• Prawo naturalne:  jest to zbiór norm które obowiązują niezależnie od tego czy zostały potwierdzone i uznane przez władzę państwową. Ich źródłem jest wyznawany sysyem wartości.
  • Prawo pozytywne:  prawo pozytywne to zbiór norm ustanowionych przez władzę publiczną, obowiązujących w danym państwie.

_____________________________________________________________________

  • Prawo naturalne a prawo pozytywne
  • Prawo a moralność
  • Formuła Radbrucha

_____________________________________________________________________

1. Prawo naturalne a prawo pozytywne:

Szkoła naturalna:

  • według przedstawicieli szkoły naturalnej prawo jest określoną wartością. Wyraża odwieczne dążenie człowieka do dobra, sprawiedliwości i piękna.
  • oprócz prawa pozytywnegoistnieją normy moralne, zdaniem jednych ustanowione przez Boga, zdaniem innych - wynikające z ludzkiej natury lub zasad współżycia społecznego.
  • moc wiążącą może mieć tylko norma zgodna z naturą ludzką i wartościami moralnymi społeczeństwa. 
  • zasady moralne powinny mieć pierwszeństwo przed literą prawa.
  • do twórców i zwolenników koncepcji prawa naturalnego zalicza się m.in,: św. Augustyna, św. Tomasza z Akwinu, H.Grotiusa, L. Fullera.

Pozytywizm prawniczy:

  • według przedstawicieli pozytywizmu prawo jest ściśle określone, sprowadza się do treści leksykalnej.
  • zdecydowana większość pozytywistów sprzeciwia się ocenianiu prawa z punktu widzenia moralnego.
  • prawo nie przestaje obowiązywać, gdy jest uznawane za niesprawiedliwe lub niemoralne. Norma prawna traci swą moc dopiero wtedy gdy uchyli ją kompetentny organ legislacyjny. Uznaje się jej ważność, nawet jeśli jest ona sprzeczna z moralnością spoołeczeństwa - liczy się tylko zapis prawny.
  • pozytywiści odrzucają zarzuty ze podobne pojmowanie prawa moze doprowadzić do uchwalenia prawa zbrodniczego. W demokratycznym państwie podobne niebezpeczeństwo prawie nie istnieje.
  • do reprezentantów pozytywizmu prawniczego zalicza się: A. Comte'a, J. Austina oraz H. Kelsena.

_____________________________________________________________________

2. Prawo a moralność:

Stanowisko pierwsze:

  • istnieją zachowania regulowane tylko przez normy moralne np.: zakaz donosicielstwa;
  • niekture zachowania są regulowane tylko przez normy prawne np.: zasady podejmowania czynności prawnych;
  • do zachowań regulowanych zarówno przez prawo jak i moralność należy np.: zakaz zabijania

Stanowisko drugie:

  • każde zachowanie regulowane przez prawo jest także regulowane przez moralność;
  • zakaz czynności regulowanych przez prawo jest większy niż regulowanych przez moralność;

_____________________________________________________________________

3. Formuła Radbrucha:

  • pojęcie pochodzi od nazwiska niemieckiego filozofa i teoretyka prawa Gustawa Radbrucha .Przed II wojną światową był on zwolennikiem pozytywizmu prawniczego. Jednak doświadczenia wojny spowodowały że zmienił stanowisko. Sformułował wówczas tezę że w sytuacji gdy prawo pozytywnenarusza elementarne normy moralne, organy państwa nie muszą go stosować a obywatele nie są zobowiązani do jego przestrzegania.