Liryki lozańskie - geneza

Liryki lozańskie to zbiorcza nazwa (nadana przez wydawców) obejmująca sześć wierszy Adama Mickiewicza powstałych w latach 1839-40 w Lozannie w Szwajcarii. Przez dwa lata poeta był profesorem literatury słowiańskiej na tamtejszym uniwersytecie. Liryki lozańskie nie miały tworzyć spójnego cyklu, poeta nie nadał im nawet tytułów. 

Do liryk lozańskich zalicza się utwory o następujących incipitach: "Polały się łzy", sonet "Nad wodą wielka i czystą", "Snuć miłość", "Gdy tu mój trup", "Ach, już i w rodzicielskim domu" oraz "Uciec duszą na listek". Liryki lozańskie były ostatnimi wydanymi utworami lirycznymi Mickiewicza. Zostały opublikowane już po śmierci wieszcza.

Liryki lozańskie - charakterystyka

Liryki lozańskie należą do późnego okresu twórczości poetyckiej Mickiewicza (zwanego lozańskim), w którym tworzył lirykę refleksyjną odmienną od tej powstającej w okresie młodzieńczym (liryka apelu) i okresie dojrzałym (liryka bezpośrednia i osobista). Liryki lozańskie są zapisem wewnętrznych rozważań człowieka dojrzałego, mającego bolesną świadomość własnych wad, błędów, nieodwracalności porażek. 

Pod względem środków wyrazu w lirykach lozańskich zaobserwować można rezygnację z bogatego obrazowania na rzecz prostoty, lapidarności, oszczędności słowa.

Głównymi motywami, do których odwołują się liryki lozańskie są: przemijanie, rozrachunek z życiem, refleksje na temat przeszłości. Sonet "Nad wodą wielką i czystą" oparty jest na analogii między przyrodą (jezioro, skały, chmury) a duchowym stanem bohatera lirycznego, który czuje się niczym lustro odbijające zmiany zachodzące w rzeczywistości, nie mając na nie wpływu. 

Z kolei najkrótsza z liryk lozańskich, pięciowersowy wiersz "Polały się łzy" stanowi spojrzenie wstecz na kolejne etapy życia: dzieciństwo, młodość, wiek męski oraz ich krótką ocenę. Z niedługiego utworu wyczytać można żal i rozczarowanie.