Utlenianie jest to proces, która polega na odłączeniu elektronów od atomu, grupy atomów lub jonów. W wyniku utleniania rośnie stopień utlenienia pierwiastka, który oddaje elektrony. Równocześnie z procesem utleniania przebiega redukcja, czyli pobieranie elektronów. W wyniku redukcji maleje stopień utlenienia pierwiastka, który przyjmuje elektrony. Substancje, które ulegają redukcji są utleniaczami, natomiast te, które ulegają utlenieniu są reduktorami.
Szczególnym typem reakcji utleniania-redukcji jest dysproporcjonowanie, w wyniku którego jedna substancja ulega jednocześnie utlenieniu oraz redukcji.
Utleniaczami nie mogą być substancje, w których pierwiastki występują na najniższym stopniu utlenienia. Natomiast substancje, zawierające pierwiastki na najwyższym stopniu tlenienia nie mogą pełnić roli reduktorów. Dlatego do silnych utleniaczy należy np. manganian (VI) potasu, zawierający mangan na najwyższym (VII) stopniu utlenienia, a do silnych reduktorów zaliczamy m.in. sód, cynk, wodór, węgiel i tlenek węgla. Jeśli mamy do czynienia z pośrednimi stopniami utlenienia, to substancja w zależności od warunków reakcji, może mieć właściwości utleniające i redukujące.
