Deflatorem nazywamy sposób przeliczeniowy Produktu Krajowego Brutto o wartości realnej na wartość nominalną. Jest miarą średniego przyrostu cenowego korzyści i usług w określonym państwie. Delator nie nakłada się na termin inflacji wyrażającej tylko i wyłącznie przyrost cenowy towarów i usług zakupywanych przez obywateli. Delatorem jest stosunek PKB o wartości nominalnej na podstawie cen bieżących do PKB w wartości rzeczywistej na podstawie ceny stałej pomnożonym przez sto. Czyli wygląda to mniej więcej tak:

Delator = PKB nominalne/PKB realne * 100

PKB a rozmiary poziomu gospodarczego i dobrobytu

Produkt Krajowy Brutto wykorzystywany jest również jako sposób porównawczy gospodarki określonego kraju do gospodarek państw pozostałych. Wielkość PKB na jednego obywatela podawana jest w walucie krajowej, a więc w złotówkach, jak również przeliczając je na euro bądź dolary. Zwany jest także PKB per capita.

Wartości tego typu nie wpływają na dobrobyt ludzi, gdyż nie biorą pod uwagę tzw. "szarej strefy". Badania statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego wykazują, iż 15% naszej siły pracowniczej działa zawodowo w "szarej strefie". Wyniki badań KJG wskazują natomiast na 25% tej siły. Według szacunków GUS stanowi to ilość rzędu 2,5 mln obywateli działających w "szarej strefie".

Wielkości te nie uwzględniają także wykonywanej legalnie na własne potrzeby produkcji. Zostały także pominięte niechciane efekty wynikające z przyrostu produkcji mającej wpływ na środowisko naturalne, takie jak np., zanieczyszczenie wody oraz powietrza.

Względem wyżej wymienionych niedociągnięć PKB zaczęło stwarzać nowy rodzaj pomiaru

Dóbr ludzkich. Nordhaus oraz Tobin stworzyli miernik dobrobytu ekonomicznego netto. Badania prowadzone dla Stanów Zjednoczonych wykazywały znaczny, bo ponad dwukrotny wzrost tego miernika względem poprzednio stosowanego dla Przyrostu Krajowego Brutto. Biorąc pod uwagę fakt, iż przy wykorzystaniu nowego wskaźnika występowały problemy w kwestii dokładnych obliczeń dobrobytu, używany jest nadal pomiar rozwoju gospodarki netto na podstawie PKB oraz per capita.

Bezrobocie

Zjawiskiem bezrobocia nazywamy poziom rynku pracy i występuje w momencie, gdy stan zatrudnienia jest o wiele wyższy niż zapotrzebowanie na pracę.

Sposoby pomiaru bezrobocia

W naszym kraju widoczne są dwa sposoby jego pomiaru. Pierwszy z nich jest sposób statystyki prowadzonych poprzez urzędy pracy rejestrujące ludzi pozbawionych zatrudnienia. Jest to sposób podstawowy. Metoda ta określa osobę bezrobotną jako osobę:

  • Zdolną i wyrażającą chęci do uzyskania zatrudnienia
  • Nie posiadającą pracy oraz nie kształcącą się w trybie dziennym
  • Zarejestrowaną jako bezrobotną w urzędzie pracy na poniższych zasadach:

- jest osobą posiadającą co najmniej 18 lat. W przypadku kobiet wiek ten nie może przekroczyć 60 roku życia, natomiast wśród mężczyzn 65 lat

- nie posiadają uprawnień emerytalnych

- nie posiadają na własność gospodarstwa użytku rolnego

- poza gospodarką rolną nie prowadzą własnej działalności gospodarczej.

Kolejnym sposobem określenia stanu tego zjawiska jest metoda BAEL.

Do zjawiska bezrobocia zalicza ona:

  • Osoby nie pracujące powyżej godziny czasu w trakcie tygodniowego okresu badań,
  • Osoby wykazujące aktywne poszukiwania zatrudnienia
  • Osoby gotowe od zaraz podjąć pracę.

Informacje na temat bezrobocia są zróżnicowane, gdyż sposoby jego analizowania są odmienne. Wszystkie przedstawione wyniki badań są ukazywane na podstawie działań GUS-u oraz BAEL-u. Stopą bezrobocia nazywamy procentowy udział ludzi zarejestrowanych jako bezrobotni w ilości aktywnych zawodowo obywateli, której szacunków dokonują ośrodki statystyczne z końcem ustalonego okresu, czyli np. miesiąca, kwartału bądź roku. Ludzie zawodowo aktywni to ci, którzy pracują w segmentach prywatnych i publicznych rynku oraz osoby bezrobotne.

Rodzaje bezrobocia

Wyróżniamy formę funkcyjną, przedstawiającą się poprzez nie zrównoważenie siły roboczej do stanu wolnych etatów. Jest ona stosunkowo niska, gdyż zawiera się w przedziale 3-4%. Bezustannie widoczne są strategie otwierania i likwidacji zatrudnienia, nadmiaru i niedostatku siły roboczej, wynikającej z wolnych miejsc pracy w innych krajach oraz zmienności miejsc pracy. Dane dotyczące wolnych do objęcia posad nie są dokładne i z pewnością upłynie pewien okres zanim ludzie znajdą swoje miejsce pracy. Istotną kwestią jest staranne i większe zaangażowanie samych biur pracy oraz ludzi jej potrzebujących. Bezrobocie w formie strukturalnej, będącej czynnikiem nie ustabilizowania nadwyżki stanu zatrudnienia do stanu jego zapotrzebowania. Powodem występowania tej formy są restrukturyzacje poszczególnych dziedzin przemysłowych, a także ich likwidacja. Wynika to również z postępu technologicznego, jakim jest komputeryzacja oraz słaba aktywność gospodarcza poszczególnych rejonów. Jest ono dość wysokie i może posiadać trwały charakter, ponieważ eliminacja tej formy jest czasochłonna za względu np. na zmianę kwalifikacji zawodowych lub zmiana zameldowania.

Forma koniunkturalna występująca czasowo, wynika ze zmiany koniunktury gospodarki.

Wyróżniamy bezrobocie sezonowe trwające:

  • W okresie do 3 miesięcy
  • w okresie do roku czasu
  • a w okresie powyżej roku, czyli tzw. długookresowe.

Do przyczyn bezrobocia zaliczamy: klasyczne, w którym przyczyną okazały się ograniczenia swobody funkcjonowania układu rynkowego obok układów mechanizmów pracy. A więc forma ta jest dobrowolna, gdyż pracownik nie akceptuje aktualnych systemów, mówiących przede wszystkim o ograniczonych płacach. W rozumowaniu tego ujęcia, gospodarka nie potrzebuje pomocy państwa w likwidacji bezrobocia. Kolejny rodzaj ujęcia to ujęcie Keynesa. Wynika z niego, że powodem występowania zjawiska bezrobocia jest zmniejszone zapotrzebowanie na produkty. W chwili, gdy występuje na wolnym rynku, to charakterem jego będzie przymus z racji tego, iż producent jest zmuszony do zmniejszenia produktywności, w efekcie czego do zmniejszenia zatrudnienia. W tej teorii, do minimalizacji bezrobocia potrzebne jest zainteresowanie państwa.

Polityka państwowa w rynku pracy

Jako ingerencję państwa w minimalizację bezrobocia rozróżniamy:

  • politykę aktywną, której zadaniem jest symulacja światowego zapotrzebowania na produkty. Dąży ona do obniżenia podatków, małej stopy procentowej, możliwość wykorzystywania zasobów pieniężnych, konkretne plany budżetowe, organizowanie producentom odpowiednich warunków do rozwoju produkcyjnego, czyli m.in.:

- roboty publiczne

- prace interwencyjne

- pożyczki udzielane firmom uruchamiającym dodatkowe stanowiska pracy

- szkolenia pozwalające zdobyć wyższe kwalifikacje

  • politykę pasywną, której głównym założeniem są świadczenia dla osób bezrobotnych w postaci zasiłków.

Obecnie w naszym kraju stan bezrobocia posiada formę strukturalną i jest różny w każdym województwie. Jest to wynikiem powstania po roku 1998 tzw. innego bezrobocia, którego przyczyna pojawienia się była zmiana systemu gospodarczego. Minimalizacja tego zjawiska byłaby możliwa w momencie podwyższenia Produktu Krajowego Brutto o 5% w skali roku, utrzymując warunek, iż zwyżka ta jest wynikiem po zatrudnieniowym.