W powieści "Dżuma" Alberta Camusa postawy bohaterów wobec epidemii odzwierciedlają różnorodność ludzkich reakcji na sytuacje ekstremalne, takie jak zagrożenie życia i społeczne kataklizmy. Camus ukazuje różne sposoby radzenia sobie z dżumą – od egoizmu i bierności po odwagę i altruizm. Każdy z głównych bohaterów reprezentuje odmienny sposób myślenia i działania, co pozwala lepiej zrozumieć zarówno ich charaktery, jak i przesłanie filozoficzne dzieła.

1. Doktor Bernard Rieux – postawa heroiczna i humanistyczna

Rieux jest głównym narratorem i symbolem racjonalnego podejścia do życia. Nie wierzy w Boga, lecz głęboko wierzy w wartość ludzkiego życia. Podczas epidemii angażuje się w walkę z dżumą, pomagając chorym i organizując pomoc medyczną, mimo świadomości, że jego wysiłki mogą być daremne. Jego postawa opiera się na obowiązku moralnym i przekonaniu, że warto walczyć z cierpieniem, nawet jeśli efekt nie jest gwarantowany. Rieux jest przykładem postawy heroicznej, skoncentrowanej na solidarności i odpowiedzialności wobec innych.

2. Jean Tarrou – postawa idealistyczna i moralna

Tarrou, wędrowiec i idealista, angażuje się w organizację oddziałów sanitarnych. Jego działania wynikają z głębokiej refleksji nad naturą ludzkiego zła. Tarrou postrzega dżumę jako metaforę zła obecnego w każdym człowieku i widzi walkę z nią jako obowiązek moralny. Jego filozofia życia opiera się na współczuciu i solidarności, jednak jego tragiczna śmierć podkreśla absurdalność i nieprzewidywalność losu, co wpisuje się w egzystencjalistyczne przesłanie powieści.

3. Joseph Grand – postawa przeciętna, lecz pełna nadziei

Grand, skromny urzędnik, nie jest bohaterem w klasycznym sensie, ale swoją postawą pokazuje, że nawet zwykły człowiek może przyczynić się do walki z złem. Pomaga Rieux w organizacji danych dotyczących epidemii, a jego prosta, niemal automatyczna praca nabiera wielkiego znaczenia w kontekście ogólnego chaosu. Grand symbolizuje człowieka, który mimo swoich ograniczeń i przeciętności wnosi wkład w dobro wspólne.

4. Ojciec Paneloux – postawa religijna i kontrowersyjna

Ojciec Paneloux, jezuita, reprezentuje postawę religijną wobec dżumy. W swoich kazaniach początkowo interpretuje epidemię jako karę Bożą za grzechy mieszkańców Oranu. Jednak w miarę rozwoju wydarzeń jego poglądy ulegają zmianie. Po śmierci niewinnego dziecka Paneloux zaczyna kwestionować swoją wiarę w absolutną sprawiedliwość Boga, co prowadzi go do wewnętrznej rozterki. Paneloux staje się symbolem zmagań człowieka wierzącego z problemem teodycei – pogodzeniem istnienia zła z wiarą w dobrego Boga.

5. Cottard – postawa egoistyczna i oportunistyczna

Cottard, drobny przestępca, traktuje dżumę jako okazję do ukrycia swoich wcześniejszych przestępstw i uniknięcia kary. Jego postawa jest pełna lęku i egoizmu – zamiast angażować się w pomoc innym, myśli wyłącznie o sobie. Cottard ilustruje ciemną stronę ludzkiej natury, która w sytuacjach kryzysowych ujawnia swój oportunizm i brak moralności.

6. Mieszkańcy Oranu – postawa zbiorowa i zmienna

Camus opisuje również społeczeństwo jako całość. Na początku epidemii większość ludzi reaguje niedowierzaniem i biernością, później – paniką i próbami ucieczki. Z czasem jednak mieszkańcy Oranu zaczynają organizować się, aby wspólnie stawić czoła zagrożeniu. Ich postawa ewoluuje od egoizmu do solidarności, co ukazuje, że nawet w obliczu zagłady człowiek potrafi się zmienić.

Podsumowanie

Postawy bohaterów wobec dżumy w powieści Camusa ukazują różnorodność ludzkich reakcji na zło i cierpienie. Camus wskazuje, że najważniejsze jest działanie i solidarność, niezależnie od rezultatów czy światopoglądu. Dżuma stawia pytanie o sens życia w świecie pełnym cierpienia i zła, lecz daje nadzieję, że poprzez walkę z nimi człowiek odnajduje swoją wartość i godność.