Urbanizacja - znaczenie tego pojęcia posiada różną interpretację. Jeśli rozważamy aspekt demograficzny to urbanizacją oznaczamy zjawisko koncentracji ludności miejskiej. Jeśli rozważamy aspekt osadniczy to pojęciem urbanizacji oznaczamy:

  • koncentrację funkcji miejskich;
  • proces rozwoju już istniejących miast;
  • zjawisko przekształcania się osad wiejskich w miejskie;
  • tworzenie się nowych miejskich jednostek osadniczych;
  • kształtowanie się nowych aglomeracji miejskich;
  • zmiany w charakterze organizacji osiedli oraz postępujący rozwój w budownictwie wielokondygnacyjnym.

Urbanizacja rozważana w oparciu o przemiany społeczno-kulturowe oznacza zjawisko rozpowszechniania się tzw. miejskiego stylu życia. Geografia osadnictwa dokonała podziału na dwa fundamentalne typy ludności: ludność wiejską oraz ludność miejską.

Według ONZ za miasto uznaje się taka jednostkę osadniczą, która posiada powyżej 20 000 mieszkańców. Jednakże istnieje wiele wyjątków od tej reguły:

  • w Wielkiej Brytanii miasto liczy już powyżej 5 000 mieszkańców;
  • w Stanach Zjednoczonych miasto liczy już powyżej 2 500 mieszkańców;
  • w Niemczech, Francji miasto liczy już powyżej 2 000 mieszkańców;
  • w Islandii miasto liczy już powyżej 800 mieszkańców;
  • na terenie Danii miasto liczy już powyżej 200 mieszkańców.

Rozwój urbanizacji na świecie:

  • Historia

Miasta od pradawnych czasów pełniły znaczącą rolę w rozwoju społeczeństw. Już za czasów starożytnych miasta były osobnymi państwami (jak w przypadku Aten, Rzymu), stanowiły ośrodki władzy oraz rozwoju kulturalnego. Funkcje miast ulegały zmianom równocześnie ze zmianami stosunków społeczno-gospodarczych. Miasta w przeszłości i teraźniejszości piastowały takie funkcje jak:

  • jako ośrodki administracyjne;
  • jako ośrodki komunikacyjne;
  • jako miejsca kultu religijnego;
  • jako ośrodki turystyczno-wypoczynkowe;
  • jako miasta - twierdze.

Podstawowymi czynnikami miastotwórczymi w przeszłości były:

- rzeźba i stosunki wysokościowe powierzchni ziemi;

- hydrografia terenu;

- występujące i rozlokowane w przestrzenie surowce naturalne.

Okres amerykańskiej "gorączki złota" jest pierwszym z brzegu przykładem powstawania dosłownie z dnia na dzień osiedli górniczych, które w dobie szybkiego rozwoju i transformacji przekształcały się w silnie prosperujące miasta a nawet w tym samym tempie jak rosły, po całkowitej eksploatacji złóż złota, stawały się "miastami duchów".

Lokowanie miast na terenach o żyznych glebach umożliwiało rozwijanie intensywnego rolnictwa towarowego, a wraz z tym procesem miało miejsce stymulowanie rozwoju samego miasta a w nim kształtowanie chłonnego rynku zbytu dla wytworzonych płodów rolnych.

W konsekwencji rozwoju oraz postępu naukowo-technicznego oddziaływanie przyrodniczych czynników miastotwórczych ulegała znacznemu zmniejszeniu. W wyniku rozwoju nowatorskich środków transportu miasta mają możliwość swobodnego funkcjonowania i zaopatrywania się w żywność pochodzącą z bardzo odległych obszarów rolniczych.

W dzisiejszych czasach nowoczesne i efektywne systemy irygacyjne generują rozwój miast znajdujących się w sąsiedztwie terenów pustynnych, jak dzieje się np. na terenie Kalifornii, w krajach kontynentu afrykańskiego.

Jednocześnie panuje pogląd, że miasta pełnia dziś funkcję jedną z garnituru podstawowych - funkcję ośrodka władzy, zaś w przeszłych czasach miejscowy ośrodek władzy (dwór królewski czy magnacki lub klasztor) stanowił główny i niezwykle istotny czynnik miastotwórczy. Miasta w epoce średniowieczna miały charakter osad służebnych w stosunku do ośrodków władzy, maiły one szansę rozwoju i rozkwitu tylko dzięki położeniu w ich sąsiedztwie.

Szansą niezwykle silnie odznaczającą się dla rozwój miast współcześnie, jak i w przeszłych latach był handel a nawet zwykłe położenie na szlaku handlowym. Powstająca sieć sklepów z licznymi filiami, hurtowni, banków oraz giełd towarowych ma za zadanie koncentrację nie tylko ludzi ale i kapitału, stwarzając nowe miejsca pracy oraz kształtowanie chłonnego rynku zbytu. Stanowi to samonapędzający się system. Wraz z rozwojem handlu wzrasta znaczenie miasta. Im większych rozmiarów jest dane miasto tym jest bardziej atrakcyjnym dla potencjalnych inwestorów.

Do dziś naukowcy nie poznali wszystkich praw rządzących procesami urbanizacyjnymi, jakie wywołały powstawanie pierwszych osad miejskich, jednakże wykopaliska dają nam wiedzę, iż zjawisko urbanizacji oraz kształtowania się cywilizacji miejskiej zapoczątkowało się już w najwcześniejszych stadiach powstawania kultury człowieka. Najbardziej fascynującym tego przykładem jest rozwój kultury harappańskiej w Indiach.

Pierwsze oznaki jej kształtowania miały miejsce około 2 500 lat p.n.e. a w dwóch spośród kilkudziesięciu odkrytych osad zamieszkiwane były przez ponad 25 tysięcy mieszkańców. Ich miejski charakter poświadczają niebagatelne rozmiary oraz pozostałości po systemie kanalizacyjnym, kompleksu łaźni, latryn oraz sieci kanałów ściekowych. Prosty kształt i jednocześnie wzorcowość kształtów budowli zapierają dech w piersiach, zaskakująca jest zaś nadzwyczajna schematyczność układów miast rozplanowanych na planie kwadratu prawie w obydwu przypadkach jak odbić lustrzanych. Cywilizacja harrapańska ukształtowała się w szybkim tempie, a określone sfery społeczne doszły do wniosku, ze są już dostatecznie ukształtowane, aby dokonać zwrotu w sposobie i modelu życia.

Bez wątpienia gruntowną podstawą ukształtowania tychże miast była intensyfikacja rolnictwa, oparta na okresowym wylewaniu rzek z koryt. Do ich upadku z największą pewnością przyczyniło się zachwianie równowagi ekologicznej na obszarze tych miast - gdyż sąsiednie obszary intensywnego rolnictwa nie dały rady zaspokoić całkowitych potrzeb wyżywienia ciągle powiększającej się liczby ludności.

Na powyższy przykładzie pokazano wpływ możliwości zaopatrzeniowych w środki spożywcze miały w przeszłości decydujący wpływ na ograniczenie rozwoju dużych ośrodków miejskich. Stąd też zwyczajowe zakładanie miast w pobliżu rzek oraz wybrzeży - na drodze naturalnych szlaków komunikacyjnych. Dawało to możliwości skutecznej dostawy produktów żywnościowych, surowców rzemieślniczych oraz handlu wytworzonymi towarami.

Masowy proces rozwoju miast miał miejsce dopiero w okresie rewolucji przemysłowej. Według różnych szacunków, jeszcze w okresie końca XIX wieku miasta zamieszkiwane były przez jedynie 10% ludności na świecie.

Transformacja od masowej produkcji rzemieślniczej do produkcji opartej na manufakturach zatrudniających tysiące rąk do pracy zapewniło znaczny popyt na zasoby siły roboczej, która przede wszystkim napływała z terenów wiejskich.

W XIX wieku na kontynencie europejskim urbanizacja zachodziła bardzo intensywnie, zwolnienie tego procesy miało miejsce dopiero w okresie przełomowym pomiędzy XIX a XX wiekiem.

Etapy procesów urbanizacyjnych na określonych terenach w granicach kontynentu europejskiego nie przebiegały w jednakowy sposób:

  • na początku XIX wieku najsilniejszym zaawansowaniem charakteryzowały się powyższe procesy na terenie Wielkiej Brytanii oraz Francji;
  • w czasie II połowy XIX wieku zachodziły one na terenie Niemiec, Austrii, Czech i krajów skandynawskich;
  • po zakończeniu II wojny światowej nasileniem procesów urbanizacyjnych odznaczały się kraje należące do obozu socjalistycznego - w Polsce, Jugosławii i Bułgarii;
  • w ZSSR okres masowych migracji ludności na obszary miejskie przebiegał w latach 30-tych w wyniku industrializacji kraju.

Na dodatek na obszarze krajów o wysokim stopniu uprzemysłowienia zachodzi zjawisko KONTRURBANIZACJI - przebiega ona jako zmniejszanie się tempa procesu urbanizacyjnego oraz na migracjach ludności z terenów dużych miast na tereny peryferyjne lub wiejskie. Rozrostem odznaczają się w rezultacie strefy podmiejskie. Mieszka tam coraz więcej liczby mieszkańców niż w granicach administracyjnych miasta.

Po zakończeniu II wojny światowej doszło do dynamicznego rozwoju miast, gdzie budowano na szeroką skalę nowoczesne zakłady przemysłowe. W latach 50-tych XX wieku zanotowano pierwszą dynamiczną falę wzrostu liczby ludności w miastach, co było wynikiem masowej migracji ludności wiejskiej do miast, wzrostu stopy przyrostu naturalnego oraz przesunięciem ostatecznego położenia granic miejskich. Główny cel migracji ludności to w tamtych czasach obszar Górnego Śląska oraz dużych miast, takich jak: Warszawy, Krakowa, Łodzi. Druga faza urbanizacyjna miała miejsce w latach 70-tych XX wieku, jednak nie miał on już tak silnego oddźwięku i nie była na taka wielką skalę zauważalny jak poprzedni. Głównym celem napływu ludności ze wsi do miast okazały się miasta położone na wybrzeżu. Migracje wewnętrzne uległy osłabieniu dopiero w czasie kryzysu gospodarczego w latach 80-tych XX wieku. W tych latach oraz latach 90-tych zanotowano zjawisko stagnacji współczynnika urbanizacji.

Współcześnie miasta zamieszkiwane są przez 63 % ludności kraju. W Polsce istnieje obecnie 860 miast. Liczba miast, w których liczba ludności przekracza 200 tyś. wynosi obecnie 20, a gdy przekracza 100 tyś. wynosi dziś 43. Te miasta zamieszkiwane są przez około 30% ludności Polski.

Największymi miastami Polski są:

  • Warszawa - 1 600 000 mieszkańców;
  • Łódź - 818 000 mieszkańców;
  • Kraków - 740 000 mieszkańców;
  • Wrocław - 640 000 mieszkańców;
  • Poznań - 580 000 mieszkańców;
  • Gdańsk;
  • Szczecin;
  • Bydgoszcz;
  • Toruń;
  • Katowice.

Współczesny układ przestrzenny miast jest nierównomierny, co jest wynikiem burzliwych dziejów historycznych naszego kraju oraz różnego tempa procesu uprzemysłowienia w różnych częściach kraju. Szczególnie gęstą siecią osadniczą odznaczają się tereny, na których znaleziono ślady początków naszej państwowości jak również na terenach, odznaczających się szybkim tempem uprzemysłowienia - w Wielkopolsce, na Kujawach, Górnym i Dolnym Śląsku.

Na terenie naszego kraju w okresie ostatnich kilkudziesięciu lat doszło do uformowania się kilku aglomeracji o krajowym znaczeniu. Są nimi:

  • aglomeracja górnośląska - licząca 3 200 000 mieszkańców, stanowi odmianę aglomeracji zwaną konurbacją czyli zespołu określonej liczby miast równorzędnych, nie zdominowanych przez jedno miasta centralne. Konurbacja przeważnie powstaje na obszarach intensywnej eksploatacji surowców mineralnych. W jej skład wchodzi wiele miast ( w przypadku GOP-u jest ich 40), np. Katowice, Gliwice, Tarnowskie Góry, Bytom, Sosnowiec, Rybnik, Dąbrowa Górnicza, Zawiercie, Zabrze.
  • aglomeracja warszawska - licząca 2 400 000 mieszkańców, jest aglomeracją monocentryczną, która zdominowana jest przez jedno miasto centralne - Warszawę a wokół niego rozlokowanych jest wiele miast satelitarnych (30), np. Pruszków, Marki, Piaseczno, Wołomin.
  • aglomeracja łódzka - licząca 1 300 000 mieszkańców, jest podobnie jak warszawska aglomeracją monocentryczną zdominowana przez jedno duże miasto - Łódź. We wszystkich miastach satelitarnych (13) rozwija się przemysł włókienniczy.
  • aglomeracja trójmiejska - jest nie do końca wykształconą konurbacją, złożona z miast: Sopotu, Gdyni, Gdańska, Rumii, Redy.
  • aglomeracja krakowska - jest aglomeracją monocentryczną z dominującym miastem - Krakowem i miastami satelitarnymi: Myślenicami, Skawiną, Bochnią, Wieliczka, Krzeszowicami.

Pozostałymi ważnymi aglomeracjami na terenie Polski są:

  • aglomeracja wrocławska,
  • aglomeracja bydgosko-toruńska,
  • aglomeracja poznańska,
  • aglomeracja szczecińska.

Te aglomeracje są domem dla 75% ludności naszego kraju.

Do podstawowych funkcji miast należą:

  • funkcja administracyjna - w przypadku Warszawy;
  • funkcja przemysłowa - miasta Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, Łódź, Warszawa;
  • funkcja kulturalna - w przypadku Warszawy, Krakowa;
  • funkcja turystyczna - w przypadku Zakopanego, Krakowa, Częstochowy, Krynicy, Muszyny, Gdańska;
  • funkcja naukowa - w przypadku Lublina, Krakowa, Warszawy, pozostałych miast uniwersyteckich;
  • funkcja komunikacyjna;
  • funkcja handlowa - w przypadku Poznania, Torunia, Warszawy, Katowic.

Miasta jako jednostki osadnicze wyróżnia się na podstawie różnorakich kryteriów. Należą do nich:

  • kryterium prawno - administracyjne - miasto to osada, zakwalifikowana przez odpowiedni temu organ prawny i uzyskała od niego statut miasta i prawa miejskie;
  • kryterium fizjonomiczne - wyodrębnienie miasta w oparciu o cechy zewnętrzne (typ zabudowy miejskiej, miejskiej architektury);
  • kryterium ekonomiczne - miasta wyznaczane są na podstawie struktury zatrudnienia ludności w nim mieszkającej - chodzi tu o zatrudnienie w sektorach pozarolniczych, np. w przemyśle, usługach;
  • kryterium infrastrukturalne - poprzez uznanie stopnia rozwoju infrastruktury miejskiej ( sieci kanalizacyjnej, sieci ciepłowniczej, sieci energetycznej oraz sieci komunikacji miejskiej;
  • kryterium socjalne - w oparciu o stopień percepcji miejskiego modelu życia;
  • kryterium kulturalne - w zależności od stopnia koncentracji określonej liczby ośrodków naukowych oraz centrów kulturalno-oświatowych wraz z ich oddziaływaniem na tereny przylegające;
  • kryterium wielkościowe - w zależności od ilości mieszkańców zamieszkujących daną jednostkę osadniczą. Jest to kryterium w różnych krajach różnorodnie interpretowane.
  • W dawnych czasach miastem nazywano osadę, na terenie której znajdowały się przynajmniej dwie ulice o ponumerowanych posesjach.

Kraje o niskim stopniu urbanizacji:

Do krajów o niskim stopniu urbanizacji należą kraje azjatyckie ( oczywiście istnieją wyjątki), ale generalnie na tym kontynencie notuje się najniższy stopień urbanizacji. Jest to wynikiem tradycji - z dziada pradziada ludy zamieszkujące kontynent europejski były społecznościami rolniczymi a to doprowadziło do sytuacji, w której strumień migracji ludności z obszarów wiejskich na obszary miejskie był niewielki. Sytuacja ta uległa odwróceniu dopiero po eksplozji demograficznej.

Wciąż postępujące rozdrobnienie oraz zbyt duża ilość ludności wsi spowodowała wzrost znaczenia migracji wewnątrz kraju. Na skutek ograniczonych możliwości osiadania się na nowych terenach poza granicami kraju pierwszorzędnym miejscem docelowym tych migracji były duże miasta a zwłaszcza miasta pełniące funkcję stolic państwowych.

Regionami w silnym stopniu zurbanizowanymi są obszary azjatyckiej części byłego ZSRR (zwłaszcza obszar Syberii). Jest to wynikiem konsekwentnej polityk władz państwowych, które dążyły do jak największego zagospodarowania tychże powierzchni stosując często nakaz przymusowego zasiedlenia. Konsekwencją tego jest wyspowy okład ośrodków osadniczych.

W sytuacji krajów afrykańskich powodami niższego stopnia urbanizacji były przede wszystkim słabo postępujący proces rozwoju gospodarczego oraz historycznie uwarunkowana przeszłość zdominowana przez kolonie. Na kontynencie afrykańskim nie występuje zjawisko przeludnienia wsi (przynajmniej na taką skalę, jaka występuje na kontynencie azjatyckim). Migracje grup ludności do obszarów miejskich są wywołane psychologiczną atrakcyjnością miejskiego modelu życia oraz kultywowania tradycji plemiennych - mieszkańcy miast mają powinność przyjęcia u siebie członków tego samego plemienia lub krewnych i przyjaciół. Dodatkowo migracje ludności na tereny miejskie nie pokrywają się z popytem na siłę roboczą - to jest ostateczną i główna przyczyną tworzenia się wokół wielu afrykańskich miast przeludnionych dzielnic nędzy.

Najmniej zurbanizowanymi krajami Afryki należą te, położone w północnej części kontynentu. Jest to uwarunkowane tradycyjnym osadnictwem arabskim oraz europejskim, ukształtowanym już przed wiekami w czasach europejskiego kolonializmu.

Kraje o wysokim stopniu urbanizacji:

Do krajów o wysokim stopniu zurbanizowania należą przede wszystkim Stany Zjednoczone Ameryki Północnej. Początek procesu urbanizacji miał miejsce w tym samym czasie jak na obszarze kontynentu europejskiego, już z początkiem XIX wieku. Był on rezultatem dynamicznego rozwoju przemysłowego jak również masowych migracji emigrantów ze starego kontynentu. Podstawowym celem tych grup migrantów były właśnie duże miasta położone we wschodniej części wybrzeża Atlantyku. Wraz z postępem procesu kolonizacji obszarów leżących w centralnej części kontynentu zakładano nowe osiedla miejskie, głównie wzdłuż najbardziej uczęszczanych tras kolejowych oraz spławnych rzek. Liczba ludności miejskiej wynosi około 75% wszystkich mieszkańców Stanów Zjednoczonych.

W Kanadzie przebieg procesu urbanizacji zachodził podobnie do przypadku Stanów Zjednoczonych. Liczba ludności miejskiej w tym kraju stanowi aż 76% całkowitej liczby mieszkańców.

W krajach Ameryki Południowej początek procesu urbanizacyjnego miał miejsce o wiele wcześniej, ale nie posiadał tak masowego wydźwięku. W czasie, gdy na kontynent przybyli Europejczycy, nie było na nim żadnych miast. Pierwsze ogromne porty (jak ten w Rio de Janeiro) oraz ośrodki władzy (np. Bogota) pojawiły się dopiero za czasów kolonializmu. Wielkie obszary leśne oraz intensywnie prowadzona gospodarka rolna w oparciu o system wielkiej własności ziemskiej prowadziły do znacznej koncentracji ludzi na terenie nowopowstałych miast.

Kontynent australijski jest jednym z najsłabiej zaludnionych obszarów na świecie. Jest to wynikiem miedzy innymi rozległością obszarów pustynnych oraz prowadzeniem hodowlanego charakteru gospodarki rolnej. Współcześnie aż 85,3% ludzi mieszka w miastach. Na obszarze kontynenty znajduje się aż 6 największych aglomeracji miejskich wokół miast: Melbourne, Sydney, Brisbane, Adelaide, Perth, Canberna- miasta te zamieszkiwane są przez około 50 % całkowitej liczby ludności Australii.

Formy aglomeracji:

Postępujące procesy urbanizacyjne wpływają na powstawanie tzw. regionów urbanizacyjnych. Współcześnie najczęstszą formą aglomeracji jest aglomeracja miejska, spełniająca funkcję ośrodka centralnego, (czyli rdzenia), na którą składają się często wielkie (kilkusettysięczne albo wielomilionowe) miasta.

Jeśli rozwój miast nie jest prowadzony równolegle do zjawiska koncentracji kapitału oraz wzrostu liczby wakatów pracowniczych, ludzie zaczynają migrować w celu osiedlania się na obszarach sąsiednich, często za miastem, które czasami przejmują jego funkcje. Obszary te zwiemy mianem strefy podmiejskiej. Z upływem czasu obszar strefy podmiejskiej może ulec wchłonięciu przez miasto centralne, stając się jego dzielnicą. Jeżeli jakaś aglomeracja miejska zdominowana jest tylko przez jeden ośrodek rdzeniowy zwana jest aglomeracją monocentryczną. Jeśli natomiast na obszarze dominuje kilka ośrodków miejskich, wtedy zwie się ona aglomeracją policentryczną. Taką aglomerację tworzy na przykład zespół miast Trójmiasta na terytorium Polski.

Drugi rodzaj układu przestrzennego stanowi konurbacja. Jest to fachowe określenie zespołu miast oraz osiedli mieszkalnych, które związane są silnymi zależnościami społeczno-ekonomicznymi, a żadne ze składowych miast nie pełni funkcji dominacji nad pozostałymi. Jest to typowy układ urbanistyczny na obszarach o wysokim stopniu uprzemysłowienia. Modelowym przykładem jest osadnictwo w Zagłębiu Ruhry na terenie Niemiec jak również układ miast Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego na terenie Polski.

W wyniku procesu zrastania się kilku koło siebie położonych aglomeracji miejskich oraz otaczających je stref podmiejskich powstaje jednolity układ miejski w formie zespołu miast zwany "supermiastem" - megalopolis. Na terytorium Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej mamy przykład takiego zurbanizowanego obszaru, rozciągającego się od Bostonu na północy kraju do Waszyngtonu na południu.

Współcześnie na terenie światowych megalopolis mieszka około 25% ludzi na całym świecie. Nie jest to jednak koniec- obszar wschodniego wybrzeża USA zajmowany przez megalopolis ulega ciągłemu powiększaniu i przesuwaniu umownych granic o następne miasta Cleveland oraz Pittsburga sąsiadując już z megalopolis rozrastającym się w około aglomeracji miasta Chicago.

Wnioski:

Postępujące współcześnie procesy urbanizacyjne wywołują jednocześnie skutki pozytywne oraz negatywne. W tej pierwszej grupie znajdują się przede wszystkim:

  • możliwość znalezienia odpowiadającej naszym wymaganiom pracy jak również dogodnego dla nas miejsca zamieszkania,
  • możliwość szybkiego komunikowania się oraz przemieszczania mieszkańców na znaczne odległości dzięki rozwiniętej infrastrukturze transportowej,
  • zakładanie instytucji prowadzących działania na polu naukowym, społecznym, finansowym.

Do skutków negatywnych natomiast należą:

  • przeludnienie obszarów aglomeracyjnych,
  • brak wody pitnej,
  • deficyt mieszkań a w konsekwencji smutne zjawisko bezdomności wśród obywateli aglomeracji,
  • brak miejsc pracy,
  • dewastacja środowiska,
  • niedobór pożywienia,
  • łatwość rozprzestrzeniania się chorób,
  • wzrost przestępczości i agresji wśród mieszkańców.

Duże obszary miejskie dotknięte są silną antropopresją. Przejawia się to w zanieczyszczeniu i zniszczeniu środowiska przyrodniczego. Najlepszy tego obraz widzimy na terenie Azji oraz Ameryki Łacińskiej. Miasta na terenie powyższych kontynentów powstają stadnie na skutek imigracji ludności ze wsi do miast. Mają oni nadzieje na poprawę swego statusu materialnego, ale często ich marzenia o karierze zawodowej i polepszeniu standardu życia kończą się w slumsach. Na terenie wielkich miast zjawisko zanieczyszczenia wód oraz skażenia powietrza wielokrotnie są wyższe od dopuszczalnych norm. Na terenie aglomeracji miejskich widzi się często ogromne składowiska odpadów oraz śmieci. Miasta i służby porządkowe nie radzą sobie z ich składowaniem i utylizacją, co przejawia się w zabrudzonych ulicach, parkach, placach, zwłaszcza w dzielnicach slumsów, z których natomiast wielu ludzi buduje sobie własne "domy". Problemem może być nadmierny i uciążliwy hałas oraz ograniczony dopływ promieniowania słonecznego, docierającego do powierzchni ziemi.

Wynika również problem ze zdobyciem mieszkań i stała konieczność poszerzania granic administracyjnych w miastach. Trudności komunikacyjne generują również inne koszty - wysokie czynsze, wysokie koszty kupna i eksploatacji działek, duże koszty dowozu żywności. Konsekwencja tego jest bardzo drogie życie w mieście dla przeciętnego obywatela miasta.

Urbanizacja wpływa na przemiany społeczne. Zachodzą wtedy zmiany:

  • w strukturze demograficznej. Zmienia się struktura wieku - wzrasta liczba ludności młodej. Zmianom ulega również struktura płci - wzrasta liczba kobiet - jak również wykształcenia - wzrasta odsetek ludności z wykształceniem średnim i wyższym. Pod względem struktury zawodowej również zachodzą zmiany - wzrasta ilość osób zatrudnionych w sektorach usługowych, kosztem zawodów rolniczych i przemysłowych.
  • wielkości rodziny. Jest to związane z malejącym przyrostem naturalnym. Rodzina w mieście rzadko jest rodzina wielodzietną i wielopokoleniową. Stosunki między dziećmi a rodzicami przekształcają się z hierarchicznych na bardziej partnerskie.
  • w stosunkach międzyludzkich. Stosunki pomiędzy mieszkańcami są bardziej anonimowe.

Urbanizacja kształtuje również odmienny styl życia. Zachodzą zmiany w:

  • odżywianiu. Popularne są formy żywienia zbiorowego, zaobserwowano zjawisko większego wykorzystania półproduktów jak również wzrostu spożycia białka.
  • większych wymaganiach mieszkaniowych.
  • sposobie ubierania się.
  • lepszym dostępie do opieki medycznej, lepszych warunków sanitarnych, możliwości edukacyjnych dla dzieci i młodzieży oraz dokształcania dla dorosłych a w konsekwencji lepszy poziom wykształcenia ludności miast. Skutkami negatywnymi mogą być również większa zachorowalność na choroby psychiczne.