Przejawy realizmu w „Lalce”:

  • prawdopodobieństwo wydarzeń – opisane w powieści wydarzenia mogły mieć miejsce naprawdę,

  • prawdopodobieństwo istnienia bohaterów – biografie przedstawionych bohaterów są stosowne do realiów ukazanej epoki,

  • dokładne odwzorowanie miejsca akcji, które istnieje w realnym świecie – opisy Warszawy są rzeczywiste, są podane dokładne ulice, dzielnice, które znajdują się w Warszawie,

  • chronologia wydarzeń – jest zachowana, jednak nawiązania do wydarzeń z przeszłości są umieszczone w pamiętniku starego subiekta.

Arystokracja (Tomasz Łęcki, Książę, Krzeszowscy) – w większości arystokraci są przedstawieni jako ludzie uważający się za elitę społeczeństwa. Jednak ich podejście do życia z byciem elitarnym ma niewiele wspólnego. Są to osoby pławiące się w luksusach, które większą część czasu poświęcają na rozrywkę. Organizują wystawne bale, zajmują się hazardem, biorą udział w zakładach na wyścigach konnych. Przez to życie ponad stan, nierzadko mają ogromne długi, których i tak nie spłacają dzięki uczciwej pracy, ponieważ nią gardzą. Aby rozwiązac problemy finansowe posuwają się do tego, że wychodzą za mąż lub żenią się dla pieniędzy, czy też czekają z niecierpliwością na śmierc krewnych, po których otrzymają spadek. Ich zadanie to opieka nad resztą warstw społecznych, jednak arystokraci w żaden sposób nie poczuwają się do odpowiedzialności za kraj i naród. O roli patriotyzmu w rozmowach wspominają wielokrotnie, ale swoją postawą tylko pogarszają sytuację państwa. Na szczęście Prus ukazał również pozytywnych przedstawicieli tej części społeczeństwa. Można do nich zaliczyc panią Zasławską, która swoimi działaniami realizuje jedno z haseł epoki, jakim jest praca u podstaw. Świetnie sobie radzi z prowadzeniem własnego przedsiębiorstwa, w którym daje pracę innym ludziom. Do tych wyjątków zalicza się również Julian Ochocki będący naukowcem.

Mieszczaństwo – jest to najbardziej zróżnicowana grupa społeczna w „Lalce”. Należą do niej:

  • Henryk Szlangbaum i Michał Szuman pochodzenia niemieckiego oraz Hopfer i Minclowie pochodzenia niemieckiego – są to ludzie przedsiębiorczy, rzetelni, dbający o swoje majątki, które są efektem uczciwej pracy kilku pokoleń. Czują się Polakami, brali udział w polskich powstaniach, co udowadnia ich poświęcenie dla Polski.

  • Stanisław Wokulski będący bogatym handlowcem, który pomnożył swoje pieniądze podczas wyjazdu do Bułgarii,

  • Węgrowicz i Szprot będący drobnymi kupcami,

  • pani Meliton oraz pani Stawska zaliczające się do inteligentów,

  • subiekci: Mraczewski, Zięba, Lisiecki, Rzecki,

  • studenci: Patkiewicz i Maleski,

  • służące i lokaje.

Mieszczaństwo polskie również nie jest przedstawione pozytywnie. Ludzie są jedni przeciwko drugim, wyłamują się z tego jedynie Żydzi i Niemcy, którzy byli wobec siebie solidarni. Przyczyną tej sytuacji jest pogoń za pieniądze, ale wpływa na to również zróżnicowanie pod względem narodowościowym , a przede wszystkim majątkowym.

Miasta przedstawione w „Lalce”:

  • Warszawa – według Wokulskiego jest nierozwijające się miasto. W najbiedniejszych dzielnicach znajdują się hałdy śmieci, a obok nich zbiorniki z wodą. Takie bliskie sąsiedztwo obu rzeczy powoduje epidemie chorób. Ludzie mieszkający na tych obszarach są bierni, ponieważ są przekonani, że nic nie da się zrobic w obecnej sytuacji. Natomiast arystokracja wydaje pieniądze na własne przyjemności i w żaden sposób nie interesuje się losem ojczyzny. Wokulski obraz Warszawy podsumowuje w następujących słowach: „Oto miniatura kraju – myślał – w którym wszystko dąży do spodlenia i wytępienia rasy. Jedni giną z niedostatku, drudzy z rozpusty.”

  • Paryż – według Wokulskiego jest to harmonijne miasto. Paryżanie realizują pozytywistyczne hasła, jakimi są praca u podstaw i praca organiczna, więc każdy ma możliwośc zatrudnienia, aby godnie i rzetelnie pracowac na swoje utrzymanie. W razie problemów działają tam również instytucje, które pomagają ludziom. Każdy zna swoje miejsce w tym sprawnie działającym systemie, więc wszystko jest uporządkowane, nawet plan miasta po głębszej analizie Wokulskiego jest bardzo przemyślany.

Idealiści w Lalce:

  • Rzecki – idealizm polityczny przejawiający się kultem Napoleona (bonapartyzm). To zamiłowanie zaszczepił w Rzeckim jego ojciec, który darzył tego człowieka ogromnym szacunkiem i posiadał kilka jego obrazów będących ozdobą jego pokoju. Natomiast sam Rzecki wierzył, że Napoleon pomoże Polsce odzyskac niepodległośc. Rzecki był również ogromnym patriotą, o czym świadczy jego udział w Wiośnie Ludów i walkach na Węgrzech.

  • Ochocki – idealizm naukowy przejawiający się wiarą w nowe wynalazki. Poświęcił nauce całe swoje życie, a jego największym marzeniem było skoonstruowanie machiny latającej. Byłby w stanie się związac jedynie z kobietą, która podzielałaby jego pasję, ponieważ kilkakrotnie przeżył zawód miłosny. Społeczeństwo nie rozumiało go i uważało za nieszkodliwego dziwaka.

  • Wokulski – idealizm miłości, który sprawił, że pokochał kobietę, która nim gardziła. Był to człowiek twardo stąpający po ziemi, jednak z duszą romantyka. Jedna wizyta w teatrze odmieniła jego życie – zakochał się w arystokratce Izabeli Łęckiej. Uważał ją za anioła i cały czas pielęgnował ten obraz w swoich w swojej świadomości. Natomiast charakter Izabeli daleko odbiegał od tych wyobrażeń. Była to zimna, zapatrzona w siebie kobieta, która była przekonana, że wszystko się jej należy z racji statusu społecznego. Samym Wokulskim gardziła, patrzyła na niego przez pryzmat pochodzenia i uważała, że może on być jedynie jej powiernikiem, ale w żadnym wypadku nie małżonkiem. Nawet takie traktowanie nie zniszczyło uczucia, jakim Wokulski darzył Izabelę. Były momenty, kiedy zdawał sobie sprawę, że ta kobieta nie jest warta takich poświęceń, jednak zawsze natura romantyczna wygrywała, doprowadzając nawet do próby samobójczej.