Rozwój cywilizacyjny nie pozostaje bez wpływu na rynek. Występowanie zjawiska postępu technicznego ma ogromny wpływ na procesy produkcyjne. Oprócz "krajowego" postępu technicznego występuje też zjawisko "transferu" rozwoju technologicznego z jednego kraju do drugiego. Przez transfer technologii rozumie się przepływ wiedzy i umiejętności technicznych, jakie można wykorzystać do procesów produkcyjnych określonych dóbr.
Pojęcie technologii można rozpatrywać w dwóch ujęciach:
- w ujęciu ogólnym - technologia jest rozumiana szeroko jako ogólna wiedza z zakresu określonej gałęzi techniki;
- w ujęciu wąskim - technologia oznacza szczegółową wiedzę techniczną, która może być zastosowana w konkretnym procesie produkcji określonych dóbr.
Biorąc pod uwagę kierunek transferu wyróżnia się dwa rodzaje przepływów technologii:
1. transfer pionowy - informacja dotycząca produkcji danego dobra jest przekazywana całościowo i dotyczy wszystkich etapów procesu wytwarzania, tzn. projektowania wyrobu, badań zastosowania, produkcji egzemplarzy prototypowych, wytwarzania określonych wyrobów i produkcji na skalę masową;
2. transfer poziomy - przekazywana jest technologia produkcji określonego dobra z jednego kraju do drugiego.
We współczesnej gospodarce to właśnie transfer poziomy jest najczęściej występującym przepływem.
Przepływ technologii między państwami może się odbywać za pomocą różnych kanałów. Do najczęstszych należą:
- zakup za granicą produktu, który planuje się produkować w danym państwie - poprzez stworzenie imitacji takiego wyrobu, a następnie jego stopniowe doskonalenie i dostosowywanie produkcji można poznać daną technikę i technologię wytwarzania i osiągnąć produkcję takiego wyrobu. Obecnie tego rodzaju działanie jest bardzo rzadkie;
- przepływ osób, które posiadają wiedzę i umiejętności dotyczące danego procesu produkcji i mogą je przekazać w innym kraju;
- tworzenie korporacji transnarodowych, zakładanie oddziałów i przenoszenie zakładów produkcyjnych do innych państw, a następnie uruchamianie w nich produkcji na bazie własnej technologii. Często jest to związane z przenoszeniem całego parku maszynowego i dostawami określonych materiałów i półproduktów. Ponadto przenoszeni są także specjaliści ds. technicznych, kadra zarządzająca oraz w miarę potrzeb wykwalifikowani pracownicy produkcyjni. W takiej sytuacji transfer technologii odbywa się kompleksowo, a poza tym jest to bezpieczne dla przedsiębiorstwa z punktu widzenia praw autorskich;
- zakładanie spółek o kapitale mieszanym, czyli łączy się kapitał kraju, który posiada daną technologię z kapitałem państwa, któremu udostępnia się technologię. Rozwiązanie to także umożliwia utrzymanie "kontroli" przez właściciela technologii, ale stwarza jednak większe możliwości poznania jej przez miejscowych pracowników;
- kooperacja przemysłowa - polega na nawiązaniu długotrwałej współpracy pomiędzy spółkami z różnych krajów. Współpraca taka polega najczęściej na udostępnianiu części technologii w celu produkcji i dostaw określonych elementów produktów (np. przedsiębiorstwo z jednego kraju produkuje półprodukty, a następnie dostarcza je do innej spółki w innym kraju, która z kolei robi gotowe wyroby). Kooperacja tego rodzaju stwarza dość duże bezpieczeństwo dla strony udostępniającej technologię, a ponadto pozwala na ustabilizowanie procesu produkcji;
- sprzedaż patentów i licencji - dany kraj zdobywa technologie produkcji danego dobra poprzez nabycie praw w postaci licencji i patentów. Ten kanał transferu niesie za sobą możliwość udzielania porad i nadzorowanie wdrażania procesu produkcji ze strony kraju sprzedającego technologię;
- leasing - specyficzny sposób pozyskiwania wiedzy technologicznej. Leasing to jeden z nowszych instrumentów finansowania działalności i inwestycji przez przedsiębiorstwa; przypomina nieco instytucję dzierżawy czy najmu. Przedmiotem leasingu mogą być m. in. maszyny, urządzenia, nieruchomości, linie produkcyjne czy obiekty przemysłowe. Wykształcenie się tej formy było spowodowane:
- potrzebą unowocześniania produkcji;
- koniecznością poprawy konkurencyjności;
- rosnącą rolą innowacji na rynku;
- rozszerzaniem się rynków zbytu i co za tym idzie potrzebą zwiększania skali produkcji;
- wymogiem szybkiego dostosowywania się do zmian na rynku.
Rozpatrując problematykę transferów technologii pomiędzy krajami, należy zwrócić uwagę na istotę tego procesu, czyli pozyskiwanie tzw. "know - how", a więc praktycznych umiejętności i doświadczenia w stosowaniu danej technologii.
