Zainteresowanie problemem rozbrojenia bierze swój początek z przełomu XIX i XX wieku. Dyskusje prowadzone na Konferencjach Haskich, w latach 1899 i 1907, nie przyniosły porozumienia, podobnie jak wieloletnie rokowania w Lidze Narodów i na Konferencji Rozbrojeniowej w latach 1931-1937. Szczególnego znaczenia rozbrojenie nabrało po zakończeniu II wojny światowej, kiedy na forum ONZ powołano Komisje: Zbrojeń Konwencjonalnych i Atomizacji, zastąpione później Komisją Rozbrojeniową. W drugiej połowie XX wieku podpisano szereg porozumień, które ograniczały wyścig zbrojeń. Były wśród nich trzy rodzaje: przestrzenne, ilościowe i jakościowe. Największe znaczenie miały dwustronne rokowania USA - ZSRR. Wydatki zbrojeniowe pod koniec lat pięćdziesiątych przekraczały 100 miliardów dolarów rocznie. Dnia 20 listopada 1959 roku USA i ZSRR wspólnie przygotowały projekt wniosku, przyjęty później przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, dotyczący powszechnego rozbrojenia. Jeszcze tego samego roku przyjęto w Waszyngtonie Układ Antarktyczny zakazujący działań wojskowych na Antarktydzie; ratyfikowało go dwanaście państw.
Najważniejszy problem, to jest zakazu prób broni nuklearnej, podjęto w ONZ w 1961 roku. Od roku 1958 unikano przeprowadzania takich prób, jednak Francuzi złamali niepisaną regułę i w 1960 roku dokonali trzech prób na Saharze algierskiej. Jednocześnie zaostrzyły się stosunki Wschód - Zachód, z powodu budowy muru berlińskiego. Zachodnioniemiecki kanclerz zasugerował wtedy podjęcie starań o pozyskanie broni atomowej. Spowodowało to reakcję Związku Radzieckiego, który dokonał trzech prób broni termojądrowej. Globalna wojna jądrowa stawała się coraz większym zagrożeniem. Opinia publiczna na świecie była poważnie zaniepokojona. Na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjęto uchwałę mówiącą, że użycie broni atomowej stoi w sprzeczności z celami ONZ i byłoby pogwałceniem Karty Narodów Zjednoczonych. Uznano także całą Afrykę za obszar bezatomowy. Opinia publiczna wymogła podpisanie 5 lipca 1963 roku trójstronnego układu między Stanami Zjednoczonymi, Związkiem Radzieckim i Wielką Brytanią o zakazie prób
w atmosferze, pod wodą i w przestrzeni kosmicznej. Miało to na celu zahamowanie rozprzestrzeniania się broni nuklearnej, gdyż obawiano się, żeby w jej posiadanie nie weszły Chiny. Ostatecznie jednak odmówiły one podpisania układu, podobnie jak Francja. Pod traktatem podpisali się przedstawiciele stu dwóch państw. Niebawem strefą bezatomową objęto także Amerykę Łacińską. W roku 1967 uregulowano kwestię nuklearną w kosmosie. Zakazano umieszczania broni na orbicie okołoziemskiej i ciałach niebieskich. Ograniczono także inne formy działań militarnych w kosmosie. Pod koniec lat sześćdziesiątych zaczęto używać terminu "nieproliferacja", czyli nierozprzestrzenianie broni atomowej w związku
z prowadzonymi rokowaniami. Podpisano wtedy układ trójstronny: USA, Wielka Brytania
i Związek Radziecki, o zakazie przekazywania urządzeń i informacji służących produkcji broni nuklearnej państwom, które dotychczas jej nie posiadały. Uznano jednocześnie, że każde państwo ma prawo do pokojowego wykorzystania energii jądrowej. Układ wszedł
w życie 5 marca 1970 roku. Został ratyfikowany przez większość państw. Jedynie Francja
i Chiny go nie przyjęły. W tamtym okresie podpisano też szereg mniej istotnych układów, jak zakaz umieszczania broni atomowej na dnie oceanów, mórz i ich podłożu. Prowadzono prace nad stworzeniem, lepszej niż Genewska, konwencji dotyczącej broni biologicznej, jej składowania, i używania. Efektem tych prac było uchwalenie 10 kwietnia 1972 roku ulepszonej konwencji. Ratyfikowały ją dwadzieścia dwa państwa - w tym Polska. Do roku 1998 nie podpisało jej osiemnaście krajów - w tym Izrael, Birma, Somalia, Syria, Egipt
i Zjednoczone Emiraty Arabskie.
Ogromne tempo zbrojeń przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych skłoniło przywódców Związku Radzieckiego i Stanów Zjednoczonych do podjęcia rokowań rozbrojeniowych, które miały duży wpływ na ewolucję stosunków radziecko-amerykańskich. Pierwszy etap rozmów, w Wiedniu i Helsinkach, tzw. SALT, zakończony został porozumieniem podpisanym w Moskwie w 1972 roku. Porozumiano się wtedy co do ograniczania systemów obrony przeciwrakietowej (ABM- międzykontynentalna balistyczna rakieta ziemia-powietrze, mająca na celu niszczenie innych rakiet balistycznych). Ustalono przy tym limit dwustu wyrzutni i tyle samo antyrakiet, rozmieszczonych w dwóch miejscach
w kraju. Zaprzestano także prowadzić wszelkich badań nad tym rodzajem broni oraz jej sprzedaży do innych krajów. W 1974 roku ograniczono liczbę wyrzutni do stu sztuk
i jednego rejonu ich przechowywania. Dalsze porozumienia dotyczyły niezwiększania liczby naziemny stałych wyrzutni międzykontynentalnych oraz ograniczenia liczby rakiet balistycznych znajdujących się na okrętach podwodnych oraz liczby samych okrętów w nie wyposażonych. W Genewie w roku 1972 podjęto także dalsze rokowania w sprawie szerszego porozumienia dotyczącego ofensywnych zbrojeń strategicznych do roku 1985. W tym samym czasie USA i Związek Radziecki porozumiały się też w sprawie podziemnych doświadczeń jądrowych, które ograniczono, oraz o podziemnych doświadczeniach w celach pokojowych (w 1974 i 1976 roku). W 1975 roku podpisano we Władywostoku, w obecności prezydenta Geralda Forda i I sekretarza KC KPZR Leonida Breżniewa przedłużenie ważności układu SALT I. Cztery lata później Breżniew i Jimmy Carter podpisali w Wiedniu układ SALT II
o ograniczeniu ofensywnej broni strategicznej ustalający nowe limity jakościowe i ilościowe systemów broni. Nakreślono także zasady ogólne kolejnych rokowań SALT. SALT II formalnie jednak nie zaczął obowiązywać, gdyż Stany Zjednoczone odmówiły ratyfikacji
w związku z radziecką interwencją w Afganistanie. Obie strony oświadczyły jednak, że będą go przestrzegać, jeśli druga strona będzie czynić tak samo. Rok 1982 przyniósł wznowienie rokowań. Widoczny był silny akcent potrzeby zredukowania zbrojeń. Zaczęto coraz częściej stosować w miejsce SALT- określenie START (z ang. Strategic Armaments Reduction Talks). Rozmowy dotyczące ograniczenia zbrojeń strategicznych rozpoczęto 26 czerwca1982 roku w Genewie. W 1983 roku w związku z rozpoczęciem przez USA rozmieszczania
w Zachodniej Europie nowych pocisków średniego zasięgu delegacja radziecka odmówiła sprecyzowania daty następnych rokowań START. Ponowne rozmowy na temat zbrojeń strategicznych odbyły się na początku 1985 roku, po wcześniejszym uzgodnieniu ministrów spraw zagranicznych Stanów Zjednoczonych i ZSRR: Shultza i Gromyki. Ustalono, że przedmiotem rokowań ma być: "kompleks problemów dotyczących broni kosmicznej
i jądrowej - strategicznych i średniego zasięgu - przy czym wszystkie te problemy będą rozpatrywane i rozstrzygane we wzajemnym związku". W 1986 roku w Rejkiaviku prezydenci USA i ZSRR porozumieli się co do ilości głowic nuklearnych oraz sposobów ich przenoszenia. W tym samym roku Stany Zjednoczone ogłosiły, że nie obowiązują ich już postanowienia SALT II, ponieważ ZSRR ciągle narusza jego ustalenia, przekraczając limity rakiet strategicznych. Związek Radziecki wprowadził rakiety samosterujące na bombowcach, nie redukując jednocześnie rakiet znajdujących się w okrętach podwodnych. Dalsze rozmowy wstrzymano ponieważ Amerykanie odmówili objęcia ograniczeniami programu SDI ("Gwiezdne Wojny").
Do roku 1987 przedłożono wiele projektów porozumienia. W 1987 roku podpisano
w Waszyngtonie układ eliminujący rakiety średniego i krótkiego zasięgu (INF). Otworzyło to drogę do kolejnych rokowań START. W 1988 roku USA, a później ZSRR, przedstawiły po trzy dokumenty, które miały się znaleźć w przyszłym porozumieniu. Były to protokoły dotyczące: inspekcji, konwersji albo zniszczeniu broni oraz memorandum dotyczące wymiany danych. W marcu i kwietniu 1988 roku Shultz i nowy minister spraw zagranicznych ZSRR, Szewardnadze, zadeklarowali przyspieszenie negocjacji spraw spornych (rakiety samosterujące Iraz na ruchomych wyrzutniach). Spotkania George'a Busha i Michaiła Gorbaczowa na Malcie w 1989 roku, w Waszyngtonie w 1991 roku i w Londynie w 1991 roku przyniosły porozumienie w kwestii treści układu redukującego broń strategiczną. Po upadku ZSRR, Rosja przejęła zobowiązania rozbrojeniowe. W 1991 roku Bush i Jelcyn podpisali porozumienie START I, które mówiło, że istniejąca broń o zasięgu przekraczającym 5 tysięcy kilometrów ma zostać zredukowana o 30% w przeciągu siedmiu lat. W 1992 roku zawarto w Waszyngtonie amerykańsko-rosyjskie porozumienie na temat dalszych redukcji głowic. Dnia 3 stycznia 1993 roku w Moskwie Jelcyn i Bush zawarli porozumienie START II redukujące 2/3 arsenałów nuklearnych po obu stronach (do około 7 tysięcy). Realizacja tego układu uwarunkowana była wykonaniem wcześniejszych postanowień START oraz przystąpieniem Ukrainy, Białorusi i Kazachstanu do porozumienia o nieproliferacji. 5 grudnia 1994 roku wspomniane państwa podpisały to porozumienie. Pod koniec 1997 roku z powodu opozycji rosyjskiej Dumy wobec START II odroczono zniszczenie rosyjskich głowic do 2007 roku. Pomimo nieratyfikowania przez Rosjan START II, podjęto rokowania dotyczące redukcji głowic atomowych do liczby 2000 po obydwu stronach (START III). Trudności
w realizacji układu START, poza kwestiami politycznymi, sprawiają także wysokie koszty likwidacji arsenałów jądrowych. Oprócz dwustronnych amerykańsko-radzieckich rozmów
o ograniczeniu oraz redukcji zbrojeń, zawarto także następne porozumienia, które miały zasięg regionalny. W roku 1977 zawarto układ zakazujący używania technik oddziałujących na środowisko, mających cel wojskowy. Dnia 10 października 1980 roku przyjęto konwencję zakazującą lub ograniczającą użycie niektórych broni konwencjonalnych, mających niekontrolowane skutki lub powodujących nadmierne cierpienia. W roku 1985 ustanowiono strefę bez broni nuklearnej, obejmującą południowo-wschodni Pacyfik. Po zakończeniu zimniej wojny w latach dziewięćdziesiątych podpisano tzw. Kartę Paryską, co umożliwiało podjęcie i zawarcie wielu porozumień stabilizujących europejskie bezpieczeństwo oraz rozwinięcie procesów rozbrajania. Do nich należał: traktat o siłach zbrojnych konwencjonalnych (CFE- 1990 rok) oraz układ ograniczający stan osobowy wojsk (1992 rok); układ o otwartym niebie, udostępniający przestrzeń powietrzną państw-sygnatariuszy dla lotów zwiadowczych nieuzbrojonych samolotów (podpisało go dwadzieścia siedem krajów NATO i byłego Układu Warszawskiego). W roku 1993 sto dwadzieścia siedem krajów podpisało układ o całkowitym i powszechnym zakazie produkcji, stosowania, składowania i handlowania bronią chemiczną. Niektóre z podpisanych układów, porozumień czy konwencji miało charakter propagandowy, jednak z pewnością duża część przyczyniła się do umocnienia światowego bezpieczeństwa i pokoju.
