1. Czas powstawania "Pada Tadeusza" przypada na lata 1832-34, kiedy to Mickiewicz znajduje się na emigracji w Paryżu. W pierwszych zamysłach autora miał być to utwór krótki - idylla, ostatecznie jednak rozrósł się do XII ksiąg pisanych wierszem. Po ukazaniu się krytycy i czytelnicy przyjęli dzieło bez wielkiej euforii, a nawet z nutą nieufności. Pełnię jego walorów doceniono dopiero po wielu latach.

Tłem dla powstawania dzieła były gwałtowne spory w łonie polskiej emigracji, które dzieliły ją uniemożliwiając ty samym skuteczne działanie na rzecz ojczyzny. Był on więc w pewnym stopniu ucieczką dla poety mającego dość waśni, które nie prowadzą do żadnego porozumienia. Spokój odnajdywał we wspomnieniach o kraju dzieciństwa, o pięknej Litwie, gdzie każdy dbał o dobro swego kraju, gdzie żywe były tradycje patriotyczne. Chciał również rozbudzić nadzieje rodaków na odzyskanie niepodległego kraju, które pojawiły się wraz z osoba Napoleona.

2. Epopeja "Pan Tadeusz" rozgrywa się w okresie: począwszy od lata 1811 roku do jesieni 1812, natomiast retrospektywne zwroty akcji ukazują nam czasy ostatniego dwudziestopięciolecia XVIII wieku. Jako historyczny krajobraz przedstawia nam Mickiewicz okres wojen napoleońskich, a w szczególności udział w nich oddziałów polskich, które bezpośrednio łączą się z opowieścią Mickiewicza.

Najważniejszym świadectwem historycznych konotacji utworu jest "Koncert nad koncertami" w wykonaniu Żyda Jankiela, w którym to ukazuje on najważniejsze wydarzenia z historii Polski mające decydujący wpływ na ówczesną sytuację ojczyzny. Są to głównie: Konstytucja 3-ego maja z 1791 roku, Konfederacja Targowicka z 1792 roku, kolejne to Powstanie kościuszkowskie w roku 1794 i powstanie Legionów Polskich we Włoszech pod dowództwem gen. Dąbrowskiego w roku 1797. jako ostatnie zaprezentowane są wydarzenia z 1812 roku, czyli pochód wojsk Napoleona na Moskwę.

Przez lata utwór Mickiewicza nabierał coraz większej rangi, by ostatecznie zdobyć miano epopei narodowej. Była to uprawniona nazwa dla tego dzieła, gdyż jak dawne eposy starożytne, ukazywał on ważne wydarzenia historyczne, które były tłem dla losów społeczności polskiej w przełomowym dla niej momencie.

3. Jednym z głównych zadań "Pana Tadeusz" było ukazanie, ale i ocena, społeczeństwa polskiego z okresu wojen napoleońskich. Dlatego też Mickiewicz pokazuje szlachtę, jako grupę pełna miłości do ojczyzny, przywiązaną do tradycji i propagującą patriotyczne postawy i zachowania. Nie jest jednak tak, że Mickiewicz nie ma żadnych zastrzeżeń do prezentowanych postaci. A wręcz przeciwnie: zarzuca im destrukcyjna dumę i pychę - jak jest w przypadku Jacka Soplicy i Stolnika, brak autorytetów i zasad, co łączyło się z częstą samowolą anarchią w postępowaniu, warcholstwo, które stało się wręcz nieodłącznym epitetem określającym tę społeczność - choćby sposób prowadzenia sejmów i ich nagminne zrywanie. Z tym wiązało się niewypełnienie obowiązków, które do nich należały. Często było również tak, że uważali się oni za ludzi nie podlegających literze prawa - jak Soplica, który zabił hrabiego Horeszkę. Jednak najważniejszym zarzutem była zapewne prywata i dbanie wyłącznie o własne interesy, często ze szkodą dla kraju.

Mickiewicz wyszczególnia te wady, ale mówi również, że ci ludzie to wielcy patrioci. Nie ważne, że mamy do czynienia z rozwarstwieniem szlachty - np. Podkomorzy, który zwie siebie arystokratą; Soplicowie, którzy są mniej zamożnym rodem; Gerwazy czy Protazy, którzy mimo że posiadają herby szlacheckie, pełnią służbę u bardziej zamożnych; czy też całkiem zubożała szlachta zaściankowa mieszkająca Dobrzynie. Ważne, że w razie potrzeby potrafią się zjednoczyć i zawalczyć wspólnie w imię swej ukochanej ojczyzny. Jednak nie jest to jedyna obawa ich patriotyzmu. Jest nią również przywiązanie szlachty do herbów rodowych, do tradycyjnych zachowań, strojów, mebli i sztuki. Dlatego też pałają tak wielką nienawiścią do wrogiej Rosji, która postawiła sobie za cel pozbawienie ich tego wszystkiego.

Do tych ważnych i zasługujących na pochwałę działań szlachty zaliczyć trzeba kultywowanie tradycyjnych zachowań przy stole oraz zasad gościnności, która jest znana w Polsce po dziś dzień. Uczty organizowane z takim zamiłowaniem przez szlachtę odgrywały bardzo ważną rolę. Można było przywołać choć na chwilę wspomnienia tradycji. Każdego usadzano według "wieku i urzędu", jak pisał poeta, młodzi musieli usługiwać starszym, a zwłaszcza kawalerowie damom. Elementem, który również przechowywał tradycyjne wzorce, były na przykład polowania czy grzybobrania. Ważne były też spotkania szlachty, na których omawiano bieżące sprawy polityczne - miała być to namiastka dawnych sejmików szlacheckich. Niestety taki pozytywny obraz szlachty, często był zamazywany przez pełne furii i pieniactwa zdarzenia, niepotrzebne sprawy sądowe o mało ważne kwestie.

Wynikiem takiej właśnie postawy jest właśnie tytułowy "ostatni zajazd na Litwie", kiedy to szlachta pod wodzą Gerwazego atakuje dwór Sopliców. Taki wizerunek jednak szybko odchodzi w niepamięć, kiedy sporne strony staja wobec wspólnego wroga. Wtedy jednoczą siły i zapominają o niesnaskach, dając wyraz wielkiego patriotyzmu w walce z najeźdźcą. Kiedy pojawia się oddział wojsk rosyjskich Soplicowie, Horeszkowie i Dobrzyńscy uderzają wspólną siłą i zwyciężają.

4. Dlatego też koniecznie wspomnieć trzeba, że oczywiście "Pan Tadeusz" jest pewnym sądem nad polskim społeczeństwem, ale i pewną wizją, marzeniem Mickiewicza o idylli, idealnej Polsce, gdzie każdy dba i troszczy się o patriotyzm, a nie o własne zyski. Inny wielki poeta polskiej literatury - Czesław Miłosz, napisał, że Mickiewicz przedstawił na podstawie Soplicowa cały wszechświat i jego równowagę, której początków trzeba szukać w doskonałości boskiej. Tak też to wygląda - wiemy, że Mickiewicz w swym eposie przedstawił wyidealizowany obraz polskiej szlachty i przeszłości Polski, ale rozumiemy jego w tym zamiary. Soplicowo to miejsce, w którym chciałby żyć każdy. Idealne współżycie z otaczającą przyrodą, która jest w pełni przyjazna ludziom. To miejsce piękniejsze od wszystkich innych na całym świecie. To wręcz raj, w którym żyje się tak, jak w najskrytszych marzeniach. Każdy ma swoje miejsce, w którym czuje się dobrze, pełni funkcję, która daje mu pewien status społeczny. Tu znajduje szacunek i przyjaźń.

5. widzimy więc, że Mickiewicz portretując swe rodzinne strony, nie chciał pokazać ojczyzny jako miejsca, w którym dzieje się źle i trzeba z niej uciekać jak najdalej. Wręcz przeciwnie, starał się podtrzymać mit pięknej i cudownej Rzeczypospolitej, który to miał porwać wszystkich do zrywu niepodległościowego i walki z zaborcami. Soplicowo jest symbolem tego, jak może być jeśli podejmiemy ten trud i poświęcimy się dla dobra kraju. Jak może być pięknie, idealnie wręcz. Czasami wydaje się, że Soplicowo nie leży wcale na terenia Rzeczypospolitej, ale gdzieś w bliżej nieokreślonym kraju, gdzie panuje pokój o dobro. Dlatego Miłosz mówił o "boskim raju", gdyż ten ukazany przez Mickiewicza nie wiele ma wspólnego z tym, co rzeczywiście można było zobaczyć w tym czasie w ojczyźnie. Tym bardziej, że z czasem rozwoju akcji utworu wady jakby zanikają, a w ich miejsce pojawiają się idealne postawy, a jeśli już skalane jakąś przywarą to tylko w postaci humorystycznej.