J. Ursyn Niemcewicz był posłem w Sejmie Wielkim, jako członek stronnictwa patriotycznego. Był zwolennikiem wszelkich reform proponowanych przez obóz reformatorski, zaś ostro krytykował przeciwników zmian, konserwatystów. W utworze o charakterze komedii politycznej zatytułowanej "Powrót posła" chciał ośmieszyć głupotę szlachciców, propagować w społeczeństwie reformy i przekonać wszystkich o tym, że dobro ojczyzny powinniśmy stawiać ponad dobro własne. Utwór był celowo napisany w trakcie obrad Sejmu Czteroletniego, aby pomóc mu w zwalczeniu przeciwników i wprowadzić zmiany. Akcja utworu ma miejsce w 1790 roku na wsi, wśród średniozamożnej szlachty. Treść podporządkowana jest programowi sejmu w zakresie reform. Zaprezentowane są dwa stronnictwa polityczne: Podkomorzy, Podkomorzyna, Dobrójscy, ich syn Walery (poseł na sejm) i Teresa ( córka starosty Gadulskiego) tworzą stronnictwo patriotyczne, które chce odnowy kraju, walczy z moda zagraniczną i sarmatyzmem. Proponują:

- usunięcie liberum veto

- dziedziczność tronu

- zawarcie przymierza z Prusami przeciwko Rosji

- poprawienie stosunków między chłopami i szlachtą

Drugi obóz, stronnictwo konserwatywne, wsteczne pełne jest egoistów, którymi autor gardzi. Należą do niego: Starosta i Starościna oraz fircyk Szarmancki. Są warchołami, lekkoduchami zakochanymi we francuszczyźnie. Szarmancki jest "łowcą posagów" zakochanym w Teresie. Gadulski bardzo chce wydać za niego swoją córkę, jednak dopiero mniejsze straty finansowe powodują, ze godzi się ją oddać Waleremu (rezygnuje posagu). Walery wraz z Teresą dają przykład i uwłaszczają swoich oddanych chłopów.

Utwór jest proreformatorski, ponieważ:

- pokazuje ówczesne problemy społeczne

- propaguje program reform

- krytykuje szkodliwe postawy polityczne