A. Szczypiorski: ,,Początek"

,,Początek" A. Szczypiorskiego to jedna z najdoskonalszych książek podejmujących tematykę II wojny światowej, holokaustu i postawy Polaków wobec tej tragedii. Jej niezwykłość i wielkość polega na tym, że autor podchodzi do tych tematów w sposób obiektywny. Jako Polacy przywykliśmy do kreowanych w naszej literaturze obrazów: skrępowanego, ale walecznego i sprawiedliwego Polaka, uciśnionego i bezbronnego Żyda oraz okrutnego i bezwzględnego Niemca.

Szczypiorski częściowo zrywa z takim stereotypem. Przedstawia życie w okupowanej Warszawie tak, jak ono rzeczywiście wyglądało. Obok Polaków niosących pomoc i ryzykujących przy tym własne życie, pojawiają się tacy, którzy zbyt bardzo się boją, żeby pomagać. Są też tacy, którzy pozostają obojętni, a nawet wrogo nastawieni do Żydów. Na kartach powieści zostali uwiecznieni również ci, którzy na nieszczęściu innych próbują zbić majątek.

Również wśród Żydów pojawiają się bohaterowie negatywni. Tacy, którzy za względny spokój są w stanie zdradzić własnych braci. Nieuczciwi i doskonale radzący sobie w wojennej rzeczywistości.

Pomoc uciśnionym jest zatem wyborem między dobrem i złem. Wyborem, którego każdy dokonuje sam i narodowość czy religia nie maja tu większego znaczenia.

Powieść Szczypiorskiego nie jest więc kolejną pochwałą Polaków, a studium zachowania ludzi w obliczu tragedii. Pokazuje jak różnych wyborów można dokonywać w chwili zagrożenia. Jest więc książka poruszającą uniwersalny i zawsze aktualny problem.

J. Andrzejewski ,, Popiół i diament"

Jest to jedna z najbardziej kontrowersyjnych powieści polskich, powstałych po II wojnie światowej. Sam autor kilkakrotnie dokonywał przekształceń w obrębie jej treści i samego zakończenia. Były one zależne od aktualnej sytuacji politycznej Polski. Do dziś zmarły w 1983 roku Andrzejewski jest przez jednych uważany za sprzedawczyka, przez innych za zagubionego człowieka, poszukującego własnego miejsca rzeczywistości jaka nastała w naszym państwie po wojnie. Sama historia autora rzutuje na sposób w jaki dziś odczytujemy powieść ,,Popiół i diament".

Akcja powieści toczy się wokół losów Macieja Chełmickiego. Jego historia pokazuje czytelnikowi tragizm młodych ludzi, którzy walczyli w obronie Polski, ale nie zginęli. Ich zabici przez okupantów koledzy zostali okrzyknięci bohaterami narodowymi, natomiast ci, którzy przeżyli muszą stoczyć jeszcze jedną walkę. Byli żołnierze AK zostają wplątani w polityczne rozgrywki różnych, walczących o władzę ugrupowań. Sam Maciek musi wybrać pomiędzy wiernością AK, a spokojem własnego sumienia. Zlecone mu przez dowódców zabójstwo sekretarza PPR, uniemożliwia bohaterowi powrót do normalnego życia. Maciek staje się marionetką w rękach polityków.

Andrzejewski opowiada o tym, jak wojna całkowicie odmieniła nasze społeczeństwo. Uniemożliwiła powrót do normalnego życia. Zmieniła zarówno młodych, jak i starych obywateli. Nikt nie może powrócić do życia sprzed września 39 roku.

Jedna to nie wojna jest głównym tematem książki. Andrzejewski porusza w niej problematykę współczesną. Dokonuje opisu i oceny przemian gospodarczych, politycznych i społecznych jakie nastąpiły w Polsce po II wojnie światowej.

F. Kafka: Proces.

Proces to metaforyczna opowieść o losach człowieka żyjącego w świecie zdominowanym przez bliżej nieokreśloną władzę. Jego spokojną, prozaiczną egzystencję przerywa wiadomość o wszczętym przeciwko niemu procesie. Trzydziestoletni urzędnik z dnia na dzień staje się człowiekiem walczącym o swoją wolność, a nawet życie. Walka jest nierówna, ponieważ sam bohater Józef K. nie wie o co i przez kogo jest oskarżony. Sam proces ma również groteskowy charakter. Przesłuchania odbywają się w najdziwniejszych miejscach, a wyjaśnień oskarżonego i tak nikt nie słucha - wyrok i tak dawno już zapadł.

Kafka przedstawia czytelnikowi obraz państwa totalitarnego, gdzie wszystko zależy od władzy, a jakiekolwiek próby oporu i tak są skazane na niepowodzenie.

,,Proces" to też gorzka opowieść o życiu człowieka, który tak naprawdę o niczym nie decyduje samodzielnie. Na każdego z nas spadnie wyrok śmierci i nie będziemy w stanie mu się przeciwstawić.