Przedstawiony w "Panu Tadeuszu" - ksiądz Robak (a właściwie Jacek Soplica, w którym zaszła wewnętrzna metamorfoza) to w rzeczywistości główny bohater dzieła Adama Mickiewicza. Jego postać to motor wątku politycznego. Powody swego postępowania wyjawia on na łożu śmierci, kiedy zwierza się Gerwazemu z tego, kim jest, a także jakie były dzieje jego życia.
Historię Jacka Soplicy przedstawia Hrabiemu Gerwazy. Potem, Klucznik Horeszków, słucha wyznań Jacka i dowiaduje się, co się z nim działo przez te wszystkie lata jego życia; Soplica opowiedział mu o swej tułaczce, ożenku, a także o śmierci jego żony, o swoich wyrzutach sumienia za popełnioną zbrodnie oraz o wstąpieniu do zakonu, gdzie nastąpiła jego wewnętrzna metamorfoza (tam przyjmuje imię ks. Robak, co ma być symbolem jego pokory). Konający Soplica opowiada również o walkach w oddziałach Legionów Dąbrowskiego pod wodzą Napoleona, przykładowo uczestniczył w bitwie pod Hohenlinden, a także pod Samosierrą, mówi o poświęceniu oraz o ranach, jakie odniósł, o swych działaniach konspiracyjnych na terenach wszystkich zaborów, a także o spiskowej pracy na ziemiach litewskich.
Gdy powrócił w rodzinne okolice, jako ks. Robak - Jacek Soplica zajmuje się przygotowaniami do powstania przeciw Moskalom. Stara się uzmysłowić okolicznej szlachcie, jak wielkie znaczenie ma Napoleon, pod wodzą którego można odnieść zwycięstwo nad wrogiem i wygnać go z ziem litewskich. Zakonnik wykorzystuje to, iż jest duchownym, aby toczyć rozmowy w rozmaitych gospodach oraz dworach i pośród chłopstwa. Przygotowanie walki zbrojnej prowadzi cierpliwie, z determinacją, niejednokrotnie narażając swe życie.
Historia ta nie toczy się jednak płynnie i bez przeszkód. Wyznania ks. Robaka zostają wykorzystane przez Gerwazego, który przez to chce zbuntować szlachtę dobrzyńską na niekorzyść Sędziego. Odbiera je jako skłonie nie do uporządkowania swego domostwa - a więc Soplicowa. Dobrzyńscy, którzy pamiętali układy Horeszki ze zgromadzeniem w sprawie Konstytucji 3 maja, a także fakt, iż majątek Sopliców pochodzi w znacznym stopniu z nadań w czasie Targowicy, zaczynają realizować zamierzenia Klucznika. Lecz po dokonaniu wielu zniszczeń w okolicach Soplicowa, w sytuacji zagrożenia przez wspólnego nieprzyjaciela - Moskali - łączą swe siły w działaniach. Z kolei Sędzia, usiłuje ratować ludzi, których uwięzili Rosjanie, nie żałując żadnych środków. Tutaj ponownie motorem działań, a także autorem zwycięstwa jest znów ks. Robak, gdyż on sprowadza pomoc. Odnosi ranę, gdy swoim ciałem zasłania będącego w niebezpieczeństwie Hrabiego - tym sposobem wyrównuje swój dług moralny, jaki na nim ciążył, wobec bliskich Horeszki.
Początkowy etap zmywania z Jacka, jego złej sławy, to jego spowiedź przy przedstawicielu horeszkowskiej rodziny - Gerwazym. Gdy Soplica otrzymuje "rozgrzeszenie" oraz wiadomość, iż przed samą śmiercią Stolnik mu wybaczył, Soplica umiera ze świadomością, iż jego wolnościowe wysiłki będą zakończone sukcesem - do Moskwy zmierza Napoleon z polskimi oddziałami. Publiczna rehabilitacja ma miejsce dopiero po zgonie Soplicy - zostaje on przez Napoleona odznaczony Krzyżem Legii Honorowej.
