Interpretacja wiersza na maturze 2023 – jak ją napisać?

Do interpretacji wiersza warto przede wszystkim podejść metodycznie. Skoncentruj się na kilku kluczowych pytaniach, które pomogą ci rozpoznać sytuację w utworze i sposób jej przedstawienia. Dzięki temu stworzysz sobie szkielet do interpretacji i nie pominiesz najistotniejszych zagadnień.

Z tego artykułu dowiesz się:

Jakie są najczęstsze błędy na maturze w interpretacji wiersza?
Jak napisać interpretację wiersza krok po kroku?
Jakie są przydatne słowa i zwroty w pisaniu interpretacji wiersza
Jakie były tematy maturalnych rozprawek w poprzednich latach?

Warto pamiętać, że interpretacja wiersza na maturze jest także jego analizą. Od tej drugiej dobrze jest zacząć, ponieważ uwiarygadnia ona twoją interpretację.

Interpretacja wiersza na maturze – najczęstsze błędy

Polecenie maturalne co do interpretacji wiersza od 2015 roku w każdym arkuszu brzmi tak samo: „Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 wyrazów”. Teoretycznie więc wszyscy wiedzą, co mają robić. W praktyce jednak sporo uczniów popełnia podobne błędy.

● Wydaje mi się zamiast widzę – bardzo często w interpretacji pojawiają się swobodne myśli ucznia na temat wiersza, a nie o to chodzi w interpretacji. Warto pamiętać, że w słowie interpretacja mieści się także analiza. Zamiast o swoich domniemaniach warto najpierw napisać o faktach – o tym, co czym opowiada wiersz, kto się w nim wypowiada, a w końcu, jak to robi. Im dokładniejsza będzie analiza, tym większa szansa, że i cała interpretacja będzie dobra.

● Bez tezy, z nurtem interpretacji – uczniowie nie formułują głównej myśli przewodniej utworu, problemu, jaki stawia się w wierszu, snują swobodne refleksje o jego poszczególnych częściach. Główna teza interpretacyjna może zaś pomóc ci utrzymać przejrzystą kompozycję i trzymać się tematu, zamiast uciekać w dygresje.

● Wolne cytaty – posługiwanie się w pracy cytatami jest ważne, natomiast uczniowie przywołują je nieco przypadkowo, bez omówienia. Jeśli już cytujesz, to z jakiegoś powodu i warto o nim powiedzieć. Warto wskazać, że cytat albo potwierdza jakąś tezę, albo ilustruje wykorzystanie środka stylistycznego. W tym drugim przypadku warto jeszcze zapytać, po co wykorzystuje się akurat metaforę, anaforę, instrumentację głoskową.

Przeczytaj również: Rozprawka na zero punktów? Błędy kardynalne, czyli na co uważać na egzaminie!

Schemat interpretacji wiersza na maturze – zrób to krok po kroku

Do interpretacji wiersza na maturze warto podejść schematycznie i krok po kroku podejmować kolejne wątki. Z pewnością punktem wyjścia powinna być uważna i skupiona lektura, nawet kilkukrotna, jeśli potrzebujesz. Zaznacz podczas niej najważniejsze fragmenty, cytaty, które mogą ci się przydać.

Postaraj się określić główną tezę utworu. Przygotuj plan, według którego będziesz pisać. Tym, co w rozwinięciu utworu, możesz szachować i przestawiać elementy analizy tak, aby prezentowały się najbardziej przejrzyście, wstęp i zakończenie są nienaruszalne.

A. WSTĘP

Tytuł, autor utworu, tomik, data powstania, epoka literacka (jeśli umiesz to określić, zapytaj się, czy wiersz jest charakterystyczny dla problemów epoki, czy je przekracza).
Nadrzędny sens tekstu i teza interpretacyjna (postaraj się odpowiedzieć na pytanie, o czym jest ten wiersz, jaki problem stawia, na co kieruje uwagę czytelnika).

B. ROZWINIĘCIE

Role komunikacyjne w utworze – postaraj się określić kto i do kogo mówi, kim jest podmiot liryczny, jak się charakteryzuje, ile o nim wiemy, czy mówi do kogoś konkretnego.
Sytuacja komunikacyjna – gdzie znajduje się mówiący, w jakich okolicznościach wygłasza swoje rozważania.
Rodzaj liryki – dwa pierwsze punkty pomogą ustalić, czy masz do czynienia z liryką bezpośrednią, pośrednią, wyznaniem, opisem, apelem, wezwaniem).
Jaką formę ma wypowiedź – czy jest to monolog, dialog, wyznanie.
Jak mówi podmiot liryczny – z zaangażowaniem, na serio, ironicznie, z dystansem; jakie środki wykorzystano, aby uzyskać ten efekt (pamiętaj, środek stylistyczny zawsze trzeba związać z funkcją, jaką pełni w utworze).
Gatunek wiersza – jeśli potrafisz, postaraj się określić, czy jest to sonet, oda, hymn, tren, ballada itp. Zastanów się, jak to przekłada się na tematykę i formę wiersza.
Wróć do głównej tezy interpretacyjnej. Rozbuduj wypowiedź dotyczącą tego, o czym się mówi w wierszu. Wskaż miejsca kluczowe dla prezentowanej przez ciebie tezy.
Zastanów się, jak wiersz ma się do epoki, w której powstał. Czy wpisuje się w ówczesną filozofię, poglądy na sztuczkę?

C. ZAKOŃCZENIE

Przywołaj jeszcze raz główną tezę utworu wynikającą z analizy i interpretacji całości.
Określ wartości poznawcze, estetyczne i estetyczne tekstu.

Przeczytaj również: Jak napisać rozprawkę na maturze w Formule 2015? Wskazówki krok po kroku

Interpretacja wiersza na maturze — przydatne słowa i zwroty

Tylko praktyka może cię nauczyć dobrej interpretacji utworów. Ważny jest bowiem także język, jakim opiszesz wiersz. Warto tutaj postawić na neutralność, nie używać czasowników w formie osobowej. Bezosobowy styl naukowy mogą pomóc ci osiągnąć przede wszystkim wyrazy takie jak: trzeba, warto, należy, można, wypada. Często wykorzystywane zwroty to:

Należy zwrócić uwagę na…
Można zauważyć, że…
Nie można zignorować…
Trzeba dostrzec…
Wypada podkreślić funkcję, jaką…
W pierwszej strofie utworu…
Główny temat utworu to…
Podmiot liryczny prezentuje się jako…
Autor posługuje się metaforą, by…
Potwierdzeniem tej tezy jest cytat…

Przeczytaj również: Nietypowe kierunki studiów. Niektóre brzmią tajemniczo. Czy opłaca się je studiować?

Interpretacja wiersza na maturze — tematy z poprzednich lat

Praktyka czyni mistrza. Przygotowując się do pisania interpretacji wiersza na maturze, warto więc sięgnąć do utworów, które pojawiały się na niej w ostatnich latach, a więc: