W dobie przełomowych odkryć technicznych, ogólnoświatowej komunikacji i podboju kosmosu, coraz częściej zapominamy o podstawowych wartościach, które są ważne dla każdego człowieka. Wyrażanie uczuć coraz częściej sprowadza się do poziomu "komunikowania" ich, życzliwość wobec bliźnich również nie bywa częstym odruchem. Najważniejsze wartości w życiu zostają zepchnięte na drugi plan, zaś ich miejsce zastępuje pogoń za dobrami materialnymi i zdobyciem wysokiej pozycji społecznej. Często zdarza się też, że w imię zysku wiele osób rezygnuje z uczciwego życia, pragnąc szybko i bez większego wysiłku zgromadzić kapitał, bądź zdobyć wpływy.
Renesansowy twórca - Mikołaj Rej z Nagłowic, w swoim utworze "Żywot człowieka poczciwego" zebrał i przedstawił wizję problemów, dotyczących ówcześnie żyjących ludzi i ich wychowania. "Ojciec literatury polskiej"- jak obecnie określamy Reja, spróbował zebrać w całości i przedstawić w przekonujący sposób model życia, który byłby przykładem dla każdego człowieka. Jest to literatura, nawiązująca bezpośrednio do wzorców parenetycznych, a więc propagująca daną postawę , czy też wzorzec osobowości, tak jak było to w przypadku średniowiecznej "Legendy o świętym Aleksym" czy też "Pieśni o Rolandzie". Wskazówki Reja dotyczą człowieka w wieku młodzieńczym , dojrzałym i u schyłku życia. Do rad, zawartych w utworze, mogą stosować się zarówno młodzieńcy, jak i starcy. Autor przyrównuje je kolejne etapy życia do cyklu, w jakim mijają kolejne pory roku, czy li wiosny - dzieciństwa, lata - młodości, jesieni - dojrzałości i zimy, będącej symbolem starości. Choć główny nacisk pada na właściwe i ważniejsze dla dalszego rozwoju wychowanie młodzieńców, pojawiają się także wskazówki i rady, co do sposobu postępowania człowieka dojrzałego. Według słów samego Reja człowiek poczciwy to taki, który "pokój czyni na ziemi", a więc żyje roztropnie, sprawiedliwie, nie czyniąc nikomu krzywdy swoim postępowaniem, egzystując w zgodzie z Bogiem, naturą i samym sobą. Powołuje się przy tym także na klasyków rzymskich i greckich, co świadczy o posiadanym przez niego wykształceniu, wiedzy szkolnej. Człowiekowi wywodzącemu się ze szlachty powinno być bliskie umiłowanie prawdy, sprawiedliwość, roztropność, cnota. Większość wniosków na temat życia, jakie powinien prowadzić prawy szlachcic, pochodzi z własnych przemyśleń autora, oparte są one na jego doświadczeniu i obserwacji życia innych ludzi. Nie jest to więc jedynie moralizatorskie teoretyzowanie, a podparte wiedzą i doświadczeniem Mikołaja z Nagłowic dzieło, będące zbiorem zasad i rad, pomagających w osiągnięciu szczęścia i spokoju w trakcie trwania ziemskiego żywota. Dla podkreślenia zasadności takiej postawy twórca sięga po przykład, a właściwie antyprzykład przedstawiciela stanu szlacheckiego. Taki ziemianin, wyróżniający się pychą, zarozumiałością, dbałością o pozory i zarozumialstwem został przedstawiony ironiczny sposób przez renesansowego autora :
"a on idzie, nawieszawszy dziwnych pstrych chobotów około siebie,
na ludzi nie patrzy, tylko sam na się pogląda,
cień upatruje, spluwa, choć m nie trzeba,
rękawicę z tej ręki, na której sygnet sejmie (...),
kaszle, choć mu się nie chce, z kamyka na kamyk stąpa..."
Dzieło to jest dla potomnych unikalnym zapisem wskazówek, które były skierowane do szesnastowiecznego przedstawiciela warstwy szlacheckiej. Dzisiaj może stanowić ciekawy przykład tego, jak zmienił się sposób przekazywania pewnych idei i proces wychowania, dorastania i starzenia się. Człowiek stary, niegdyś czczony i wysłuchiwany, cieszący się szacunkiem ze względu na doświadczenie, współcześnie zaczyna być problemem dla młodszego pokolenia. Nastawienie na rozwój, błyskawiczne zmiany i prędkość rozprzestrzeniania się informacji zmienia tempo życia człowieka. Także "poczciwość", rozumiana jako uczciwość, bywa w różny sposób przestrzegana i wcielana w życie. Warto jednak spojrzeć na spuściznę, która pozostawili po sobie przodkowie, aby łatwiej było odnaleźć się w rzeczywistości, która nas otacza, pamiętając jednak o korzeniach , z których wyrastamy i uniwersalnych wartościach, aktualnych pomimo upływu czasu.
