Jedno z najwybitniejszych dzieł H. Sienkiewicza, została ona napisana w latach 1895- 1896. Publikowana była fragmentami w kolejnych wydaniach Gazety Polskiej. Natchnieniem dla autora było m.in. malarstwo
H. Siemiradzkiego. Tłumaczona była na ponad czterdzieści języków. Przyniosła autorowi międzynarodową sławę i uznanie. Miejscem akcji jest Rzym pod panowaniem Nerona, czyli lata od 63 do 68 roku. Najważniejsze wydarzenia to przybycie Wincjusza, pożar Rzymu i morderstwa uknute przez okrutnego władcę, jego despotyczne rządy i błazeński występy. Oprócz tła historycznego mamy w powieści wiele wątków fikcyjnych. Pierwszoplanowym jest historia miłości Winicjusza i Ligii. Do grona głównych bohaterów zaliczmy: Winicjusza, Ligię, Petroniusza, Nerona, Chilona. Na dalszym planie możemy śledzić poczynania Auliusa Plaucjusza, Pomponii Grecyny, Ursusa, Akte, św. Piotra i innych postaci epizodycznych. W powieści wyraźnie zaznacza się konflikt między potęgą Rzymu, a duchową mocą pierwszych chrześcijan. Prześladowanie i mordowanie wyznawców nowej wiary zostało w utworze uwypuklone i zdemaskowane. Autor znakomicie nakreślił w utworze tło epoki, metody sprawowania rządów, mentalność i tradycje ówczesnych ludzi, sposoby rozrywki i zabawy. Ukazał także jak ciężka była droga obrony nowej religii, nadając utworowi głębokie przesłanie. H. Sienkiewicz zwrócił także uwagę na niespotykane bogactwo realiów historycznych, był niezwykle skrupulatny w opisach miasta, budynków, domów i pałacu Nerona, rydwanów i sposobów ubierania. Pozwolił nam w ten sposób odczuć klimat epoki i poznać historię kształtowania wiary. Powieść po dziś dzień jest chętnie czytana na całym świecie i stanowi jedno a arcydzieł literatury polskiej.
