Mit, z definicji, to opowieść krążąca w jakiejś społeczności, która przedstawia i systematyzuje wierzenia tej społeczności. System mitów, zwany mitologią, odpowiada także na pytania dotyczące pochodzenia świata i człowieka. Mit pełnił także funkcję poznawczą - tłumaczył i pomagał interpretować zjawiska przyrody i rozmaite wydarzenia. Mitologia wzmacniała także więzi społeczne i poczucie integralności w obrębie danej grupy ludzi. Zbiory mitów kultury antycznej przybliżają nam dzisiaj sposób myślenia i problemy członków dawno minionej kultury. Warto w tym miejscu zastanowić się, na ile świat rzeczywisty i świat nadprzyrodzony przenikają się w obrębie mitologii.
Początkowo mity przekazywane były ustnie, przy pomocy spójnych legend, krótkich opowieści a nawet przysłów i anegdot. Dopiero w czasach historycznych zostały spisane i usystematyzowane. Najbardziej znanym zbiorem mitów kultury helleńskiej w Polsce jest z pewnością "Mitologia" autorstwa Jana Parandowskiego, lecz jest to pozycja stara (sprzed II Wojny Światowej) i warto uzupełnić ją przy pomocy nowszych opracowań autorstwa na przykład Gravesa lub Stabryły.
W mitologii zapoznajemy się z historią wiary i kultury greckiej od samych jej początków. Kultura Grecji starożytnej była politeistyczna - grecy wierzyli w istnienie wielu bogów i innych istot o charakterze nadprzyrodzonym. Mity Greków pełniły w ich kulturze kilka podstawowych funkcji. Funkcja poznawcza - dawały grupie, do której były kierowane, szansę zrozumienia i możliwość interpretacji zjawisk przyrodniczych (na przykład pory roku) i geograficznych (rzeki i góry), z którymi stykali się na co dzień. Funkcja światopoglądowa - mity tłumaczyły zjawiska i porządek społeczny a także stosunki w rodzinie. Walka Zeusa z Kronosem przedstawiała rywalizację ojca z synem, historia Ikara ostrzegała przed nieposłuszeństwem wobec rodziców, praktycznie z każdej innej historii mitologicznej można wyczytać treści odnoszące się do zachowania człowieka. Po trzecie wreszcie - funkcja religijna. Mitologia tłumaczyła powstanie świata i ludzi (tak zwane mity kosmogoniczne) oraz stanowiła fundament religii.
Czy świat ludzi przedstawiony w mitologii rzeczywiście przenika się i jest nierozerwalnie związany ze światem bogów? Czy ludzie i bogowie są naprawdę wzajemnie od siebie zależni? Sądzę że tak. Mitologia nie miałaby sensu, gdyby mówiła jedynie o świecie bogów lub świecie ludzi. W takim przypadku mitologia byłaby odpowiednio religią lub legendarną historią. Nie spełniałaby swoich funkcji. Świat ludzi jest w mitologii zależny od woli bogów. Do znudzenia ingerują oni w życie śmiertelników. Większość praw obowiązujących ludzi ustalona została przez bogów. Ludzie przychodzili do bogów (na przykład przy pomocy wyroczni) po pomoc i radę z nadzieją, że boska mądrość podpowie im sposób rozwiązania problemu czy rozstrzygnięcia konfliktu. Ludzi (zwłaszcza herosów) często łączyła przyjaźń z niektórymi bogami, a nienawiść odczuwali do nich inni bogowie. W niejednym przypadku ludzie zapraszani byli nawet do stołu bogów, gdzie mogli skosztować nektaru i ambrozji dających wieczną młodość. Zdarzało się, że ludzie byli dla bogów powiernikami spraw poufnych i delikatnych. Owszem, przysięgali, że nie podzielą się z nikim sekretem, w końcu czekałaby ich najsurowsza z kar, ale zwykle w końcu łamali swe przysięgi. Z takich "układów" wynikały liczne i pouczające historie, na przykład dzieje Syzyfa czy Tantala. Czasem ludzie bywali po prostu zabawkami w rękach bogów (tak poniekąd spowodowana została wojna trojańska).
Bogowie greccy dzielili się na liczne grupy (jak bóstwa podziemi czy wód) oraz na wzajemnie podległe klasy ( z których najwyższa byli bogowie olimpijscy). Każda z tych grup i klas walczyła z pozostałymi o władzę. Niektóre bóstwa towarzyszyły ludziom podczas rozmaitych festynów, zabaw i uczt. Zaliczał się do nich Dionizos, bóg szczęśliwego życia i wina, ponad wszystko uwielbiający rozrywki. Do stale obecnych bóstw należały także muzy, jak Euterpe - opiekunka liryki czy Talia - komedii. Cenionym i czczonym powszechnie bóstwem była Demeter - bogini urodzaju. Z ludźmi najwięcej czasu spędzały Atena, opiekunka mądrości, która uczyła rzemiosł oraz Afrodyta uszczęśliwiająca ludzi miłością. Bogowie olimpijscy, celował w tym zresztą sam Zeus, odwiedzali często ziemię by zaznać rozkoszy z ludzkimi kobietami. Z takich związków rodzili się półbogowie - herosi, którzy po każdym względem przerastali zwykłych ludzi. Najsłynniejszym z nich był Herakles (Rzymianom znany jako Herkules), syn Zeusa i Alkmeny. Przeżył wiele przygód, spędził wiele lat pracując, wędrując i walcząc, aż, pomimo szczerej nienawiści, jaką darzyła go zdradzona małżonka Zeusa - Hera, zasiadł obok ojca na szczycie Olimpu.
Sylwetki bogów konstruowane są tak, że są oni podobni do ludzi i nie są doskonali. Mają swoje wady - Zeus jest rozpustny, Ares brutalny, Apollo zazdrosny. Wszystkie bez wyjątku boginie cechują się za to pychą i próżnością. Konkurs o miano najpiękniejszej (i jabłko) pomiędzy Afrodytą, Ateną i Herą, sprowokowany przez boginie niezgody Eris stał się przyczynkiem dziesięcioletniej wojny zjednoczonych Greków przeciw Troi. Za najokrutniejszego i najbardziej żądnego władzy boga uchodził Kronos, który w strachu o własną potęgę pożarł własne dzieci, aby tylko mu nie zagroziły.
Przenikanie się świata boskiego i ludzkiego w mitologii określane jest czasem stwierdzeniem "Bogowie jak ludzie - ludzie jak bogowie". Doskonale określa to charakter mitologii. Prezentuje ona w końcu greckich bogów obdarzonych mnóstwem wad i przywar - kłócą się, kochają i nienawidzą, prowadzą zimną wojnę albo walkę podjazdową, pomagają sobie i dokonują zemsty. Są też przekupni, obłudni - można by długo tak wymieniać. Etyka i moralność bogów wydaje się stać na poziomie ludzkim lub nawet niższym. Ostatecznie bogowie przybierają kształt ułomnych ludzi, a zwykli ludzie zdają się przy nich doskonali na kształt bogów.
Mit nazywa emocje, najczęściej zbiorowe. Lęk, podniecenie, niepokój i wszystko, co niepewne i niejasne otrzymuje w mitach kształt i głos. Przypisuje siłom natury i ludzkim cechom charakteru bogów, którzy je uosabiają. Pokazuje bohaterów, na których można się wzorować i ostrzega przed złymi uczynkami. Dzięki mitowi wyjaśnione zostają czytelnikowi / słuchaczowi zagadnienia niezrozumiałe i tajemnicze. Mit buduje każdy aspekt kultury. W końcu nie było wtedy telewizji, tylko mity…
