Quo vadis - streszczenie - od rozdziału L

L. 

Świadkowie zbrodni chrześcijan to żydowscy rabini oraz Chilon, który został zignorowany przez Winicjusza i gdy znalazła się Ligia, natychmiast nastał kres obietnic o domu z ogrodem. 

Teraz Grek ujmuje cezara pięknym pochlebstwem, z jakim do niego się zwraca. Zaczyna przemawiać i wygłaszać stek kłamstw, pośród których pada historia o Ligii, która pyszni się tym, że ofiarowała krew dziecka Nerona Chrystusowi, a Winicjusz ją chroni. Wszyscy słuchają opowieści Chilona i śmiech wywołuje dopiero informacja, że i Petroniusz jest chrześcijaninem. 

Jednak reszta traktowana jest z powagą. Pada decyzja o natychmiastowym aresztowaniu Ligii i Ursusa, Chilon ma zamieszkać u Tygellina. Neron zabrania aresztowania Winicjusza i Petroniusza, gdyż zdaje sobie sprawę, że lud wyśmiałby informację, że oni spalili Rzym.

LI.

Petroniusz na Palatynie traktowany jest jak osoba przeznaczona do odrzucenia, choć cesarzowi trudno odzwyczaić się od pytania go o zdanie na temat poezji. Wyraża też stanowcze życzenie, by Winicjusz był obecny na igrzyskach, na których wystąpią chrześcijanie. W mieście zaczynają się rozlegać okrzyki: Chrześcijanie dla lwów! 

W ocalałym domu Petroniusz cieszy się jeszcze beztroskimi chwilami z Eunice, nic nie mówiąc na temat swej sytuacji. Zjawia się jednak Winicjusz z wieścią o aresztowaniu Ligii. Liczy na protekcję Petroniusza u Nerona, ale ten wyjaśnia mu, że jest w niełasce i zapewne niedługo zostanie skazany na śmierć. 

Stwierdza, że należy natychmiast przekupić strażników więziennych i wywozić dziewczynę z miasta. Kiedy jednak zjawiają się na miejscu, w więzieniu, okazuje się, że otaczają je pretorianie i nikt już nie może dostać się do środka.

LII.

Łagodność, z jaką chrześcijanie poddają się aresztowaniom, rozjusza tłum, który włącza się w polowanie na nich, a bywa, że i zabija w okrutny sposób. Winicjusz próbuje wszelkich środków, by ratować Ligię, ale zawodzą błagania o pomoc Poppei oraz próby przekupstwa Tygellina. Wiara, z jej pogodnym pogodzeniem się wyznawców ze śmiercią, zaczyna go przerażać.

LIII.

Igrzyska mają trwać całe tygodnie. Więzienia są przepełnione i chrześcijanie zaczynają chorować. Winicjusz traci już nadzieję na uratowanie ukochanej i chce dla niej kupić tylko lepszą śmierć. Podczas tajnego spotkania chrześcijan wysłuchuje Piotra, który mówi mu, że ma wierzyć, nawet gdy ujrzy ukochaną pod mieczem kata lub w paszczy lwa.

LIV.

Winicjusz już nie może dostać się do więzienia. Tymczasem Neron skazuje na śmierć dziecko Poppei z pierwszego małżeństwa, którego zawsze nie cierpiał, a teraz naraziło mu się zaśnięciem podczas czytania jego wierszy. 

Winicjusz i Petroniusz liczą, że Poppea zajęta próbą ocalenia chłopca, zaniecha zemsty. Na jednej z ulic Winicjusz spotyka Chilona w bogatej lektyce. Zagaduje go, a ten odnosi się do niego z pogardą.

LV.

Ligia choruje i w liście do Marka żegna się z nim. Choroba ratuje ją przed gwałtem, który jest udziałem kobiet chrześcijańskich przed wyjściem na arenę. Tymczasem Petroniusz przekonuje Poppeę, że nieszczęście jej syna jest efektem zemsty chrześcijańskiego bóstwa, które podrażniła i chłopca ocalić może tylko jej skrucha. Poppea daje się przekonać i udaje się po pomoc do westalek. Wtedy do jej komnaty wpadają siepacze i zabijają chłopca.

LVI.

Rozpoczynają się igrzyska. Petroniusz pośród swych ludzi wprowadza do amfiteatru Piotra, który będzie mógł pobłogosławić ofiary w chwili śmierci, o czym informuje je Winicjusz szukający, czy pośród nich nie ma Ligii. 

Chrześcijanie są tego dnia przybrani w skóry zwierząt i na bezbronnych na arenie zostają wypuszczone dzikie zwierzęta. Ofiary umierają śpiewając pieśni, nie zdradzają przerażenia, a uniesienie. Zmuszony do oglądania widowiska Chilon mdleje, lud jest niezadowolony z reakcji chrześcijan. Neron finalizuje widowisko pieśnią, ale zbyt mało entuzjastyczna reakcja tłumu, nie zadowala go.

LVII.

Neron chciałby usłyszeć słowa uznania od Petroniusza. Widowiskiem jest rozczarowany, uważa, że gdyby chrześcijanie dostali broń i zostali zmuszeni do walki, byłoby ciekawiej. Plan wyniesienia Ligii w trumnie z więzienia jest prawie realizowany, gdy ona oraz Ursus zostają przeniesieni do innego więzienia. Winicjusz ciągle wierzy.

LVIII.

Po trzech dniach niepogody igrzyska zostają wznowione. Są urozmaicane na rozmaite sposoby: chrześcijanie mają walczyć z gladiatorami, na scenie gwałci się kobiety, inscenizowane są śmierci bohaterów mitologicznych - na próżno jednak oczekuje się od chrześcijan walki i prób ocalenia życia.

To rozczarowuje i gniewa tłum. Kluczowy jednak jest moment, gdy pośród krzyżowanych chrześcijan pojawia się Kryspus, który z krzyża wyzywa Nerona od matkobójcy i Antychrysta, mordercy żony i brata oraz przepowiada rychłą karę dla cezara.

LIX.

Neron wystraszony jest słowami Kryspusa. Ma ochotę opuścić Rzym, namawiany przez Chilona, ale nie może. Zmusza zatem i Chilona, by był obok niego podczas igrzysk, choć ten błaga o możliwość odjazdu, odwołuje swe zeznania i cierpi męki podczas widowisk.

LX.

Winicjusz w przebraniu robotnika wynoszącego z więzienia zwłoki, może zobaczyć Ligię. Jest bardzo chora, żegna się z narzeczonym i prosi, by przetrwał jej śmierć nie tracąc wiary.

LXI.

Winicjusz w razie śmierci Ligii postanawia wyznać przed Neronem chrześcijaństwo, by móc również umrzeć. Ponieważ następnego dnia chrześcijanie mają być paleni w ogrodach Nerona, wypatruje wśród wyprowadzanych ofiar Ligii, ale jej nie ma.

LXII.

W ogrodach Nerona przywiązani do słupów chrześcijanie są żywcem paleni. Chilon dostrzega słup z płonącym Glaukusem. Przerażenie i wstyd sprawiają, że wybucha płaczem i błaga go na kolanach o wybaczenie. Lekarz ostatkiem sił wybacza swemu wielokrotnemu krzywdzicielowi. 

Wtedy Chilon wstaje zupełnie zmieniony i nagle zaczyna krzyczeć wskazując na Nerona: Podpalacz! W tłumie pada jeszcze: Matkobójca! Narasta duch buntu i litości dla chrześcijan. Chilon zostaje pochwycony i wyniesiony przez ludzi, którzy porzucają go w głębi ogrodu, gdzie spotyka Pawła z Tarsu. Mówi on do Chilona, że współcierpienie z umierającym Glaukusem, daje mu szansę na zbawienie. 

Chilon zaczyna błagać Jezusa o odpuszczenie win, a Paweł go chrzci wodą ze znajdującej się obok nich fontanny. Na pytanie Chilona, co ma dalej robić, Paweł nakazuje mu dać świadectwo prawdzie. Po powrocie do domu, Chilon zostaje postawiony przed Tygellinem, który żąda potwierdzenia wobec tłumu, że to jednak chrześcijanie spalili Rzym.

W odpowiedzi słyszy odmowę w imię wyznawanego Chrystusa. Chilon zostaje poddany torturom, a gdy nadal odmawia odwołania swych słów o podpaleniu Rzymu przez Nerona, zostaje wyrwany mu język.

LXIII.

Cesarz ma niespokojną noc po zajściu z Chilonem. Winowajca ma zapłacić za to śmiercią, którą przyniesie mu niedźwiedź. Ale zwierzę ignoruje rozpiętego na krzyży Chilona. On zaś kona z uśmiechem, ujrzawszy coś w oddali. Cały amfiteatr milczy i rozlega się nagle okrzyk: Pokój męczennikom!

LXIV.

Więzienny tyfus, na który chorują chrześcijanie, rozprzestrzenia się na miasto. Lud szemrze o zemście chrześcijańskiego boga za niewinne ofiary. Ucisza się to rozdawnictwem. Zarówno Winicjusz, jak i Ursus godzą się ze śmiercią Ligii.

LXV.

Petroniusz podejmuje ostatnią próbę wstawienia się u Nerona za Ligią. Słyszy na to odpowiedź, że nazajutrz Ligia zostanie uwolniona, ale o szczegółach jej uczty weselnej porozmawiają w amfiteatrze. Petroniusz daje znać Winicjuszowi, że przegrał, a Ligia umrze następnego dnia.

LXVI.

Nadchodzi ostatni dzień igrzysk. Petroniusz chce wyprowadzić siostrzeńca, ale on się nie zgadza. Na scenie pojawia się Ursus, który klęka, by umrzeć w spokoju, jak wszyscy. Nie podoba się to tłumowi. Nagle zostaje wypuszczony potężny tur, który niesie na rogach przymocowane ciało nieprzytomnej Ligii. 

Ursus podrywa się i chwyta zwierzę za rogi. Zaczyna się walka, którą zwycięża człowiek, wykręcając łeb zwierzęcia i łamiąc mu kark. Odwiązawszy Ligię, Ursus bierze ją na ręce i czeka na śmierć. Tłum woła o łaskę. 

Na arenę wpada Winicjusz i ukazuje swe blizny po ranach wojennych, błagając tłum o łaskę. Rozwścieczony Neron jest pod presją, tłum jest dla niego złowrogi. Nawet pretorianie ukazują znak łaski, zatem pokazuje go i cezar. Ligia i Ursus są od tej pory osobami nietykalnymi.

LXVIII.

Petroniusz nakierowuje myśli gniewnego Nerona na opisanie swej łaskawości w wierszu. Winicjuszowi zaleca jednak jak najszybsze ujście z miasta wraz z dziewczyną. Ligia powoli dochodzi do zdrowia w domu Petroniusza.

LXIX.

Masowo nawiedzają dom Petroniusza chrześcijanie czerpiący nadzieję z przykładu Ligii i Ursusa. Tymczasem niebezpieczeństwo zawisa nad Piotrem, o którym dowiaduje się cezar, odnajdując jego listy. Wszyscy postanawiają chronić Apostoła organizując ucieczkę.

LXX.

Piotr i Nazariusz wędrują ku równinom Kampanii. Nagle Piotr widzi na drodze światłość, która otacza kroczącego ku niemu Jezusa. Quo vadis, Domine? - zadaje pytanie Piotr, na co słyszy w odpowiedzi, że Jezus idzie do Rzymu, by ukrzyżowano go po raz drugi, skoro odchodzi stamtąd Piotr.

Nazariusz widzi, jak Piotr po chwili podnosi się z ziemi, do której wcześniej przypadł i zawraca. Nazariusz pyta tak samo, jak Piotr: Dokąd idziesz, Panie?, na co słyszy odpowiedź Piotra, że do Rzymu. W Rzymie dalej naucza, chrzci i nawraca.

LXXI.

Kiedy zostaje pochwycony Piotr, Nerona akurat nie ma w mieście, wyrok wydają jego dwaj wyzwoleńcy. Chrześcijanie gromadnie odprowadzają swego Apostoła, który przed przybiciem do krzyża, błogosławi Urbi et orbi! (miastu i światu). Tego samego dnia, również pośród wielu ludzi, ze spokojem i poczuciem spełnienia, umiera Paweł.

LXXII.

Ponieważ dochodzi do spisku Pizona, który zostaje wykryty, Neron szaleje i uśmierca wielu wybitnych obywateli, ofiarą pada nawet Poppea.,

LXXIII.

Ligia oraz Winicjusz cieszą się małżeńskim szczęściem na Sycylii. Petroniusz zaś budzi coraz większą niechęć cezara, który podejrzewa, że esteta z niego szydzi, na pewno ma zaś bogatą kolekcję dzieł sztuki, których Neron pragnie dla siebie. Planowane jest uśmiercenie eleganta, ale nie w Rzymie, by nie rozjuszać ludu, który ceni Petroniusza.

LXXIV.

Petroniusz postanawia ubiec Nerona. Woła Eunice i uświadamia jej, że już od dawna jest wolna i majątek Petroniusza należy do niej. Przeraża to dziewczynę. Nadciągają zaproszeni wcześniej przez Petroniusza goście. Są wspaniale goszczeni i otrzymują hojne dary. Petroniusz zaś, siedząc obok Eunice, zaczyna odczytywać list, który zostawia Neronowi. 

Treść przeraża gości, którzy słyszą z jak miażdżącą pogardą odnosi się w nim Petroniusz do sztuki cezara. Petroniusz wzywa lekarza, który otwiera jego żyły. Eunice również podaje swe ramię ku szokowi Petroniusza, gdyż nie spodziewał się, że dziewczyna kocha go tak mocno, by nie móc żyć bez niego. Umierają wsparci o siebie i szczęśliwi, że są razem.

EPILOG

Neron ciągle wierzy, że swą sztuką zjedna sobie lud, a tymczasem bunt narasta. Wódz Galba zostaje okrzyknięty cezarem. Neron do końca nie wierzy w fakty, zwleka z ucieczką tak długo, aż senat podejmuje decyzję o wydaniu na niego wyroku śmierci wymierzonego wedle starego zwyczaju. 

Ponieważ oznacza to bardzo okrutną śmierć, Neron ma szansę na popełnienie samobójstwa. Gdy nieudolnie próbuje tego dokonać, pomagają mu jego wyzwoleńcy. Za późno dociera informacja o łasce. 

Wierna Akte dokonuje obrządków pogrzebowych. Neron mija, trwa natomiast bazylika św. Piotra i znajdująca się w miejscu spotkania Piotra z Jezusem kapliczka z tabliczką: Quo vadis, Domine?