Adam Mickiewicz żył w latach 1798-1855, znają go chyba wszyscy, do dziś bowiem uchodzi z największego polskiego poetę. Mickiewicz należy do panteonu trzech polskich wieszczów (obok Słowackiego i Krasińskiego), jego twórczość stanowi najcenniejszy fragment polskiej literatury. Mickiewicz posiadał wyjątkowy talent poetycki, pisał szybko, tworzył poezję zaangażowaną, był przewodnikiem narodu, jego twórczość dała początek ideom romantycznym na gruncie polskim i stanowiła ich najdoskonalsza realizacje. Ale po kolei…
Mickiewicz urodził się na Litwie, która wówczas była zjednoczona z polska. Całe życie opiewał piękno litewskiego krajobrazu (Młodość. In. Inwokacja Młodość "Panu Tadeuszu"), jednak pisał zawsze po polsku. Lata młodości, spędzone Młodość kraju rodzinnym do końca były przedmiotem nostalgii i celem mentalnych powrotów.
Młodość w Rosji
Mickiewicz studiował w Wilnie wydziale literatury. Po zakończeniu studiów podjął pracę jako nauczyciel w szkole powiatowej w Kownie, pracował tam w latach 1819-1823. Jednak praca nauczyciela nie dawała mu satysfakcji, pociągała go działalność patriotyczna. Takie cele przyświecały Towarzystwu Filomatów 1817, którego był współzałożycielem i członkiem. Stowarzyszenie miało początkowo cele edukacyjne, młodzi ludzie spotykali się by komentować literaturę, wspierać się w nauce, a także prezentować własną twórczość. Tu prym wiódł Mickiewicz, jego wiersze cieszyły się największym uznaniem wśród rówieśników. W tym czasie powstała płomienna "Oda do młodości" , w której wyraźnie ścierają się idee oświeceniowe z nowymi trendami romantycznymi. Towarzystwo wyrosło z idei oświeceniowych, umiłowania prawdy i nauki. Jednak szybko jego członkowie poddali się przemożnej sile oddziaływania idei romantycznych, napływających do kraju z zachodu. "Cierpienia młodego Wretera" Goethego czy "Giaur" Byrona, kształtowały świadomość i poczucie estetyki młodego pokolenia.
Wydanie "Ballad i romansów" Adama Mickiewicza w 1822 roku jest uznawane za oficjalny początek epoki romantyzmu w Polsce. młody poeta zawarł tam przesłanie będące polemiką z oświeceniowymi ideałami rozumu: "czucie i wiara silniej do mnie mówią, niż mędrca szkiełko i oko". "Ballady i romanse" oznaczały zwrot w stronę ludowości, świata wyobraźni i fantastyki. Podważano moc rozumu w procesie poznania, świat jawił się jako znacznie bardziej skomplikowany, a rozum nie mógł poznać sfery ducha, tu rządziły uczucia, intuicja i wyobraźnia.
Towarzystwo działało nielegalnie, było tajna organizacją, toteż kiedy władze carskie odkryły jego istnienie, aresztowały członków i osadziły w areszcie. Mickiewicz znalazł się wśród zatrzymanych latach 1823-1824 przetrzymywano go wraz z innymi więźniami w klasztorze Bazylianów w Wilnie, przerobionym na potrzeby carskiej administracji na więzienie. Wyrokiem carskiego sądu Mickiewicz został skazany na wygnanie w głąb Rosji. W roku 1824 opuścił Wilno i udał się na zesłanie, czyli w głąb Rosji.
Pobyt w Rosji, choć przymusowy, przyniósł mu wiele pożytku. W Petersburgu poznał młodych Rosjan (Między innymi K.F. Rylejewa i A.A. Bestużewa), którzy wyznawali podobne idee. Tam zawarł przyjaźnie z przyszłymi dekabrystami, które zaważyły na jego stosunku do Rosjan. Mickiewicz nie postrzegał ich jako zaborców. Byli dla niego narodem nie mniej uciemiężonym jak Polacy, przez tego samego wroga - tyrana cara. To w tyranii i despotycznych rządach widział Mickiewicz wrogów, a nie w narodzie rosyjskim. Potem Mickiewicza odesłano do Odessy, gdzie przebywał aż do roku 1825. w tym czasie odbył też podróż na Krym. Dzika, orientalna przyroda zostawiał niezatarty ślad w jego wspomnieniach. Podczas tego pobytu powstał cały cykl sonetów (tzw. "Sonety Krymskie"), gdzie tęsknota za krajem przemieszana jest z zachwytem dla krymskiego krajobrazu.
Następne lata spędził w Moskwie (1825-1828), gdzie wyznaczono mu stanowisko w kancelarii generał-gubernatora. W roku 1828 udał się do Petersburga, tam też została wydana jego pierwsza powieść poetycka pt. "Konrad Wallenrod", a w roku następnym dwa tomy "Poezyj" (1829 r.) "Konrad Wallenrod" niósł przesłanie walki wszelkimi sposobami, także walki podstępnej. Mickiewicz wyrażał w nim przekonanie, ze jeśli wróg jest tak potężny, że tradycyjne metody oporu zawodzą, trzeba się bronić choćby przy użyciu podstępu, choć taka metoda uchodziła za niehonorowa.
Lata emigracji
W końcu Mickiewicz zdołała się wydostać z Rosji, do kraju jednak wrócić nie mógł, tak w roku 1829 rozpoczęła się jego wielka emigracja, lata dożywotniej tułaczki po wielu państwach Europy. Raz podjął próbę przekroczenia granic Królestwa kongresowego - kiedy dotarła do niego wieść o wybuchu powstania, próba się jednak nie powiodła i poeta wrócił do Paryża.
Przez cały czas Mickiewicz pisał i wydawał liczne dzieła, jego twórczość ewoluowała, zmieniały się jego poglądy, jednaka do końca pozostał wierny problematyce narodowej. Mickiewicz był ubóstwiany przez środowisko emigracyjne, jego poezja cieszył się ogromnym powodzeniem, obwołano go wieszczem narodowym. Mickiewicz angażował się w działalność naukowo-kulturalną, przede wszystkim zaś w inicjatywy patriotyczne. Jednak po jakimś czasie zniechęcił się ich bezowocnością, męczyły go także nieustanne spory wewnątrz emigracji, toteż odsunął się od życia publicznego i oddał twórczości i życiu rodzinnemu. Mimo głośnych afer miłosnych (Maryla Wereszczakówna), które służyły jego wizerunkowi wieszcza i romantyka, Mickiewicz był szczęśliwym mężem i ojcem. W 1834 roku wziął ślub z Celiną Szymanowską, która urodziła mu sześcioro dzieci.
Na emigracji również działał jako pedagog, najpierw w Lozannie, (od roku 1839) wykładając literaturę łacińską na tamtejszej akademii, a następnie w Paryżu, gdzie w 1840 roku objął katedrę literatur słowiańskich w Collčge de France. Jednak posadę te utracił już po czterech latach, usunięto go ze stanowiska ze względu na głoszenie poglądów politycznych, szczególnie zaś za propagowane towianizmu, otoczonego złą sława.
Mickiewicz miał wyrzuty z powodu życia na emigracji i tego, ze nigdy nie stanął na polu walki. I choć taka sobie wyznaczał role, rolę wieszcza, to jednak miał poczucie, że powinien był walczyć razem z narodem, kiedy ten zerwał się do powstania. Ten wątek czasem pobrzmiewa w jego utworach. Próbą zadośćuczynienia, naprawienia swoich win, podjęcia konkretnego działania było utworzenie legionu polskiego w 1848 roku, jednak jednostka została formalnie rozwiązana już rok później.
Mickiewicz był także publicystą, należał do grona założycieli La Tribune des Peuples (Trybuna Ludów 1849) i pełnił w dzienniku rolę redaktora naczelnego. Działalność pisma została jednak zwieszona ze względu na interwencję rosyjskiej ambasady.
Niemal całe życie spędził Mickiewicz na emigracji, tym niemniej jego myśli i jego twórczość zawsze krążyły wokół sprawy polskiej. Zmarł z dala od Ojczyzny, w 1855 roku w Stambule, gdzie udał się, by wspierać polski legion w walce przeciwko Rosji. Jego ciało spoczęło na cmentarzu w Montmorency , dopiero w roku 1890 jego prochy przewieziono do Polski i złożono w katedrze wawelskiej.
