Spis treści:

Wprowadzenie i teza

Wprowadzenie: Współczesny świat nauczył nas, że wygląd, ubiór i posiadane dobra są tym, na co zwraca się uwagę. Kobiety lubią, gdy mężczyzna kupuje im kwiaty z kwiaciarni, a nie z supermarketu i zabiera na romantyczne weekendy za miasto. Wiele osób marzy o zakupie działki i budowie domu nad jeziorem – bo przecież dopiero tam zaznają szczęścia. Jednocześnie obserwujemy coraz częściej, jak znani i bogaci celebryci zapadają na depresję, rozstają się z partnerami, wpadają w uzależnienia. Czy więc rzeczywiście bogactwo i dobra materialne czynią człowieka szczęśliwym? Zarówno życie, jak i literatura pokazują, że nie. Choć pozornie może wydawać się, że posiadanie majątku i życie w bogactwie jest szczęściem, gdy zagłębimy się w psychikę ludzką, okazuje się, że wcale nie to czyni ich szczęśliwymi. Czasem okazuje się również, że majątek zmienia człowieka i czyni sknerą – sztandarowym przykładem jest oczywiście Ebenezer Scrooge z „Opowieści wigilijnej” oraz tytułowy Skąpiec z komedii Moliera. 

Teza: Dobra materialne nie stanowią wyznacznika szczęścia.  

Rozwinięcie - „Skąpiec” Moliera

Rozwinięcie: Dobra materialne, jeśli są zbierane tylko dla samego posiadania nie mogą przyczynić się do szczęścia, a mogą prowadzić do popsucia relacji rodzinnych. Przykładem może być Harpagon, którego zgromadzone dobra materialne nie uczyniły go szczęśliwym, a były powodem zepsucia jego relacji z dziećmi i doprowadziły do obsesji na punkcie bogactwa.  

Głównym bohaterem „Skąpca” jest Harpagon – starzec, którego życiowym celem było pomnażanie majątku. Właściwie „cel” to określenie eufemistyczne – Harpagon miał bowiem obsesję na punkcie pieniędzy. Posiadał spory majątek, ale tak oszczędzał, że jego własna rodzina żyła w nędzy. To jednak tylko pierwsze kuriozum w tej historii. Mężczyzna miał dwoje dzieci: Kleanta i Elizę, które chciały poślubić swoich ukochanych. Skąpiec nie zgadzał się na małżeństwa z wybranymi przez nich osobami, twierdząc, że są za mało majętne. Zamierzał natomiast zaaranżować małżeństwa, kierując się przede wszystkim majątkiem przyszłego zięcia i synowej. Był gotowy oddać Elizę starszemu mężczyźnie, Anzelmowi, tylko dlatego, że ten nie żądał on posagu! Zupełnie odmienne postawy ojca i dzieci sprawiły, że zaczęli się od siebie oddalać, a ich relacja się popsuła. Dla Kleanta i Elizy ważniejsza niż pieniądze była na przykład miłość, czego Harpagon nie mógł zrozumieć. Bohater „Skąpca” stracił więzi z najbliższymi osobami, a obsesyjne myślenie o ukrytym bogactwie odbiło się także na jego zdrowiu. Mężczyzna żył w ciągłym strachu, że jego skarb zostanie odkryty i skradziony. Nie był w stanie się zrelaksować i czerpać z życia pełnymi garściami.  

Niestety, jego czarna wizja, że ktoś kradnie skarb, ziściła się. Szkatułka ze złotem została skradziona, a Harpagon popadł w rozpacz i obłęd. Moment ten obnaża, jak bardzo życiem starca rządziły pieniądze i czym dla niego były. Wniosek nasuwa się sam – Harpagon gorzej znosi utratę majątku niż myśl, że lada moment straci kontakt z dziećmi. Scena ta jest niezwykle wymowna – pokazuje, że pieniądze mogą zniknąć w ciągu sekundy, a relacje odbudowuje się latami, a czasami nigdy. Koniec komedii nie jest jednak specjalnie szczęśliwy – choć ostatecznie Harpagon godzi się na małżeństwa swoich dzieci z ich ukochanymi, ale gdy tylko okazuje się, że szkatułka się odnalazła, pędzi ją przytulić. 

Komedia Moliera ma wydźwięk moralizatorski – pisarz krytykował w ten sposób tendencję francuskiej szlachty do nadmiernego przywiązania do majątku.  

Postawa Harpagona pokazuje, że majątek nie stanowi wyznacznika szczęścia. Mężczyzna może posiadał bogactwo, jednak stracił coś bardzo cennego — relacje rodzinne. Widać, że szczęście, które zbudował Harpagon jest szczęściem ulotnym, bo w momencie straty majątku mężczyzna nie miał nic. Dobra materialne w jego przypadku stanowią ulotne szczęście, które łatwo stracić.  

Kontekst - „Lalka” Bolesława Prusa

Kontekst: Bohaterem, który próbuje zdobyć odpowiednio duży majątek, a tym samym zaimponować swojej ukochanej, jest Stanisław Wokulski z powieści „Lalka”. Mężczyzna ten dorabia się uczciwie – do swojego majątku dochodzi ciężką pracą. Gdy staje się coraz bardziej zamożny, wzrasta jego status społeczny, a to pozwala mu zbliżyć się do Izabeli Łęckiej, przedstawicielki wyższych sfer. Zarobione przez Wokulskiego pieniądze stają się  przydatne w momencie, gdy rodzina kobiety wpada w długi – mężczyzna może je wykupić i zaimponować Łęckiej. Stach liczy, że jego pracowitość, zgromadzony majątek i coraz wyższy status społeczny sprawią, że Izabela spojrzy na niego przychylnym okiem, a może nawet się zakocha? Choć przez krótką chwilę Wokulski i Łęcka są zaręczeni, szybko okazuje się, że kobieta nie jest w stanie odwzajemnić miłości, którą darzy ją Stanisław. Smutny przykład Wokulskiego pokazuje, że za pieniądze nie da się kupić wszystkiego, a już na pewno nie miłości, która mogłaby sprawić, że mężczyzna w końcu zostałby szczęśliwy. Przykład Wokulskiego pokazuje nam, że posiadanie majątku nie jest równoważne ze szczęściem. Mężczyzna miał bogactwo, ale cóż oznacza bogactwo, jeśli w życiu brakuje najważniejszych wartości takich jak miłość, przyjaźń i rodzina i nie możesz dzielić tego szczęścia z innymi?  

Podsumowanie

Podsumowanie: Powyższe rozważania ukazują, że szczęście człowieka zależy od innych okoliczności niż tylko dobra materialne — co ilustruje nam przykład Stanisława Wokulskiego oraz wskazują, że budowanie szczęścia na majątku może okazać się ulotne, bo majątek łatwo stracić — doskonale obrazuje to postać Harpagona. Zatem czy można zgodzić się z powiedzeniem, że pieniądze szczęścia nie dają? We współczesnym świecie życie bez nich  jest wyjątkowo trudne. Borykając się z problemami finansowymi, niełatwo jest wyjechać na studia, usamodzielnić się czy założyć rodzinę, której niczego nie będzie brakowało. Pieniądze odłożone na koncie oszczędnościowym dają spokój o przyszłość. Są więc potrzebne, dlatego dążenie do stabilności finansowej jest dziś normalnym celem wielu osób. Problem zaczyna się, gdy zdobycie majątku przesłania inne wartości – lojalność, uczciwość, prawdomówność. Wówczas prowadzi to do nieporozumień rodzinnych, utraty przyjaciół, a w konsekwencji – pozostania samotnym. A czy samotność, nawet w otoczeniu bogactwa, może dać szczęście?

Zobacz pełną listę pytań jawnych na maturę ustną z języka polskiego 2026.