Protestantyzm jest, obok katolicyzmu i prawosławia, jedną z głównych gałęzi chrześcijaństwa. Członkami Kościoła protestanckiego na całym świecie jest ok. 800 mln ludzi, czyli ok. 40% wszystkich chrześcijan. Więcej wiernych ma wśród wyznań chrześcijańskich tylko Kościół katolicki. Protestantyzm polega na przekazach z Biblii, przez co różni się od katolicyzmu m.in. mniejszą liczbą sakramentów i odrzuceniem celibatu księży.

Historia kościoła protestanckiego

Protestantyzm jest drugą co do liczby wyznawców gałęzią chrześcijaństwa (po katolicyzmie). W obrębie tego Kościoła skupione są wspólnoty religijne, które rozpoczęły działalność w efekcie działań reformacyjnych. Za początek protestantyzmu uważa się XVI wiek. Punktem zwrotnym było wystąpienie Marcina Lutra 31 października 1517 r. w Wittenberdze. Luter przybił do drzwi kościoła dokument ze swoimi 95 tezami.

W kolejnych wiekach w ramach protestantyzmu powstawały kolejne ruchy, tzw. przebudzeniowe, w tym duchu. Nazwa protestanci narzucona została w 1529 r. po złożeniu przez luteran protestu przeciw uchwale zabraniającej przechodzenia katolików na ewangelicyzm.

Protestantyzm w Polsce pojawił się już w 1518 r. Przyłączała się do niego zwłaszcza szlachta. W 1530 r. dostępny był na terenie Polski katechizm w języku polskim.

Jakie są kościoły protestanckie na świecie i w Polsce?

Wśród Kościołów protestanckich wyróżnia się wiele mniejszych i większych wyznań. Główne gałęzie protestantyzmu to: luteranizm, anglikanizm, baptyzm, kalwinizm, metodyzm, pentekostalizm, czyli ruch zielonoświątkowy, a także adwentyzm.

W Polsce, poza najstarszymi nurtami kalwińskim i luterańskim, działa wiele innych, oficjalnych protestanckich wspólnot wyznaniowych. Najliczniejszy jest Kościół ewangelicko-augsburski. Drugi pod względem liczebności jest Kościół ewangelicko-reformowany, a następnie m.in. Kościół zielonoświątkowy i Kościół Adwentystów Dnia Siódmego. W 2011 r. w kraju działało aż 67 kościołów i wspólnot protestanckich. Łącznie wyznawców protestantyzmu w tym czasie było ok. 150 tys.

Doktryna protestancka

Dla protestantów niezwykle ważne są podstawowe założenia teologii protestanckiej. Ujęte zostały one w pięciu zasadach protestantyzmu. Są to:

  • sola scriptura – tylko słowa Pisma Świętego mogą być autorytetem w sprawach wiary i praktyki chrześcijańskiej;
  • solus Christus – tylko Jezus Chrystus, będący prawdziwym bogiem i prawdziwym człowiekiem, może być pośrednikiem między ludźmi a bogiem;
  • sola gratia i sola fide – tylko łaska boża może usprawiedliwiać grzesznika przez jego wiarę, niezależnie od jego uczynków;
  • soli Deo gloria – tylko Bogu należy się oddawanie czci przez wiernych.

Cechy protestantyzmu

Kościoły i wyznania protestanckie tak na świecie, jak i w Polsce, mają wiele cech wspólnych. Zasady te stoją w opozycji do założeń, według których funkcjonuje Kościół katolicki.

W protestantyzmie:

  • akcentuje się indywidualizm religijny i rolę subiektywnej świadomości religijnej;
  • nie ma spowiedzi indywidualnej i kapłanów, ponieważ odrzuca się pośrednictwo ludzkie w kontakcie wiernych z Bogiem;
  • odrzucone zostały dogmaty maryjne, ponieważ Maryja uznawana jest za matkę Chrystusa, ale nie należy oddawać jej czci należnej Bogu;
  • nie oddaje się czci świętym i nie modli się do nich;
  • uznawane są tylko dwa sakramenty – chrztu i Ołtarza (eucharystii) pod dwiema postaciami, jednak trzeba pamiętać, że kalwiniści odrzucili wszystkie sakramenty katolickie;
  • sakrament Ołtarza nie jest ofiarą, a spotkaniem z bogiem;
  • liturgia sprawowana jest nie w łacinie, a w językach narodowych;
  • odrzucona została wiara w czyściec – ludzie albo są zbawieni, albo potępieni;
  • nie ma odpustów, zakonów, celibatu ani hierarchii kościelnej;
  • wierni dopuszczani są do zarządzania organizacją kościelną;
  • podkreśla się samodzielność poszczególnych zborów.

Różnice między protestantyzmem a religią katolicką i prawosławną

Chociaż główne nurty chrześcijaństwa wyznają wiarę w jednego Boga w 3 postaciach, to różnią się w doktrynie. Szczególnie zauważalna jest odrębność protestantyzmu od katolicyzmu i prawosławia. Kościół ten nie uznaje treści dodanych przez katolicyzm i prawosławie do Pisma Świętego. Przez to nie akceptuje też zasad powstałych na przestrzeni wieków na ich podstawie, ponieważ święta księga jest nieomylna w odróżnieniu od instytucji Kościoła czy papieża.

Sami protestanci dzielą się jednak na tych, którzy interpretują Biblię symbolicznie i tych, którzy zawarte w niej słowa traktują dosłownie. Wierzą oni też, że żadne wyznanie nie może sobie rościć prawa do wyłączności na działanie Ducha Świętego.

Protestantyzm jest, obok katolicyzmu i prawosławia, jedną z trzech najważniejszych gałęzi chrześcijaństwa. Protestanckie kościoły i wspólnoty wyznaniowe gromadzą, po katolicyzmie, najwięcej wiernych chrześcijan zarówno na świecie, jak i w Polsce. Ewangelicy bazują na Piśmie Świętym i odrzucają dodane na do niego na przestrzeni wieków słowa. Nie akceptują roli kapłanów, odpustów, spowiedzi indywidualnej, kultu maryjnego i świętych.