Trudno przecenić wpływ starożytnej kultury na rozwój późniejszych epok. Całą kultura europejska zrodziła się na bazie antycznych początków. Rozwój kultury jest procesem ciągłym, wszystko, co wydarzyło się później ma swe oparcie w historii. Tak też jest z rozwojem literatury i sztuki. Artyści kolejnych epok czerpali inspiracje z antyku nawiązując do mitologicznych archetypów i wątków. Niekiedy te nawiązania są bezpośrednie, tak jak można to zaobserwować w sztuce renesansu, czasem wpływ antycznej kultury jest bardziej dyskretny, czasem zaś artyści nawiązują do poprzednich epok poprzez negacje. Zaprzeczanie klasycznym normom również jest sięganiem do nich.

W literaturze współczesnej nie brakuje nawiązań do mitologii, wystarczy prześledzić tytuły. Na przykład Stefan Żeromski napisał "Syzyfowe prace" odwołując się do daremnego wysiłku mitycznego Syzyfa. Popularną postacią okazał się Ikar, mitologiczny lotnik, który upadł do morza, bo nie mógł się powstrzymać, by nie poszybować ku słońcu. Ikar jest postacią wieloznaczną, symbolizującą ludzkie pragnienia i marzenia, nic więc dziwnego, ze poeci chętnie sięgają po ten motyw, by przedstawić własne refleksje na temat konfliktu rozsądku i pragnienia, starości i młodości, pragnienia bezpieczeństwa i pragnienia wolności. Do postaci Ikara nawiązywali między innymi Ernest Bryll ("Wciąż o Ikarach głoszą"), Iwaszkiewicz ("Ikar"). Oczywiście te przykłady nie wyczerpują funkcjonowania postaci mitycznego lotnika w polskiej literaturze.

Innym bardzo płodnym motywem mitologicznym, który znalazł wiele odwołań w sztuce nowożytnej jest wędrówka Odyseusza. Losy niestrudzonego wędrowca opowiedział Homer w swym poemacie bohaterskim zatytułowanym "Odyseja". Odyseusz powracał do swej ojczyzny dziesięć lat, wcześniej dziesięć lat walczył pod Troją. Wrócił do domu po dwudziestu ;latach i zastał wie4rnie czekającą żonę i dorosłego już syna. Opowieść o Odyseuszy jest metaforą ludzkiego życia, które jest wieczna walką z przeciwnościami losu, wiecznym dążeniem do celu. Dla Odyseusza celem była Itaka. Nawiązaniem do tego motywu jest słynna powieść Jamesa Joyce`a "Ulisses", Ulisses to rzymska nazwa Odyseusza, powieść zaś jest ukazaniem ludzkiego życia jako wędrówki bez celu, bez ocalającej Itaki.

Przykłady literackich nawiązań do antyku można mnożyć, choć najprościej jest śledzić tytuły warto też przyjrzeć się treści poszczególnych utworów. Do postaci mitycznego herosa, Heraklesa nawiązuje Mickiewicz w "Odzie do młodości". Utwór ten pochodzi jeszcze z klasycznego, przedromantycznego okresu twórczości wieszcza. Mickiewicz dopiero odkrywał nowa estetykę, pisząc odę pozostawał jeszcze pod wpływem wzorców oświeceniowych, na których się wychował. Oświecenie uznawało piękno klasyczne, czyli wzorce przedstawione w antyku za ideał. W odzie Mickiewicz pisze: "dzieckiem w kołysce, kto łeb urwał hydrze/ młody zdusi centaury/ piekłu ofiarę wydrze/ do nieba pójdzie po laury". W późniejszej twórczości Mickiewicz rzadko sięgał do starożytnych ideałów, w każdym razie nie bezpośrednio, ponieważ romantyczna estetyka programowo odwoływała się do sztuki ludowej, a lud mitologii po prostu nie znał. Antyk i litewski folklor nie miały wspólnego mianownika. Tym niemniej w utworach Mickiewicza możemy odnaleźć pewne archetypiczne zachowania, przedstawiane w mitologii. Na przykład postawa Konrada, który cierpi za miliony i gotów jest poświecić się za swój naród, jest konstruowana analogicznie do postaci mitycznego buntownika w obronie ludzkości, mianowicie Prometeusza.

Motywy, watki, postaci to najczęstszy i najbardziej wyraźny sposób nawiązania do sztuki antycznej, ale nie jedyny. Na płaszczyźnie literatury widoczna jest także inspiracja antykiem na płaszczyźnie gatunkowej. W starożytności wykształciło się wiele gatunków literackich, z których większość funkcjonuje do dziś. Przede wszystkim w antyku ustaliły się zasady tragedii, których przestrzegano bezwzględnie do czasów szekspirowskich, potem zaś stanowiły one punkt odniesienia i przedmiot polemiki. Doniosłe znaczenia dla literatury miało powstanie dwóch wybitnych eposów bohaterskich: "Iliady" i "Odysei", autorstwa Homera. Stanowią one po dziś dzień wzorzec gatunkowy i jego najdoskonalsze realizacje. W Polsce powstał jeden szczególnie wybitny utwór tego gatunku, mowa oczywiście o "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza, ale do eposu homeryckiego nawiązywał też Krasicki, który stworzył parodie eposu rycerskiego ("Monachomachia" i "Antymonachomachia"). Tu też należy zauważyć, ze tragedia i epos nie wyczerpują repertuaru antycznych gatunków, stanowią tylko zasygnalizowanie zjawiska, które miało znacznie szerszy zasięg. W antyku pisano przecie3ż sielanki (choć nazywano je bukolikami bada ekologami), pieśni, hymny, komedie, treny i wiele innych utworów, których forma stała się też formą nowożytnej literatury.

Kolejnym osiągnięciem starożytnych, które miało zasadnicze znaczenie dla rozwoju sztuki europejskiej jest filozofia. Od filozofii rozpoczęła się wszelka nauka. Filozofia, czyli umiłowanie mądrości stała się początkiem wszelkich rozważań teoretycznych, dała początek matematyce, teorii literatury, astronomii, fizyce…

Filozofia to także konkretne systemy filozoficzne, wskazujące właściwe drogi postępowania w życiu człowieka, i tak dziś znamy zasady stoicyzmu, hedonizmu czy epikureizmu, a znamy je głównie dzięki późniejszym twórcom, którzy je propagowali, odwołując się do starożytnych myślicieli.

Trudno określić wielkość wpływu antycznych wzorów na kulturę nowożytną. Wpływ ten ma miejsce na wielu płaszczyznach, najłatwiej go dostrzec w bezpośrednich nawiązaniach do mitologicznych postaci czy wątków, ale można go zaobserwować także na przykładzie formy wypowiedzi oraz treści przekazu. Kultura antyczna jest nieustannie obecna we współczesnym świecie. Często nawet nie zdajemy sobie sprawy, używając potocznych zwrotów, ze oto sami sięgamy do skarbnicy antycznej kultury, często mówimy o nici Ariadny, panicznym strachu, narcystycznej naturze, wszystko to są pojęcia zaczerpnięte z mitycznych opowieści starożytnych Greków. Właściwie trudno mówić o wpływie kultury antycznej na nowożytna, ponieważ ta druga powstała na bazie tej pierwszej. Fakt, ze badacze wyznaczyli tu przełom epok, nie zmienia faktu, ze kultura rozwija się w sposób ciągły, a dorobek artystyczny wpływa na kolejne pokolenia twórców.