Dzień Księgarza - branżowe święto przypada 13 grudnia

„To nasza wina, choć problem nie nowy, że społeczeństwo myli księgarza z księgowym” – pisał we fraszce zatytułowanej „To nasza wina” Wincenty Mackiewicz, wieloletni księgarz krakowski. Choć obecnie liczba tradycyjnych księgarń spada na rzecz sklepów internetowych, profesja księgarza Wciąż jest potrzebna. Sprzedawcy książek mają nawet swój dzień, który obchodzony jest 13 grudnia.

Spis treści:

Dzień Księgarza – historia święta
Kiedy i gdzie powstała pierwsza księgarnia?
Najstarsza księgarnia na świecie
Tradycyjne księgarnie w Polsce – statystyki

Dzień Księgarza – historia święta

Dzień Księgarza obchodzony jest w Polsce od 1932 roku. W okresie międzywojnia na rynku książki wprowadzono nowe zasady udzielania rabatów księgarzom przez wydawców. Zamawiając 12 egzemplarzy jednego tytułu, wydawca dodawał bezpłatnie egzemplarz trzynasty, co stanowiło w praktyce dodatkowy rabat w wysokości 8,3%. Stąd wzięła się tradycja, aby Święto Księgarza obchodzić trzynastego dnia dwunastego miesiąca, czyli 13 grudnia.

Choć system rabatów nie przetrwał, Dzień Księgarza obchodzi się do dziś. A kim właściwie jest współczesny księgarz? Obecnie to już nie tylko sprzedawca, który podlicza końcowy rachunek. To przede wszystkim specjalista, doradca, a nierzadko prawdziwy inspirator. Księgarze pomagają dobrać prezent mamie, przyjacielowi i teściowej, polecają nowości wydawnicze i podpowiadają, co jest bestsellerem. To profesja, która wymaga pasji, cierpliwości i otwartości na ludzi.

Przeczytaj również: Lektury obowiązkowe na jesień. Te książki warto przeczytać

Kiedy i gdzie powstała pierwsza księgarnia?

Najstarsza księgarnia w Polsce, jak i w tej części Europy, to dzieło Franciszka Jakuba Mercenicha, który założył ją w 1610 roku. Obecnie księgarnia mieści się w Kremerowskiej kamienicy pod adresem Rynek Główny 23 w Krakowie. Przez lata miejsce to zmieniało właścicieli, a od 2017 roku w tym budynku znajduje się Empik. Co istotne, najnowsi właściciele zaproponowali stworzenie dosyć niespotykanego konceptu księgarni narracyjnej, która sama opowiada własną wyjątkową historię, a Kraków przedstawia jako miasto Noblistów i miasto literatury UNESCO. To z pewnością ciekawe miejsce, które warto wpisać jako jeden z punktów do odwiedzenia w czasie wycieczki po Starym Mieście w Krakowie.

Najstarsza księgarnia na świecie

Najstarszą księgarnią na świecie, która działa nieprzerwanie, jest księgarnia Livraria Bertrand w Lizbonie, mieszcząca się przy ulicy Rua Garrett. Choć została założona później niż krakowska, bo w 1732 roku, to właśnie ona jest wpisana do Księgi Rekordów Guinnessa jako najdłużej działająca. Księgarnia z Krakowa miała bowiem 300-letnią przerwę w działalności. Portugalska księgarnia przetrwała zaś między innymi wojnę domową, obalenie monarchii, dyktaturę Salazara, postępującą globalizację w dobie Unii Europejskiej oraz kryzys ekonomiczny.

Lizbońska księgarnia to miejsce na stałe wpisane w portugalską sztukę i kulturę. To tutaj stałymi bywalcami byli znani w Portugalii i na świecie literaci, tacy jak Alexandre Herculano czy Aquilino Ribeiro – powieściopisarz nominowany w 1960 roku do Nagrody Nobla. Co ciekawe, to właśnie w Livrarii Bertrand zbierali się utopijni rewolucjoniści i spiskowcy. Również tutaj, czyli w miejscu, gdzie rozpoczynał swe życie zawodowe, samobójstwo popełnił José Fontana – ważny dla Portugalczyków obrońca robotników i założyciel Associação Fraternidade Operária, która zapoczątkowała działalności portugalskiej Partii Socjalistycznej.

Tradycyjne księgarnie w Polsce – statystyki

Choć w badaniach biblioteki Narodowej Polacy deklarują, że czytają przynajmniej jedną książkę rocznie, a 36% osób kupuje je na własność, tradycyjnych, czyli stacjonarnych księgarń wciąż w Polsce ubywa. W pierwszym kwartale roku 2023 w Ogólnopolskiej Bazie Księgarń zarejestrowanych było 1729 księgarń. Jak to możliwe? Winna temu jest zmiana na rynku. Polacy owszem, wciąż często kupują książki (32% osób w tym samym badaniu deklaruje, że czyta książki otrzymane w prezencie), ale niekoniecznie robią zakupy w stacjonarnych punktach. Ogromną rolę odgrywają obecnie księgarnie internetowe, w których ceny bywają dużo bardziej konkurencyjne niż w tradycyjnych, a także… sieci handlowe. W jednym z najbardziej znanych w Polsce supermarketów sprzedaż książek kształtowała się w 2022 roku na poziomie około 13,5 mln egzemplarzy.

Czy można zrobić coś, aby księgarnie nie zamykały się, a klienci nie przenosili do internetu? Wolny rynek powoduje, że trudno jest konkurować z atrakcyjnymi cenami proponowanymi przez platformy internetowe. Właśnie dlatego księgarnie są obecnie nie tylko sklepami, ale także kawiarniami i miejscami spotkań autorskich. Wszystko po to, aby zatrzymać klientów i nie pozwolić zniknąć nie tylko instytucji księgarni, ale także profesji księgarza.

Lubisz czytać książki? Jeśli kupujesz je zwykle w internecie – zrób wyjątek i 13 grudnia wybierz się do stacjonarnej księgarni. Choć być może cena za egzemplarz będzie nieco wyższa, z pewnością zrobisz miły prezent księgarzowi w dniu jego święta.

Przeczytaj również: Najstarsza polska książka? To nie takie proste, bo jest ich kilka