Prakseologia - sprawne działanie

Prakseologia jest nauka mówiąca o sprawnym działaniu. Nazywana także "nauką o dobrej robocie". Określenie prakseologia pochodzi z jednego z dzieł Tadeusza Kotarbińskiego pod tytułem "Traktat o dobrej robocie", stanowi ono pionierski w Polsce wykład z prakseologii. Pierwszy raz słowa "prakseologia" użył pod koniec XIX wieku francuski naukowiec Louis Bordeaux w sowim dziele.

Wiązanie prakseologii z koncepcja organizacji jest ścisłe, ponieważ nauka o organizacji i kierownictwie wykorzystuje dobytek prakseologii, który dotyczy dyrektyw i zasad praktycznych dla sprawnego działania.

Prakseologia definiuje właściwości sprawnego działania, które są nierzadko nazywane zasadami sprawnego działania, gdzie podstawową istotę mają: korzystność, skuteczność oraz ekonomiczność.

1) Korzystność działania ma miejsce, gdy wynik użyteczny, który uzyskano jest większy niż poniesione nakłady. Jeśli wynik użyteczny jest mniejszy porównując do nakładów zachodzi działanie niekorzystne. Symbol W oznacza wynik użyteczny, symbol K oznacza poniesione nakłady. Niewspółmierność W>K świadczy o działaniu korzystnym, W

2) Skuteczność działania związana jest z osiągnięciem określonego wcześniej skutku. Działanie określane jest jako skuteczne, gdy założony cel osiągnięto. Pojęcie skuteczności miewa różne stadia nasilenia, bo działanie może być skuteczne całkowicie, gdy cel osiągnięto w pełni, częściowo skuteczne gdy skutek został osiągnięty częściowo. Jeśli na wycieczce odwiedziliśmy wszystkie z zabytków, które planowaliśmy zwiedzić, wtedy można mówić o całkowitej skuteczności działań, ale jeśli zwiedziliśmy tylko kilka z nich, to działanie było skuteczne tylko częściowo. Działanie określa się jako nieskuteczne, gdy celu w ogóle nie osiągnięto, na przykład wcale nie wyjechaliśmy na wycieczkę.

3) Ekonomiczność działania określa się jako stosunek wyniku użytecznego "W" do poniesionych nakładów "K". Zastosowanie wymienionych symboli pozwoli przedstawić sytuacje, które charakteryzują ekonomiczność działań: W:K > 1 jest to działanie ekonomiczne, W:K = 1 jest to działanie neutralne ekonomicznie, W:K < 1 jest to działanie nieekonomiczne.

Źródło: "Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw" S. Dębski i D.Dębski wyd. WSPiP r. 1994