Ta czynność

Czytanie to jedna z pierwszych umiejętności nabywanych w szkole. To także pomysł na doskonałą rozrywkę. Okazuje się jednak, że czytanie ma o wiele więcej pozytywnych skutków niż tylko dostarczanie wiedzy. Dlaczego tak ważne jest, aby już od najmłodszych lat zachęcać maluchy do sięgania po lekturę? Naukowcy dowodzą, że czytanie książek może na stałe "zmieniać" mózg.

Spis treści:

Wpływ czytania na mózg dzieci
Czytanie aktywizuje różne obszary mózgu
Korzyści z czytania książek
Jak zachęcić dzieci do czytania?

Wpływ czytania na mózg dzieci

Intuicyjnie wiemy, że czytanie książek pozytywnie wpływa na rozwój dzieci. Co mówią o tym naukowcy? Badacze wielokrotnie sprawdzali, czy (i jak) czytanie może "zmienić" mózg. Okazuje się, że czytanie małym dzieciom jest kluczowe, by rozwijały one mowę – krytyczne jest 20 pierwszych miesięcy życia dziecka. Mózg ludzki rekonfiguruje bowiem swoje struktury w stronę kompetencji językowych tylko wtedy, gdy dziecko jest otoczone mową.

Czy nie wystarczy to, że ludzie w jego otoczeniu mówią? Tak, to wystarczy, aby dziecko w ogóle nauczyło się mówić. Jednak u maluchów, którym rodzice już na wczesnym etapie rozwoju systematycznie czytają, obszary odpowiedzialne za uczenie się i wyobraźnię rozwijają się znacznie szybciej niż u dzieci, którym rodzice nie czytają lub robią to sporadycznie. Czytanie dzieciom wpływa na rozwój ich neuronów, które w czasie lektury intensywnie „pracują”. U dziecka rozwijają się umiejętności zapamiętywania oraz poprawia się koncentracja.

Przeczytaj również: Jakie książki powinien przeczytać każdy chociaż raz w życiu?

Czytanie aktywizuje różne obszary mózgu

O tym, że czytanie aktywizuje różne obszary mózgu, nie tylko te odpowiedzialne za odbiór języka, wiadomo nie od dziś. Potwierdziły to między innymi badania przeprowadzone w 2013 roku na Uniwersytecie Emory’ego w Georgii.

Projekt, któremu przewodził profesor Gregory Berns. zakładał, że każdy uczestnik przez kilkanaście kolejnych dni będzie badany za pomocą skanera fMRI (funkcjonalne obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego). Jak wyglądało badanie?

Przez pierwsze 5 dni badani niczego nie czytali.
Przez kolejne 9 dni czytali codziennie wieczorem 30 stron książki „Pompeje”.
Przez ostatnie 5 dni również niczego nie czytali.

Jakie były obserwacje i zapisy ze skanera fMRI? Podczas porannych badań prowadzonych po wieczornej lekturze wykryto u badanych osób wzmożoną aktywność w typowych obszarach, które aktywują się podczas czytania: w lewym płacie skroniowym mózgu w obszarach odpowiedzialnych za odbiór języka, m.in. za rozpoznawanie liter.

Zaskakująca była natomiast inna obserwacja: podwyższoną aktywność zauważono w tzw. korze somatosensorycznej i móżdżku, które odpowiadają za czucie i sterowanie ruchami ciała. To oznacza, że podczas czytania „wchodzi się” w skórę bohatera nie tylko metaforycznie, ale także biologicznie. Na przykład czytanie o bieganiu pobudza neurony, które są aktywne także podczas prawdziwego biegania.

Korzyści z czytania książek

Samodzielne czytanie książek nie zawsze od razu jest ulubioną aktywnością dzieci. Na początku wiąże się przecież z dużym wysiłkiem – trzeba nauczyć się liter, później składać je w sylaby, całe wyrazy, a na końcu w zdania i jeszcze zrozumieć. Okazuje się jednak, że taki wysiłek jest bardzo opłacalny.

Dlaczego warto czytać małym dzieciom, a starsze zachęcać do samodzielnej lektury?

Czytanie na głos niemowlęciu stymuluje rozwój jego mózgu. Zanim dziecko nauczy się mówić, uczy się rozumieć mowę, czyli kształtuje słownik bierny. Można więc powiedzieć, że nauka mowy nie zaczyna się w momencie wypowiadania przez niemowlę pierwszych słów, ale wtedy, gdy dziecko zaczyna być otaczane mową.
Czytanie rozbudza ciekawość i pomaga dziecku zrozumieć siebie i innych. Dzieci na podstawie zachowań bohaterów z książek uczą się, co robić w konkretnych sytuacjach, zapoznają z emocjami i uczuciami. Książki pomagają nauczyć dziecko, co jest dobre, a co złe.
Czytanie wspomaga koncentrację. W świecie, w którym do dziecka dociera mnóstwo bodźców (szczególnie, jeśli korzysta już z internetu), czytanie jest doskonałym sposobem na nauczenie dziecka skupiania się na jednej czynności i doprowadzania jej do końca.

Przeczytaj również: Lektury szkolne nudzą cię na śmierć? Sięgnij po te książki!

Jak zachęcić dzieci do czytania?

Nie każde dziecko chętnie sięga po książki. Nie oznacza to, że nie da się tego zmienić! Poznaj sposoby na to, by zachęcić malucha do lektury.

Wprowadź rytuał czytania. Codziennie czytaj z dzieckiem przynajmniej kilka stron książki (małym dzieciom czytasz na głos ty, starsze mogą czytać z tobą – na przykład wcielając się w rolę jednego z bohaterów). Niech sięganie po lekturę stanie się nawykiem, na przykład przed spaniem.
Sam czytaj. Dzieci uczą się, obserwując. Jeśli więc spędzasz czas głównie z telefonem, laptopem albo przed telewizorem, dziecko ma taki wzorzec spędzania wolnych chwil. Jeżeli natomiast będzie widziało, że do porannej kawy czytasz gazetę, a wieczorem sięgasz po książkę – z większą chęcią również po to sięgnie.
Daj dziecku wybór. Nie każde dziecko lubi lektury szkolne – i nie musi ich lubić. Pokaż maluchowi, że książek jest bardzo dużo i z pewnością wśród nich znajdzie pozycje, które go zadowolą. Czytanie książek przestanie kojarzyć mu się wówczas z przykrym, szkolnym obowiązkiem.
Wprowadzaj pozytywne skojarzenia z książkami. Cieszysz się z nowej książki? Czekasz na premiery nowych kryminałów, książek kucharskich albo powieści fabularnych? Niech dziecko to widzi. Jeśli książki będą w waszym domu źródłem radości, świetnym pomysłem na prezent czy fajną propozycją na wieczór, dziecko będzie patrzyło na nie jak na najlepszego przyjaciela.

Choć nauka czytania nie jest łatwa, korzyści z czytania są ogromne. Warto więc poświęcić czas i włożyć sporo wysiłku w to, aby twój maluch nie mógł się obejść bez książki. Czy czytanie ma jakieś wady? Podobno mole książkowe słabiej rozpoznają ludzkie twarze – na cóż, najwyżej nie pozdrowisz kogoś znajomego na ulicy. Ten jeden minus jest jednak naprawdę drobnostką przy ogromie zalet, które wnosi do życia regularne sięganie po lekturę.

Oprac. Redakcja