SONET- jest kompozycja stroficzna, skomplikowana i kunsztowna. Złożona jest z 14 wersów podzielonych w następujący sposób:
- dwie strofy o tych samych rymach powtarzających się
- dwie strofy o rymach rożnych
Tercety (czyli strofa składająca się z trzech wersów). Są tak skonstruowane, że nie da się ich zamienić na czterowiersz ani na dystych ( czyli dwu wiersz).
Sonet zrodził się we Włoszech około wieku XIII. Za twórcę sonetu uznaje się Petrarkę.
Na przełomie XV-XVI wieku sonet znany był stosowany już w Europie. Uległ przy tym znacznym modyfikacjom, co zauważyć najwyraźniej można w poezji francuskiej i angielskiej.
Poezja francuska spowodowała że tercety zostały zmienione na dystych i czterowiersz. W poezji angielskiej wykształciła się jeszcze bardziej swobodna postać sonetu. Sonet angielski złożony jest z trzech strof po cztery wersy ( o różnych rymach) i zamyka go dystych.
Kunsztowność sonetu często połączona jest z wyszukanym stylem językowym Dlatego też sonet chętnie i często wykorzystuje:
- wyszukane powtórzenia słowne
- specjalnie dobrane kompozycje rymowe
- anafory
- paraleizmy
- gradacje
Rozmiar sylabiczny wiersza bywa różny w zależności od języka, w którym jest pisany.
Dłuższe metrum wiersza pozwala na nowe i nietypowe chwyty i zabiegi składniowe, a także zastosowanie rymów w średniówce.
Sonetowi towarzyszy związek kompozycji tematycznej z kompozycją budowy wiersza.
Pierwsza strofa sonetu ma charakter narracyjny lub opisowy. Zarysowuje ona temat w sposób obiektywny. Strofa druga odnosi się zazwyczaj do podmiotu w wierszu. Tercety są komentarzem lirycznym lub refleksją spuentowaną w finale.
Zawartość sonetu zdąża do zwięźlej formy końcowej. Ma to być uogólnienie tematyki całego utworu.
Taka budowa i dobór językowy sonetu przyczyniły się do tego, że sonet związany jest od początku z tematyką salonowo-erotyczną jak i problematyką filozoficzno-refleksyjną.
Do poezji polskiej wprowadził go Jan Kochanowski oraz Mikołaj Sęp Szarzyński.
Najbujniejszy rozkwit sonetu w Polsce przypada na epokę Baroku. Przyczyniły się do tego sonety erotyczne Jana Andrzeja Morsztyna i sonety filozoficzno-refleksyjne Grabowieckiego.
Następnie całkowicie zanika. Ponowny rozkwit przypada na epokę Romantyzmu. Zasługa tutaj leży po stronie sonetów krymskich i odeskich Adama Mickiewicza.
Mickiewicz wprowadza do poezji polskiej najbardziej znane cykle sonetowe. Urozmaica budowę sonetu. Stosuje w nim formy dialogu. W Pozytywizmie słabnie jego popularność. Upowszechnia się znów u schyłku XIX i początku XX wieku . W Polsce odnaleźć możemy go także w twórczości takich poetów jak Asnyk, Konopnicka. Również wśród przedstawicieli Młodej Polski . Do grona tych poetów należą Kasprowicz, Przerwa-Tetmajer, i Staff.
Zajęli się oni zmianą formy sonetu. Rodzaje sonetów:
- sonet podwójny,
- sonet wydłużony,
- sonet skrócony.
Spotykamy także nowie kompozycje awangardowe. Odrzucają one regularność, tradycyjny wzór wiersza. Współcześnie sonet odnajdujemy w utworach poetów, których poezja nawiązuje do baroku i neoklasycymu - tu przykładem jest np. Grochowiak. Twórcy ci odeszli od sylabizmu i tworzą sonety bezrymowe.