Pieśni są utworami lirycznymi, wierszowanymi, które podzielone są na strofy, oddzielone refrenem. Kochanowski napisał 49 pieśni, o tematyce refleksyjnej, filozoficznej, patriotycznej bądź miłosnej. Wzorował się na pieśniach Horacego, który przeniósł ten gatunek do literatury. "Pieśni" Kochanowskiego nie są tytułowane, rozpoznajemy je po cyfrach rzymskich i pierwszych wersach.
W "Pieśni IX" na początku odczujemy atmosferę biesiadną, towarzyszącą zabawie. Jest ona obecna w naszym życiu, potrzebujemy jej:
"Niechaj na stół dobrego wina przynaszają,
A przy tym w złote gęsli albo w lutnią grają."
W dalszej natomiast części poeta wyraźnie proponuje nam stoicyzm. Wynika to z przekonania, że nie znamy naszego jutra, nie możemy w żaden sposób na nie wpływać, więc nie warto troskać się, bo i tak to Fortuna zadecyduje o tym, co się z nami stanie. Świat jest niezrozumiały, więc samemu trzeba odnaleźć "szczęście stateczne" i żyć w zgodzie ze sobą.
Charakter intelektualny i medytacyjny ma także "Pieśń XXII". Kochanowski podejmuje tu temat upływu czasu, który mamy na ziemi. Powtarza się tu motyw porównania etapów życia człowieka do kolejnych pór roku, występujących w przyrodzie.
Najwyższą renesansową wartością dla Kochanowskiego jest cnota, która zbiera wszystkie pozytywne cechy człowieka. Pisze o niej w "Pieśni XII". Jest ona celem samym w sobie, czyli powinniśmy zadowolić się samą świadomością, że spełniamy jej ideały, jest ona niezwykle pożądana, ale można ją zdobyć ciężką pracą. Najwięcej chluby, zdaniem poety, przynosi patriotyzm: "A jeśli komu droga otwarta do nieba, Tym, co służą ojczyźnie"
W "Pieśni XIX" pisze Kochanowski o "dobrej sławie", do której powinniśmy dążyć, jako ludzie rozumni. Musimy starać się aby nasze zdolności zostały rozwinięte dla dobra innych ludzi, ale i dla nas:
"A starać się, ponieważ musi zniszczeć ciało,
Aby imię przynajmniej po nas tu zostało".
To bardzo dobry sposób, by zyskać nie tylko uznanie na ziemi, ale też po śmierci. Każdy powinien swoimi atutami pracować na rzecz państwa, np. jeśli ktoś ma siłę fizyczną, może skutecznie bronić granic, a to z pewnością przyniesie mu chwałę, nawet w przypadku śmierci.
