Wolter - prawdziwe nazwisko to Francois Maria Arouet - jest jednym z czołowych filozofów i literatów francuskich. To typowy przedstawiciel epoki, wybitny intelektualista, który pragnie swobody przekonań, jest racjonalistą (ale nie ateistą), głosił konieczność zmierzania do szczęścia.
Poglądy Woltera miały ogromny wpływ na oświecenie, czego dowodem jest utworzenie pojęcia wolterianizm, czyli wszystkie przejawy myśli pisarza objawiające się w dziedzinie literatury, filozofii, publicystyki. Ale wolterianizm to nie tylko światopogląd, ale również forma literacka w postaci powiastki filozoficznej, która najczęściej była używana przez Woltera do propagowania swoich poglądów. Jest to również rodzaj zachowania, osobowość człowieka, która charakteryzuje się wolnomyślicielstwem, odwagą w głoszeniu swoich poglądów. Niestety poglądy tego twórcy nie cieszyły się dużą popularnością w Polsce w XVIII wieku. Ślady wolterianizmu zauważyć można w twórczości Trembeckiego i Jakuba Jasińskiego.
Ojcem sentymentalizmu w Europie był Jan Jakub Rousseau. Kierunek ten wziął swoją nazwę od dzieła Lawrence'a Sterne'a zatytułowana "Podróż sentymentalna". Prąd ów nastawiony był na życie wewnętrzne człowieka, patrzeniem na jednostkę jak na indywidualność, a mniej interesował się polityka i sprawami społecznymi. Celem literatury było opisywanie wnętrza ludzkiego, tworzyć więź międzyludzką, pokazywać rozterki człowieka i jego problemy w momencie, kiedy coraz większy wpływ ma na niego cywilizacja. Najbardziej charakterystycznymi gatunkami są tu sielanki oraz powieści sentymentalne.
Czołowymi reprezentantami sentymentalizmu w Polsce są: Franciszek Karpiński, Stanisław Bogusławski, Jakub Jasieński, Salezy Jezierski.
Denis Diderot to największy filozof epoki oświeceniowej we Francji. Był wyznawcą materializmu oraz deistą. Pisał eseje i lubił krytykować sztukę i literaturę, tworzył tez komedie oraz powieści. Redagował również "Encyklopedię" przez 27 lat swojego życia.
Jego główna powieść to "Kubuś Fatalista i jego pan", zamieścił tu wszystkie przemyślenia na temat takich kwestii jak: miłość, wolna wola człowieka, przypadkowość życia ludzkiego oraz teoria predestynacji. główny bohater Kubuś jest fatalistą, który jest przekonany, że całe jego życie jest odgórnie zaplanowane i on nie ma na to żadnego wpływu. Wszystko jest zamierzone: złamanie nogi przez konia lub jego potknięcie, smutek lub szczęście ludzi w życiu. Hasłem fatalistów oraz problemem filozoficznym jest następująca sentencja: "Kroczmy w ciemnościach pod tym, co zapisane na górze".
