Początkowo literatura grecka rozwijał się tylko w omie ustnej, homeryckie poematy przez wiele lat krążyły tylko w takim przekazie (do VI wieku p.n.e.) stad wyraźna melodyjność i regularność tej poezji, ponieważ ułatwiało to zapamiętywanie i przekazywanie poszczególnych utworów. Upowszechnienie pisma miało ogromny wpływ na rozwój greckiej kultury, zmienił się kształt poezji, przede wszystkim zaś stała się ona trwalsza.
Najważniejszym teoretykiem literatury antycznej był Arystoteles, autor "Poetyki" i "Retoryki". To on jest twórcą podziału literatury na trzy rodzaje, mianowicie epikę, dramat i lirykę. Arystoteles dokonywał podziałów gatunkowych i określał ich cechy, on też stworzył teorie tragedii greckiej, która była wzorem przez wiele następnych pokoleń twórców.
Najwybitniejsi twórcy literatury starożytnej Grecji.
Bodaj najbardziej cenionym, obok eposu, gatunkiem literackim byłą tragedia. do najwybitniejszych tragików zaliczają się :
Ajschylos (525 - 456 r. p.n.e.) najstarszy z trójcy wielkich tragików. On właśnie zmienił oblicze tragedii wprowadzając obok chóru drugiego aktora. Tym samym tragedia stała się gatunkiem bardziej dialogowym, miało to znaczny wpływ na jej formę, wydarzenia nie były już w takim stopniu opowiadane, lecz działy się naocznie, w danym momencie w chwili dialogu. Dalszy rozwój tragedii poszedł w tym właśnie kierunku. Tragedia rozwijała się w stronę dialogowości i akcji. Ajschylos pisał wiele, przypisuje się mu ponad 90 tragedii, jednak tekst większości z nich uległ zniszczeniu, w niezmienionym stanie dotrwało do dzisiejszych czasów zaledwie siedem z nich. Wymienić tu należy takie utwory jak: "Siedmiu przeciw Tebom", "Persów", "Prometeusza w okowach", "Błagalnice", a także trylogie o losach Agamemnona i jego syna Orestesa czyli "Oresteję". Ogólnie ujmując przesłanie Ajschylosa, można rzec, ze jest to autor dzieł o humanistycznej wymowie, jego tragedie są głosem w obronie ludzkiej wartości i godności. Jak wszyscy tragicy (zgodnie z wymaganiami gatunku) czerpał wątki z mitologii, ze szczególnym upodobaniem sięgał do dzieł Homera, widząc w nim wielkiego poetę i mistrza fabuły. Jak większość tragedii tak i te utwory są poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie o los człowieka. Tragizm polegał na nieuchronności przeznaczenia, Ajschylos jednak podkreślał, że człowiek jest odpowiedzialny za swe działanie. To nie fatum kierowało człowiekiem, to człowiek kierował swym zżyciem. Tym większa była jego wina , a los jego nie był tak beznadziejny jak u Sofoklesa, bowiem człowiek miał możliwość uniknięcia złego. Takie przesłanie było nauką odpowiedzialności i pochwałą cnoty umiaru.
Eurypides (485-406 p.n.e.) to drugi z wielkiej trójki, uczeń sofistów i zapamiętały zwolennik demokracji i wolności. Podobnie jak Ajschylos stworzył około 90 sztuk, a jego dzieła tylko nieco łagodniej potraktowane zostały przez bieg historii, bowiem zachowało się ich 17. najbardziej znane jego tragedie to "Medea", "Elektra" i "Orestes", ponadto napisał także "Hipolita", "Błagalnice" czy "Ifigenię w Taurydzie". Oprócz tych sztuk zachowały się też liczne fragmenty innych utworów. Eurypides był nowatorem, szukał w tragedii motywów psychologicznych, on także unikał eksponowania kategorii fatum, chciał by jego postacie były żywe i wiarygodne. Jego bohaterowie także ponoszą odpowiedzialność za swe czyny, jednocześnie ich postępowanie jest motywowane psychologicznie, nie ma tu sztuczności w postępowaniu człowieka, za to są boskie interwencje. Eurypides tworzył głównie w Atenach, ale tam nie doceniano jego nowatorstwa, oryginalność poczytywało mu za brak reguł, ideałem były wszak tragedie Sofoklesa, pisane zgodnie z regułami Arystotelesa. Toteż pod koniec życia zamieszkał w Macedonii na dworze króla Archelaosa I.
Nowatorstwo Eurypidesa to między innymi wprowadzenie na scenę postaci boskich, czego Arystoteles wyraźnie zabraniał. Bogowie w klasycznej tragedii nie pojawiali się bezpośrednio, ich obecność była zaznaczona raczej przez działanie fatum. U Eurypidesa czasem schodzą na ziemię, by rozwiązywać ludzkie konflikty. Stąd tak zwane deus ex machina, czyli nagłe pojawienie się bóstwa. Eurypides popełniał też inne "grzechy" względem gatunku, łamał między innymi zasadę decorum, która nakazywała czynić bohaterami tragedii, a więc gatunku wysokiego, wyłącznie ludzi wysokiego stanu. Natomiast Eurypides wprowadzał na scenę postaci z ludu. Pod względem formy uderza znaczna liczba monologów. Bohaterowie Eurypidesa wyjaśniają dokładnie motywy swych działań, widz musi wiedzieć, dlaczego ktoś postępuje tak a nie inaczej. Ważną cecha tragedii Eurypidesa jest ich demokratyczna wymowa, Eurypides potępiał tyranię, głosił równość wszystkich ludzi i prawo do wolności.
Sofokles (496 - 406 r. p.n.e.) czyli trzeci filar greckiej tragedii, jego dzieła są podawane za przykład doskonałej formy, Sofokles bowiem ściśle przestrzegał zasad konstruowania akcji. Sofokles również jest zwolennikiem demokracji, podkreśla zalety systemu demokratycznego w momencie kiedy ów króluje w Atenach. Sofokles jest jednocześnie działaczem, brał aktywny udział w życiu politycznym swego miasta, pełnił liczne funkcje między innymi stratega, skarbnika Związku Ateńskiego czy kapłana herosa-lekarza Amynosa). Sofokles wpłynął zasadniczo na kształt tragedii, dokonując w niej licznych przemian, w efekcie zaś tworząc idealny wzorzec gatunku. I tak Sofokles dołączył trzeciego aktora, od tej pory na scenie mogły pojawiać się trzy postacie jednocześnie, oczywiście oprócz chóru. Co się tyczy samego chóru Sofokles znacznie ograniczył jego role i liczebność. O ile wcześniej chór liczył sobie pięćdziesiąt osób od tej pory wystarczało piętnaście, jednak większe znaczenie miało zawężenie jego roli do komentowania i oceniania zdarzeń. Chór nie brał już udziału w akcji, nie wnosił nic nowego do jej rozwoju. Zdarzenia miały miejsce dzięki partiom dialogowym, wystąpienia chóru służyły skomentowaniu tego, co się stało. Od czasu działalności teatralnej Sofoklesa znacznie wzrosłą rola dekoracji. W tym okresie tragediopisarze sami przedstawiali swe sztuki, reżyserowali je i inscenizowali, toteż jest zasługą Sofoklesa uwypuklenie roli przedmiotów na scenie. Wreszcie przełomowe dla greckiego teatru było wprowadzenie kobiecych postaci. Sofokles czyni główną bohaterką tragedii na przykład Antygonę, czego wcześniej nie było. Nie zmienia to faktu, ze kobiety nie wytypowały na scenie, toteż rolę Antygony czy Ismeny odgrywali mężczyźni.
Sofokles pisał wiele, jest autorem około stu dwudziestu dramatów z czego 90 to tragedie a reszt to dramaty satyrowe. Niestety dziś możemy poznać tylko niewielką część jego dorobku, zachowało się bowiem tylko siedem tragedii, wśród nich: m.in. "Antygona", "Król Edyp" i "Elektra", ponadto znane są fragmenty z dramatów satyrowych (m.in. "Tropicieli"). Bohater Sofoklesa wysuwa się na pierwszy plan, działania głównej postaci stanowią wyraźną oś wydarzeń, bohater ten na ogół jest świadomy swego postępowania, choć nie można tego powiedzieć na przykład o Edypie. Z tragedii Sofoklesa wyłania się obraz świata sprawiedliwego, na ziemi dochodzi do licznych nadużyć, jednak bogowie w końcu wymierzają wszystkim sprawiedliwość. Jednak w przeciwieństwie do Eurypidesa Sofokles bogów nie ukazuje, oni działają spoza sceny. Odstępstwem od tradycji było również zerwanie z tematycznym powiązaniem poszczególnych części tetralogii. Konkursy tragików wymagały wystawania trzech tragedii i jednego dramatu satyrowego, najczęściej owe sztuki dotyczyły jednego tematu, wiązały się ze sobą poprzez tożsamość bohaterów, miejsca, rodu…, tak było do czasu, kiedy Sofokles wystawił cztery dzieła o zupełnie samodzielnej treści.
Homer (VIII w. p.n.e.?)
Co do Homera większość informacji jest bardzo niepewna, przyjmuje się ze żył na przełomie IX i VIII w. p.n.e. jego imię oznacza ślepca, w innym kontekście zaś zakładnika. Kim był na prawdę, nie wiadomo, najistotniejsza jest jednak kwestia czy był autorem dwóch najdoskonalszych eposów starożytności "Iliady" i "Odysei". Powtórzmy więc to, co najczęściej poprzyjmuje się na jego temat, oprócz okresu, w jakim żył, zakłada się że był wędrownym, ślepym śpiewakiem, który podróżował po różnych dworach wykonując utwory swego autorstwa. Dzieła te nie były nigdzie spisane, Homer tworzył je w pamięci i tak tez musiał je komuś przekazać, dopiero w VI wieku p.n.e. zapisano ich treść. Poematy homeryckie już przez starożytnych były uznawane za wzór doskonałej poezji. Ich znajomość była podstawą wykształcenia. Ich treść zaś stanowiła naukę moralna i historyczną. Grecy byli bardzo dumni ze swego poety i z dziejów, które uwiecznił. Epopeje Homeryckie uznawane są za początek europejskiej literatury, badania nad nimi doprowadziły do zrodzenia się filologii. Jednocześnie są one początkiem literatury rzymskiej, bowiem od przekładu " Odysei' z greckiego na łaciński, autorstwa Liwiusza Andronikusa rozpoczyna się literatura rzymska. Wpływ Homera na literaturę europejska był ogromny, korzystali z niego twórcy wszystkich pokoleń, swe triumfy smęcił on w epoce renesansu, jednak i później był stale obecny w licznych nawiązaniach i jako wzór doskonałej poezji.
Hezjod, Hesiodos (VIII/VII w. p.n.e.) ustanowił nieco inną formę eposu, odchodząc od heroizmu i bohaterstwa w wersji Homeryckiej. Hezjod jest znany jako autor eposu dydaktycznego zatytułowanego "Prace i dnie", jest to epos, w którym bohaterstwo w klasycznym ujęciu zastąpione jest pracą i moralnością. Ponadto napisał on epos kosmogoniczny, czyli ukazujący początek świata i bogów, ("Teogonia",).
Pindar był bardzo popularny już za życia, można rzec, ze cieszył się wielką sławą wśród współczesnych, jego twórczość skupiała się głównie wokół zawodów olimpijskich, ich zwycięzców i patronujących im bogów. Pindar pisał z łatwością i najczęściej robił to na zamówienie, dzięki temu jego sława nie gasła przez ponad pięćdziesiąt lat, a ponadto żył wygonie i dostatnio, bowiem poezja przynosiła mu całkiem pokaźne zyski. Pieśni Pindara, z racji swego pochodzenia były poematami pochwalnymi, na część zwycięzców, możnych rodów, bohaterów, władców, miast…
