1822 rok to bardzo ważny czas dla polskiej literatury. Ukazuje się wtedy tom poezji Adama Mickiewicza pod tytułem "Poezje". Zawiera on utwory poetyckie z cyklu "Ballady i romanse". Powszechnie uznaje się tę datę w historii literatury za początek romantyzmu w polskiej literaturze i kulturze. W tekstach tych Mickiewicz ukazał prawidła swej twórczości oraz wskazał, w jakim kierunku winna iść polska poezja doby romantyzmu. Zapoczątkował to okres całkiem nowej literatury i sztuki, która od tej chwili stała się dominującą w kulturze polskiej.
Nie ulega wątpliwości, ze najważniejszym utworem, który zawierał się w "Balladach i romansach", był wiersz "Romantyczność", piękna miłosna ballada.
Ballada jest gatunkiem wywodzącym się od twórczości poetów prowansalskich, nie była więc wymysłem romantyków. Uważana był on za gatunek pieśni tanecznej, później wykorzystywano ją również średniowieczu, kiedy to wykorzystywano jej formę do tworzenia utworów religijnych, ponieważ był gatunkiem o stałym, ustabilizowanym metrum nadającym się do przekazu treści religijnych. Była rytmiczna i stroficzna, co również ułatwiało jej odbiór i zapamiętywanie.
Do takiej właśnie formy odwołuje się ballada romantyczna, oczywiście nie jest to już jednak ballada klasyczna, ale ukształtowana zgodnie z romantycznym stanowiskiem o potrzebie eksperymentowania z zastanymi prawidłami poezji i tworzeniu z nich nowych form literackiego obrazowania.
Za jej główny przymiot uznać z pewnością możemy fabułę, która zbudowana jest wokół jednego, głównego wątku, który organizuje całą wypowiedź. W planie tematyki ballada romantyczna obiera sobie przeważnie zdarzenia fantastyczne, które wywodzą się z wierzeń ludowych lub podań i mitów. Bohaterem utworu jest zawsze niewielka liczba postaci, pokazanych w jednoznaczny etycznie sposób - dobra lub zła. Ich przymioty również zaświadczają o jednoznacznej kwalifikacji ich albo do grona postaci pozytywnych, albo negatywnych. Ważne jest też to, że sama fabuła utworu nie jest aż tak ważna. Jest ona tylko pretekstem do wydobycia i ukazania przesłania, refleksji, jaką chciał w ten sposób wyrazić poeta. Niepoślednią rolę przyjmuje w niej na siebie narrator, czy podmiot liryczny, który jest zaangażowany w sytuację, którą przedstawia ballada. Wyrokuje się tam różne sądy i przemyślenia. Jest on przeważnie alter ego poety, i wypowiada jego poglądy. Cała ta struktura oparta jest na odpowiednio dobranych środkach stylistycznych, które mają określać napięcie i sytuację przedstawianą w utworze.
Balladę "Romantyczność" Adama Mickiewicza beż wątpienia uznać możemy za utwór romantyczny oraz manifest estetyczny tej epoki. Przedstawia się tu historię Karusi, stojącej przed ciałem swego zmarłego ukochanego Jasieńka. Jednak nikt poza nią samą go nie widzi. Zebrany lud wierzy jednak dziewczynie, tylko jeden starzec twierdzi, ze dziewczyna majaczy, że jest chora psychicznie. Również narrator ujawnia swe poparcie dla biednej dziewczyny. Starzec jednak wciąż twierdzi, że dziewczyna nie może nic widzieć, gdyż duchy nie istnieją. Wtedy ponownie ujawnia się narrator i w raz z ludem stwierdza, że dziewczyna nie widzi, ale czuje, a to jest ważniejsze od wzroku. Emocje i uczucia przemawiają mocniej niżeli empiryczne dowody. Cała ballada kończy się najbardziej chyba znanym wersem z poezji romantycznej: "Miej serce i patrzaj w serce", który mówi o tym, że powinniśmy równie mocno "spoglądać" zmysłami, jak i "sercem i uczuciami". Ja mówi narrator: "Czucie i wiara silniej mówi do mnie, Niż mędrca szkiełko i oko". Według romantyków świat zbudowany jest zarówno z takich elementów, które postrzegamy zmysłami, ale i również z takich, których nie zobaczymy, jeśli nie będziemy umieli doznawać uczuć. Tylko w taki sposób możemy zobaczyć świat i w całej okazałości.
Widzimy więc, że jest to bez wątpienia słusznie uznany utwór, który wyniesiony został do miana manifestu epoki. Z pewnością w tym okresie kiedy powstawał wywołał nie małe oburzenie ze strony poetów starszych, hołdujących poezji klasycznej i ideałom oświeceniowym. Moc tej poezji była jednak tak wielka, że nic nie mogło stanąć na przeszkodzie w rozprzestrzenianiu się jej popularności i uznania. "Romantyczność" to najważniejszy utwór wczesnej poezji romantycznej i beż niego zapewne nasz romantyzm nie był, by taki, jaki jawi się nam dzisiaj.
Balladę możemy zdefiniować krótko jako gatunek charakterystyczny początków romantyzmu. Jego początki sięgają pieśni epickich o charakterze ludowym, ale jej romantyczny wariant pochodzi od niemieckich poetów romantycznych. W Polsce zadomowiła się poprzez tłumaczenia Niemcewicza. Natomiast jest polski wzorzec to dzieło Adama Mickiewicza.
Ballada cechowała się: narracyjnością (z epiki), wyznaniem lirycznym (z liryki) i dialogiem (z dramatu). Fabuła często zaczerpnięta jest z historii ludowych, wysterują postacie fantastyczne, na tle tajemniczej i posępnej scenerii. Bohaterem tych wierszy często jest prosty człowiek, plebejusz, któremu przyszło uczestniczyć w nadrealnych wydarzeniach.
Ballada była gatunkiem, który bardzo dobrze wyrażał głos czasu. Poza Mickiewiczem ballady zaczęli pisać pisarze: Ignacy Chodźko, Stefan Witwicki, Antoni Edward Odyniec
