Spis treści:
- Osada, gród i zamek w Czersku
- Perły królowej Bony
- Szwedzi w Czersku
- Zamek w Czersku. Czy jest otwarty dla zwiedzających?
Osada, gród i zamek w Czersku
Miejscowość Czersk znajduje się w dzisiejszym województwie mazowieckim, w pobliżu Góry Kalwarii. Historia osadnictwa na tych terenach jest długa. Może sięgać nawet trzech tysięcy lat. Słowianie byli tam w VII wieku n.e. Osada na obecnym wzgórzu zamkowym powstała w IX wieku, jednak w połowie kolejnego stulecia została opuszczona.
Pierwszy gród zbudowano tam najprawdopodobniej w XI wieku. Szybko zniszczył go pożar. Obiekt wzniesiono ponownie i umocniono wałami drewniano-ziemnymi już w kolejnym stuleciu. Wtedy też powstał kościół romański pw. św. Piotra, wokół którego chowano zmarłych. Warownia upadła po raz kolejny. W XII w. stało się to przez wojska polskiego księcia Władysława II i jego ruskich sprzymierzeńców, którzy walczyli z jego właścicielem – księciem mazowieckim Bolesławem Kędzierzawym. Miejsce zamieniło się w cmentarzysko, na którym przez około sto lat pochowano co najmniej 1200 osób.
O odbudowie grodu w Czersku zdecydował książę Konrad Mazowiecki, wnuk Bolesława Krzywoustego, którego z lekcji historii kojarzy się głównie ze sprowadzeniem zakonu krzyżackiego. Przygotowanie terenu pod zabudowę spowodowało zniszczenie części chrześcijańskich pochówków. Potem powstała tam kolegiata pw. św. Piotra, do której zostali przeniesieni kanonicy z Grójca. Świątynię konsekrowano w 1245 roku. Projekt kontynuował lub modyfikował książę Trojden I. To dzięki niemu w czerskim godle miał się pojawić skrzydlaty i dwunogi smok Wywern.
Gotycki zamek z czerwonej cegły powstał za czasów księcia Janusza I Starszego. Robotnicy, murarze i architekci, którzy pracowali przy budowie obiektu mieli zostać przeniesieni z placu budowy kościoła św. Jana w Warszawie. Najprawdopodobniej zamek był gotowy przed 1410 rokiem. Co ciekawe w herbie księcia Janusza również znajdował się dwunogi smok ze skrzydłami, ale w kolorze czerwonym. Pojawia się w legendzie związanej z tym miejscem. Według niej miał chronić skarb ukryty w lochach zamku.
Przeczytaj również: Gdzie znajduje się zamek z „Zemsty”? Ciekawa historia Zamku Kamieniec
Perły królowej Bony
Ziemia Czerska znalazła się w granicach Rzeczypospolitej po śmierci Janusza III, ostatniego z mazowieckich książąt. Krążyły nawet plotki, że za jego otruciem miała stać królowa Bona. Gdy przejęła zamek, zleciła wykonanie spisu majątku. Wynikało z niego na przykład, że cięte bloki kamienne zostały rozkradzione. Podejrzenie padło na starostów.
Żona polskiego króla Zygmunta I Starego była uważana za dobrą organizatorkę. Dostrzegła, że żyzna gleba i nasłonecznione miejsce u podnóża czerskiego zamku, będzie sprzyjało wzrostowi winorośli. Opowiadano, że to Bona własnoręcznie posadziła tam pierwsze krzewy.
Po śmierci męża relacje Bony z synem nie były najlepsze. Przez kilka mieszkała w mazowieckich rezydencjach i rozbudowała czerski zamek. Wieże zostały podwyższone i wyposażone w drewniane kryte ganki na belkach wystające poza obręb muru, czyli hurdycje. Zadbała także o wyposażenie kaplicy zamkowej pw. św. Piotra.
W 1556 roku Bona zdecydowała się na powrót do Włoch. Zorganizowanie takiego wyjazdu nie było proste. Musiała spakować sprzęty, które nabyła przez lata, w tym dzieła sztuki, księgi, stroje, biżuterię. Takie przedmioty znajdowały się także na zamku w Czersku. Wiąże się z tym legenda.
Podczas pospiesznego układania rzeczy w kufrach jeden z okazałych sznurów pereł się rozerwał. Perły rozsypały się w komnacie czerskiego zamku. Bona nie kazała ich wówczas zbierać. Jednak teraz wraca po nie podczas każdej pełni Księżyca, jako Biała Dama. Zbiera je i zakłada na sznur, ale gdy jest bliska końca, perły spadają ponownie na podłogę.
Przeczytaj również: Zamek w Muszynie. Turystyczny strzał w dziesiątkę
Szwedzi w Czersku
Potop szwedzki nie ominął Czerska. Zamek był krótko okupowany, ale podczas wymarszu obcych wojsk doznał znacznego uszczerbku. Podpalili miasto i wysadzili część zamkowych murów. Do kresu świetności zamku w Czersku przyczynili się też Kozacy i węgierskie wojska Rakoczego.
Przeczytaj również: Zamek Grodno – jeden z największych na Dolnym Śląsku
Zamek w Czersku. Czy jest otwarty dla zwiedzających?
W cieplejszych miesiącach w Czersku odbywają się imprezy plenerowe, w tym majowy turniej rycerski. Przez dwa dni zamek roi się od grup rekonstrukcyjnych i miłośników dawnych obyczajów, muzyki i kuchni.
W sierpniu można wybrać się do Czerska na „Noc spadających gwiazd”, we wrześniu na Europejskie Dni Dziedzictwa, a w październiku na „Noc grozy”. Choć zwiedzanie zamku jest też możliwe w listopadzie i grudniu, prócz poniedziałków i kilku świątecznych dni. Obecnie trwają prace konserwatorskie, ale do końca grudnia 2024 roku zamek w Czersku można zwiedzać bezpłatnie.
Źródła: zamekczersk.pl, mazowsze.travel, dzieje.pl
Rozwiąż quizy historyczne:
Sprawdź, czy zdałbyś maturę z historii. 15 pytań z dziejów Polski
Jak wabił się pies marszałka? Rozwiąż QUIZ historyczny
QUIZ historyczny. Pamiętasz ważne daty z II wojny światowej?
