Mity powstawały jako wyjaśnienie pewnych zjawisk, ludzie obserwowali otaczający ich świat i próbowali go jakoś sobie tłumaczyć. Mity wynikały z obserwacji i przemyśleń, za ich pomocą starożytni oswajali rzeczywistość, nadawali jej imiona, personifikowali naturalne zjawiska, bo to dawało im kontrolę nad naturą. Bogowie mitologiczni bywali okrutni, ale nadanie im cech ludzkość pozwalało się z nimi kontaktować, a także przewidywać ich reakcje. Oczywiście, dziś już nie wierzymy w mitologiczne opowieści, które gniewem bogów tłumaczyły wybuchy wulkanów, sztormy czy burze. Tym niemniej mity nadal mają dla nas wartość, z jednej strony jako świadectwo przeszłości, obraz dawnej kultury, z której się wywodzimy, z drugiej jako skarbnica prawd o człowieku, o jego naturze i pozycji w świecie. Wiemy już, dlaczego zmieniają się pory roku, wschody i zachody słońca s dla nas zjawiskiem astronomicznym, a nie wynikiem aktywności boga Heliosa, jednocześnie musimy przyznać, że jeśli chodzi o ludzkie pragnienia i zachowania, od czasów starożytnych zmieniło się niewiele. Młodość nadal szuka wrażeń i dąży do poznania, tego, co jeszcze nie odkryte, matki nadal kochają swoje dzieci, ludzie dążą do władzy, wszyscy pragną miłości i uznania. I o tym właśnie jest mitologia, o człowieku zanurzonym w świecie, który pragnie poznać. Co więcej, człowiek chce przekroczyć jego granice. Karty mitologii pełne są historii o zstępowaniu do zaświatów, a nawet próbach pokonania śmierci, przechytrzenia jej. Ludzie chcieli być lepsi od bogów, wynosili się ponad nich i a to spotykała ich kara.
Wydaje się ,z ę jednym z najcenniejszych zjawisk, jakie zdołali uchwycić starożytni w swojej mitologii jest fakt niedoskonałej natury człowieka, jego wiecznego upadania, ponoszenia klęsk. Bohaterowie mitologiczni nieustannie popełniają błędy, kierują się namiętnościami, są pyszni, dumni, zazdrośni, podstępni i okrutni. Taka jest natura ludzka, a przynajmniej jej ciemna strona. Ale w greckiej religii taka jest także natura bogów. Bogowie również nie są doskonali, bowiem doskonałość nie może istnieć w czystej postaci. Afrodyta może być doskonale piękna, jednak i ona bywa próżna i mściwa, wplątuje się w liczne romanse, zazdrości kochanków a nawet urody. Nawet sam Zeus popełnia błędy, nawet on daje się oszukać na banalna sztuczkę Prometeusz. W greckiej mitologii bogowie są potężniejsi od ludzi, mają dar wiecznej młodości i posiadają nadzwyczajne moce, ale i oni nie są nieograniczeni w swej woli i działaniu. Ogranicza ich przede wszystkim wola innych bogów. Wyroki jednego z olimpijczyków nie mogą być odwołane przez drugiego, nawet jeśli jest potężniejszy. Świetnie obrazuje to mit o Tejrezjaszu - dziwnej postaci, która urodziła się kobietą, ale potem zmieniła płeć i stała się mężczyzną. Tejrezjasz został wzięty jako sędzia do sporu Hery i Zeusa. Jego wyrok nie przypadł do gustu pięknej bogini, toteż ukarała go, pozbawiając wzroku. Zeus, który z wyroku był bardzo zadowolony, nie mógł cofnąć tego, co uczyniła Hera, mógł jedynie nagrodzić sędziego darem jasnowidzenia. Tak to Tejresjasz został ślepym wieszczem, obdarowanym ponadto życiem siedem razy dłuższym niż zwykli śmiertelnicy.
Badacze sklasyfikowali funkcje mitów dzieląc je na:
* Poznawcze - czyli te opowieści, które służyły wyjaśnieniu różnych niezrozumiałych zjawisk. Nim nauka przyszła Grekom z pomocą stwarzali oni własne wytłumaczenia dla różnych tworów natury. Tłumaczenia te zawsze odnosiły się do działano ci bogów, dzięki temu starożytni mogli wierzyć, ze maja na nie wpływ. Składali swoim bobom ofiary, by odsunęli od nich susze, powódź czy huragan.
* Światopoglądowe - treść mitów sprzyjała kształtowaniu się wspólnej świadomości, ustalaniu norm społecznych i moralnych, mity przedstawiały różne zachowania ludzkie, złe były karane, za dobre człowieka spotykała nagroda. Ponadto kult bogów, konkretne formy oddawania im czci najczęściej były zbiorowe i sprzyjały jednoczeniu się poszczególnych plemion. Religia w ogóle była spoiwem łączącym rozproszony naród grecki.
* archetypiczne, - czyli te, które zawierały jakiś wzorzec osobowy. Poszczególne postaci mitologiczne, AK boskie jak i ludzkie były uosobieniem pewnych cech każdego człowieka. A relacje miedzy nimi oddawał faktyczne stosunki między ludzkie. I tak w mitologii możemy odnaleźć szereg przykładów na rywalizacje między ojcem a synem. Pierwsze dzieje boskiego rodu to dwukrotne obalenie władzy ojca przez syna, Kronos zabija Uranosa, by w końcu zostać obalonym przez swego Syna Zeusa. Ale podobne przypadki opisywano też w świecie ludzkim, Król Teb, Lajos każe pozostawić swego syna w górach na pastwę dzikich zwierząt, ponieważ wyrocznia przepowiedziała mu śmierć z ręki syna. Podobnie żaden z bogów nie chce pojąć pięknej Tetydy za żonę, bo przepowiednia głosi, ze jej syn, będzie potężniejszy od ojca. Ten motyw rywalizacji jest stale obecny.
Podobnie przewijającym się motywem jest kwestia walki ze śmiercią, jako zjawiskiem nieodwracalnym i nie poznanym. Opowieści mitologiczne obfitują w zejścia w zaświaty, w próby oszukania boga śmierci, odzwierciedlając odwieczne pragnienie człowieka do poznania tego, co dzieje się po śmierci. Ludzie bardzo pragną wierzyć, ze życie nie kończy się wraz ze śmiercią, albo, ze śmierć nie jest sądzona każdemu, że można ją przechytrzyć i właśnie to pragnienie wyłania się wyraźnie z mitów greckich. Orfeusz ma szansę wyciągnąć z królestwa zmarłych Eurydykę, swoją ukochaną, bowiem jego gra jest tak piękna, ze oczarował nawet groźnego Cerbera, strażnika podziemi. Syzyf przez długi czas zwodził bogów, pozostając na ziemi, choć wyrok na niego już zapadł. Odyseusz zstępuje do swata zmarłych, by poznać jego organizacje, by spotkać poległych bohaterów.
Mityczny świat jest światem bogów i ludzi, obie te rzeczywistości są ze sobą powiązane w sposób nierozerwalny. Bogowie zstępują na ziemię, śmiertelnicy są zapraszani na olimpijskie uczty (tak było na przykład z Syzyfem czy Tantalem). Bogowie i śmiertelnicy łączą się ze sobą w pary, nawiązują romanse i maja potomstwo. Wielu herosów było potomkami bogów i śmiertelnych kobiet. Śmiertelnicy za swe zasługi mają też możliwość przenieść się do świata bogów. Ulubieńcy bogów, ci którzy za życia dokonali nadzwyczajnych czynów, zostają potem umieszczeni wśród gwiazd, tym samym stają się nieśmiertelni.
