ludność chętnie ima się każdej pracy, aby wyżywić rodzinę. Wydobycie siarki to jedno z trudniejszych i bardziej niebezpiecznych zajęć.
Z uwagi na naturalny potencjał wewnątrz krateru wulkanu Kawah Ijen założono kopalnię żółtego niemetalu. Za pomocą ceramicznych rur odprowadza się tu gazy siarkowe, znane geologom jako solfatara, z krawędzi jeziora na powierzchnię. Po skropleniu zastygają one na specjalnych matach, dając czystą siarkę, którą trzeba przetransportować w dół.
Od ponad 40 lat jawajscy robotnicy ręcznie zbierają surowiec do koszy bez jakiejkolwiek odzieży ochronnej. Przed wdychaniem toksycznego dwutlenku siarki chronią się, zakrywając usta mokrą tkaniną. Co gorsza, po zgromadzeniu ładunku ważącego nawet do 100 kg muszą go na plecach znieść 3 km w dół po stromej kamiennej ścieżce. Praca jak na lokalne warunki jest stosunkowo dobrze płatna, więc chętnych nie brakuje. Niestety oprócz trujących wyziewów zagrożenie stanowią również spontaniczne erupcje wulkanu, które pochłonęły już dziesiątki żyć.
Aby uniknąć palącego słońca, górnicy pracują również nocą. Podobno na własną rękę podpalają oni czasem siarkę lub jej gazy, aby wspomóc lokalną atrakcyjność. Potem sprzedają turystom żółte stalaktyty zebrane spod ujścia rur.
Jak można zobaczyć „blue flames” na Kawah Ijen?
Wulkan Kawah Ijen nie jest jedynym miejscem na świecie, gdzie można zaobserwować niebieskie płomienie unoszące się nad kraterem. Podobne zjawisko odnotowano już w parku Yellowstone oraz Kotlinie Danakilskiej w Etiopii. Źródła starożytne wspominają o nim również w kontekście dawnej aktywności Wezuwiusza.
Jawajski krater jest jednak unikalny pod względem intensywności i powtarzalności tzw. „blue flames”. Na Kawah Ijen z roku na rok wybiera się więc coraz więcej miłośników przygody. Chętnych nie odstrasza trud wędrówki ani nocna pora – za dnia płomienie nie są niestety widoczne.
Kiedy najlepiej jest wybrać się na Kawaj Ijen? Jawa leży w tropikalnej strefie równikowej, gdzie przez pół roku obserwuje się porę deszczową, niesprzyjającą marszowi. Wycieczki nad kwaśne jezioro wulkaniczne organizuje się więc od kwietnia do listopada, a zaczynają się w okolicach godziny drugiej nad ranem. Wszyscy uczestnicy wyprawy muszą być wyposażeni w maski gazowe.
Trasa na wierzchołek wulkanu zajmuje ok. 2 godzin, a kolejne 30 minut schodzi się w dół do krateru. Oprócz niebieskich świateł i żrącego jeziora w kraterze śmiałkowie mogą obejrzeć wspaniały wschód słońca nad jawajską kalderą.
Odpowiedzi do zadań z podręczników z geografii znajdziesz tutaj:
Geografia – rozwiązania zadań z podręcznika
Geografia – rozwiązania zadań z podręcznika
Geografia – rozwiązania zadań z podręcznika
